Μαξίμου: Ποιος είναι ο αθέατος ρόλος του στα δημόσια έργα

Γράφει ο Ειδικός Συνεργάτης

Σε παιχνίδι για λίγους έχουν εξελιχθεί τα δημόσια έργα στην Ελλάδα, με τους μεγάλους «παίκτες» να έχουν φθάσει το ανεκτέλεστο υπόλοιπό τους σε δυσθεώρητα ύψη. Εως εδώ, καλά, έχει γίνει και παλιότερα. Από εδώ και πέρα όμως, αρχίζουν τα παράδοξα…

Έργα που έχουν δημοπρατηθεί εδώ και πολύ καιρό να μην προχωρούν, ενώ θεωρητικά υπάρχει και η χρηματοδότηση, μέχρι να βρεθεί η χρυσή τομή ανάμεσα στις νέες αξιώσεις του εργολάβου και τη σύμβαση. Διαγωνισμοί για μεγάλα έργα προτεραιότητας να έχουν ξεκινήσει και να μην ανοίγουν οι προσφορές «μέχρι να τα βρουν οι εργολάβοι», όπως χαρακτηριστικά γράφεται και λέγεται, και σε αυτή την  κατεύθυνση να πιέζει ασφυκτικά η κυβέρνηση με συσκέψεις ακόμα και στο Μέγαρο Μαξίμου. Και αυτά τα περί μοιρασιάς των έργων και μυστικών συσκέψεων, να μη διαψεύδονται από κανέναν. Σε ποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα θα υπήρχαν ανάλογες μεθοδεύσεις και δεν θα είχε παρέμβει τουλάχιστον η Επιτροπή Ανταγωνισμού, αν όχι ο εισαγγελέας.

H One Voice με πρωτοσέλιδό της, στις 24 Δεκεμβρίου 2023, που ουδέποτε διαψεύστηκε από κανέναν, αποκάλυψε σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου προκειμένου να σταματήσει ο πόλεμος των κατασκευαστών για τον ΒΟΑΚ. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι, ο διαγωνισμός ξεκίνησε το 2018, οι δεσμευτικές προσφορές υποβλήθηκαν στις 8 Μαΐου του 2023 και χρειάστηκαν τόσοι μήνες παρασκηνιακών διαβουλεύσεων για να ανοιχτούν.

Τελικώς, την Πέμπτη 25 Ιανουαρίου 2024 άνοιξαν οι προσφορές, με τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ να έχει υποβάλει την καλύτερη. Πρόκειται για το βασικό τμήμα του ΒΟΑΚ, το κομμάτι Χανιά-Χερσόνησος, το οποίο θα εξυπηρετεί τις τρεις μεγαλύτερες πόλεις της Κρήτης, δηλαδή Χανιά, Ρέθυμνο και Ηράκλειο.

Τα επόμενα βήματα της διαδικασίας είναι η ανάδειξη προσωρινού αναδόχου, μετά την ολοκλήρωση του ελέγχου των φακέλων οικονομικών προσφορών, την έκδοση του σχετικού πρακτικού της Επιτροπής Διενέργειας Διαγωνισμού και την απόφαση της Αναθέτουσας Αρχής επί του πρακτικού.  Στη συνέχεια, θα ακολουθήσει η διαδικασία οριστικοποίησης των συμβατικών εγγράφων, η ανάδειξη οριστικού αναδόχου, ο προσυμβατικός έλεγχος νομιμότητας και η έγκριση της σύμβασης παραχώρησης από το Ελεγκτικό Συνέδριο και κατόπιν η υπογραφή της σύμβασης και η κύρωσή της από τη Βουλή.

Βέβαια, όλη αυτή η διαδικασία δεν θα καθυστερήσει μόνο εφόσον οι «παραινέσεις» και οι διαπραγματεύσεις έχουν αποδώσει καρπούς. Αλλιώς, οι ενστάσεις και οι προσφυγές θα ξεκινήσουν σύντομα…

Σε περιπέτειες, όμως, βρίσκεται και ο διαγωνισμός για τη νέα σύμβαση παραχώρησης της Αττικής Οδού, αφού η κοινοπραξία Vinci – Mytilineos έχει κάνει προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Προτιμητέος επενδυτής έχει αναδειχθεί η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, έναντι τιμήματος 3,27 δισ. ευρώ, όμως το τοπίο είναι ακόμα θολό.

Με τον τρόπο αυτό, το ανεκτέλεστο υπόλοιπο των πέντε μεγάλων κατασκευαστικών έχει εκτιναχθεί με αποτέλεσμα να μην υπάρχει το απαραίτητο εργατικό δυναμικό ώστε να γίνουν τα έργα στην ώρα τους.

Πώς «στραγγαλίζονται» οι μικρότεροι κατασκευαστές

Την ίδια στιγμή εταιρίες μικρότερων τάξεων ασφυκτιούν μέσα στα στενά πλαίσια που τις έχει εγκλωβίσει το απαρχαιωμένο νομικό καθεστώς. Οι μικρότερες επιχειρήσεις καταγγέλλουν αδικαιολόγητα εμπόδια για τη συμμετοχή τους σε διαγωνισμούς, προς όφελος των μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων.

Με επιστολή της, η Πανελλήνια Ένωση Συνδέσμων Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΠΕΣΕΔΕ) ζητά από τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, κ. Χρήστο Σταϊκούρα και τον αρμόδιο υφυπουργό, κ. Νίκο Ταχιάο, την κατάργηση της προϋπόθεσης τήρησης των ορίων ανεκτελέστου μέρους συμβάσεων δημοσίων έργων για τις ημεδαπές εργοληπτικές επιχειρήσεις.

Με αυτό το κριτήριο υπάρχει οριζόντιος αποκλεισμός για τις μικρότερες επιχειρήσεις, που στραγγαλίζει τον ανταγωνισμό, σε μία περίοδο που «τρέχουν» διαγωνισμοί δισεκατομμυρίων ευρώ. Η επίμαχη πρόβλεψη υπάρχει στον ν.3669/2008 και στο π.δ. 71/2019 και κατά την ΠΕΣΕΔΕ «εισάγει ανεπίτρεπτα διάκριση» εις βάρος όλων των υπολοίπων εγχώριων εταιριών, έναντι εκείνων της 7ης τάξης, των αλλοδαπών εργοληπτικών επιχειρήσεων και των μη εγγεγραμμένων στο Μητρώο των εργοληπτικών επιχειρήσεων.

Τα όρια που έχουν μπεί βγάζουν εκτός διαγωνισμών επιχειρήσεις που είναι οικονομικά εύρωστες. Όπως επισημαίνεται στην επιστολή, «με τον τρόπο αυτό, επανέρχονται, εμμέσως και εκ πλαγίου, οι κλειστές τάξεις πτυχίου, για τις οποίες είχε στείλει προειδοποιητική επιστολή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή».

Αλλά και η Επιτροπή Ανταγωνισμού, σε παρέμβασή της για τον κλάδο, εντοπίζει απουσία αποτελεσματικού ανταγωνισμού και υψηλό βαθμό συγκέντρωσης στην αγορά, κυρίως, των μεγάλων δημοσίων έργων.