Μίχαλος: Αναγκαίες οι τροποποιήσεις στο σχέδιο νόμου για πλαστικά μιας χρήσης

Η στρατηγική της ΕΕ για τα πλαστικά στοχεύει στην διευκόλυνση της μετάβασης στην κυκλική οικονομία, τόνισε ο Κωνσταντίνος Μίχαλος, μιλώντας στη σημερινή κοινή συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου και της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος στη Βουλή.

 Στις τροποποιήσεις που απαιτείται να γίνουν στο σχέδιο νόμου «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον», προκειμένου να αμβλυνθούν οι αρνητικές επιπτώσεις στην ελληνική βιομηχανία πλαστικών και χωρίς να γίνει καμία «έκπτωση» στο στόχο για την προστασία του περιβάλλοντος και σε πλήρη εφαρμογή της σχετικής κοινοτικής οδηγίας, αναφέρθηκε ο πρόεδρος της ΚΕΕ και του ΕΒΕΑ κ. Κωνσταντίνος Μίχαλος.

Ο κ. Μίχαλος τόνισε ότι δεν θα πρέπει να καταργηθούν όλα τα πλαστικά μιας χρήσης το 2021, παρά μόνο με την προϋπόθεση ότι θα αναπτυχθούν αντίστοιχα προϊόντα σε προσιτές τιμές για τον τελικό καταναλωτή και με σημαντικά βελτιωμένο περιβαλλοντολογικό αποτύπωμα:

 Αναλυτικά η ομιλία του κ. Μίχαλου έχει ως εξής:

«H Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τις πλαστικές ύλες, όπως καθορίστηκε στην ανακοίνωση της ΕΕ της 16ης Ιανουαρίου 2018 με τίτλο “Ευρωπαϊκή στρατηγική για τις πλαστικές ύλες στην κυκλική οικονομία”, επιδιώκει να διευκολύνει την μετάβαση προς την κυκλική οικονομία, στην οποία ο σχεδιασμός και η παραγωγή πλαστικών υλών και προϊόντων γίνονται με πλήρη σεβασμό των αναγκών επαναχρησιμοποίησης, επισκευής και ανακύκλωσης, και στην οποία κατασκευάζονται και προωθούνται περισσότερο βιώσιμα υλικά.

Η Επιτροπή έχει διατυπώσει ορθώς ότι, προκειμένου να επιτευχθεί ένας κυκλικός κύκλος ζωής για τις πλαστικές ύλες, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η σταθερή αύξηση της παραγωγής πλαστικών αποβλήτων και η διασπορά τους στο περιβάλλον, ιδίως στο θαλάσσιο. Αυτή η διαπίστωση συμπεριλαμβάνεται στο Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία, όπως προσδιορίστηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 2ας Δεκεμβρίου 2015 με τίτλο «Το κλείσιμο του κύκλου – Ένα σχέδιο δράσης της ΕΕ για την κυκλική οικονομία».

Στο παραπάνω πλαίσιο, με βάση τις αρνητικές επιπτώσεις ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον, την υγεία και την οικονομία, διαμορφώθηκε ένα ειδικό νομικό πλαίσιο για την αποτελεσματική μείωσή τους με την έκδοση της Οδηγίας 2019/904 της 5ης Ιουνίου 2019 που αφορά στη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον, οδηγία η οποία ενσωματώνεται πλέον και στο εθνικό μας δίκαιο, προωθώντας κατά βάση κυκλικές προσεγγίσεις που δίνουν προτεραιότητα σε βιώσιμα και μη τοξικά επαναχρησιμοποιήσιμα προϊόντα και συστήματα επαναχρησιμοποίησης αντί των προϊόντων μίας χρήσης, με στόχο κυρίως τη μείωση της ποσότητας των αποβλήτων.

Την ίδια στιγμή γνωρίζουμε ότι τα πλαστικά απόβλητα υπόκεινται σε γενικά μέτρα και ποσοτικούς στόχους της Ε. Ένωσης, όπως ο στόχος ανακύκλωσης των απορριμμάτων από πλαστικές συσκευασίες, που θεσπίστηκε με την οδηγία 94/62/ΕΚ και ο στόχος ότι όλες οι πλαστικές συσκευασίες που διατίθενται στην αγορά της Ένωσης είναι επαναχρησιμοποιήσιμες ή εύκολα ανακυκλώσιμες (ευρωπαϊκή στρατηγική για τις πλαστικές ύλες).

Σήμερα, συζητάμε εδώ το νέο νομοσχέδιο με το οποίο θεσπίζονται και στη χώρα μας μέτρα για τα πλαστικά μιας χρήσης (προϊόντα που κατασκευάζονται από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη και αλιευτικά εργαλεία που περιέχουν πλαστικές ύλες), με σκοπό την πρόληψη και τη μείωση του αντικτύπου ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον, ιδίως στο υδάτινο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία, καθώς και την προώθηση της μετάβασης στην κυκλική οικονομία με καινοτόμα και βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα, προϊόντα και υλικά, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη της οικονομίας και την αποδοτική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς (άρθρο 1 ΣΝ– Σκοπός) .

Ωστόσο αρκετά και σημαντικά είναι τα ζητήματα που παρά την διαβούλευση που προηγήθηκε, παραμένουν ανοικτά, καθώς εγείρουν πολλά ερωτήματα, ενστάσεις και αντιδράσεις, κ.λπ.

Και θα σταθώ κυρίως σε ενστάσεις που αφορούν σε παραγωγικούς τομείς τους οποίους μάλιστα εκπροσωπεί η ΚΕΕΕ πάντα προς όφελος της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της χώρας με προστασία του περιβάλλοντος, όπως είναι ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος, ένας Σύνδεσμος με συνεισφορά περίπου 3 δισ. ευρώ ή 1,6% στο ΑΕΠ, 1,8% στην απασχόληση και σχεδόν 4% στις εξαγωγές προϊόντων, που αποτελεί μια ισχυρή βιομηχανία για τη χώρα, και ο οποίος συμμετείχε ενεργά και με τεκμηριωμένες προτάσεις στις συζητήσεις με όλους τους αρμόδιους φορείς για την προετοιμασία του σχεδίου νόμου.

Και ενώ, σήμερα, χαιρετίζουμε την κατάθεση του εν λόγω σχεδίου νόμου καθώς θα είναι πλέον ξεκάθαροι οι κανόνες, με τους οποίους θα κληθούν να λειτουργήσουν οι επιχειρήσεις τερματίζοντας την αβεβαιότητα, δεν μπορούμε να μην υποβάλουμε εκ νέου τις ενστάσεις κλάδων που έχουν καλή γνώση των ζητημάτων που διακυβεύονται.

Ειδικότερα, είναι σαφές ότι το σχέδιο νόμου συμπεριλαμβάνει πολλές ασάφειες, αλλά και ανακρίβειες, ενώ η κατεύθυνση πολιτικής για την κατάργηση όλων των πλαστικών μιας χρήσης το 2021, έρχεται σε αντίθεση με το γράμμα και το πνεύμα των Ευρωπαϊκών Οδηγιών, 2019/904[4} και 2015/720,όσον αφορά στα ζητήματα στρέβλωσης του ανταγωνισμού και της αγοράς, που αναμένεται να επηρεάσει με καταστροφικό τρόπο την εγχώρια βιομηχανία, που έχει εξαγωγικό προσανατολισμό και μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και την απασχόληση εν όψει κρίσης και ύφεσης. Είναι επίσης προφανές ότι ορισμένες βασικές διατάξεις αποπροσανατολίζουν από τις λύσεις της κυκλικής οικονομίας, υποβαθμίζοντας το πραγματικό πρόβλημα, το οποίο είναι η μη ορθή απόρριψη των απορριμμάτων που δεν καταλήγουν στην ανακύκλωση.

Μάλιστα, σε πρόσφατη επικοινωνία του Συνδέσμου με την Κομισιόν (Guidelines) στις 1/9/2020, ξεκαθαρίζεται ότι «δεν θα πρέπει να δημιουργηθούν στρεβλώσεις στη βέλτιστη λειτουργία της αγοράς και καθεστώς αθέμιτου ανταγωνισμού».

Για το λόγο αυτό, υποστηρίζουμε ότι δεν θα πρέπει να καταργηθούν όλα τα πλαστικά μιας χρήσης το 2021, παρά μόνο με την προϋπόθεση ότι θα αναπτυχθούν αντίστοιχα προϊόντα σε προσιτές τιμές για τον τελικό καταναλωτή και με σημαντικά βελτιωμένο περιβαλλοντολογικό αποτύπωμα. Στην παρούσα φάση το σχέδιο νόμου θα πρέπει να ακολουθήσει τον στόχο για το 2021, όπως προκύπτει από την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2019/904, που είναι να καταργηθούν επτά (7) κατηγορίες πλαστικών προϊόντων, ήτοι:

1. καλαμάκια
2. αναδευτήρες
3. μαχαιροπήρουνα
4. πιάτα
5. οξοβιοδιασπώμενα πλαστικά
6. δοχεία φαγητού και ποτών από διογκωμένη πολυστερίνη (EPS).
7. πλαστικά στηρίγματα, που προσαρτώνται και στηρίζουν μπαλόνια, εκτός από μπαλόνια για βιομηχανικές ή άλλες επαγγελματικές χρήσεις και εφαρμογές που δεν διανέμονται στους καταναλωτές 

Επιπλέον, αναφορικά με τις σακούλες, ο διαχωρισμός τους σε αυτές κάτω και άνω των 50 μικρών,  έχει συγκεκριμένη τεκμηρίωση, που οδήγησε την ΕΕ στην απόφαση να αντιμετωπίζονται οι μεν με περιβαλλοντικό τέλος και οι δε χωρίς (5) ενώ έχουν ήδη επιτευχθεί στη χώρα μας οι ευρωπαϊκοί στόχοι για τη μείωση της κατανάλωσης όπως αναφέρονται στην οδηγία, σύμφωνα με ανεξάρτητη μελέτη ΙΕΛΚΑ (6). Προξενεί ως εκ τούτου εντύπωση, η αδιαφορία για τα τεχνικά κριτήρια του διαχωρισμού σε επίπεδο ΕΕ και η επιμονή προς μια ισοπεδωτική – χωρίς πραγματικό περιβαλλοντικό όφελος – πολιτική την οποία, ούτε η οδηγία προβλέπει, ούτε αποτελεί κοινή ευρωπαϊκή τακτική.

Αντιλαμβανόμαστε βεβαίως ότι η Κυβέρνηση προκειμένου να προωθηθούν προσπάθειες για πιο βιώσιμες λύσεις λαμβάνει όσο το δυνατόν πιο φιλόδοξα μέτρα, με σκοπό να υπάρξει σημαντική αντιστροφή των τάσεων κατανάλωσης και μετρήσιμη ποσοτική μείωση, ενώ ταυτόχρονα λαμβάνει και μέτρα οικολογικού σχεδιασμού και σήμανσης, ενώ θεσπίζει και προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», για την κάλυψη του κόστους διαχείρισης αποβλήτων και περισυλλογής απορριμμάτων, καθώς και του αναγκαίου κόστος των μέτρων ευαισθητοποίησης για την πρόληψη και τη μείωση τέτοιου είδους απορριμμάτων.

Όμως, θα πρέπει να αναλογιστούμε ότι τα πλαστικά δεν είναι εχθρός του περιβάλλοντος. Εχθρός είναι τα απορρίμματα, που δεν καταλήγουν στην ανακύκλωση εξαιτίας της μη ορθής απόρριψης τους, έπειτα από τη χρήση τους (κυκλική οικονομία)

Πρέπει επιτέλους να γίνει συνείδηση ότι το πλαστικό θα αποτελεί μοναδικό υλικό σε κρίσιμες εφαρμογές στην Υγεία, την τεχνολογία και την καθημερινότητα. και τα πλαστικά έχουν και θα συνεχίζουν να έχουν κρίσιμο και ζωτικό ρόλο στη βελτίωση της ζωής των δισεκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη μας, επενδύοντας στην καινοτομία και τις βέλτιστες λύσεις.

Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος εύλογα ζητά να υπάρξουν πιο αποδοτικές λύσεις για την οικονομία και την ανάπτυξη, τους καταναλωτές και το περιβάλλον και στο ζήτημα των πλαστικών τα οποία δείχνουν την αξία τους και στην περίοδο της υγειονομικής κρίσης.

Η ΚΕΕΕ από την πλευρά της, υπογραμμίζει καταρχήν το γεγονός της δύσκολης οικονομικής συγκυρίας, καθώς οι ελληνικές επιχειρήσεις (και ιδιαίτερα οι μικρές και πολύ μικρές) προσπαθούν να επαναλειτουργήσουν μέσα σε ένα περιβάλλον ύφεσης, μείωσης της κατανάλωσης και γενικά μειωμένων ρυθμών κίνησης της αγοράς και ζητά από την Κυβέρνηση να λάβει υπόψη τις ειδικότερες συνθήκες της οικονομίας και στο παρόν σχέδιο νόμου το οποίο συζητείται.

Πρέπει να είναι σαφές ότι λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων της δράσης, οι στόχοι του παρόντος σχεδίου νόμου, δηλαδή η πρόληψη και ο περιορισμός των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης, προϊόντων που κατασκευάζονται από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη και αλιευτικών εργαλείων που περιέχουν πλαστική ύλη για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία και η προώθηση της μετάβασης σε κυκλική οικονομία, δεν μπορούν να επιτευχθούν στο ακέραιο από τα κράτη μέλη. Και για το λόγο αυτό, θα πρέπει, τόσο σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και με την αρχή της αναλογικότητας, που διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο τρόπος ενσωμάτωσης της σχετικής οδηγίας στο εθνικό δίκαιο να μην υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών,

Τέλος, η ΚΕΕΕ όπως πολλάκις έχει διατυπώσει υποστηρίζει:

ü  την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη δυνατή μετάβαση στην Κυκλική Οικονομία ώστε η οικονομία μας να γίνει πιο ανταγωνιστική, αλλά και πιο ανθεκτική, διατηρώντας την αξία των προϊόντων και των υλικών, όσο το δυνατόν περισσότερο και δημιουργώντας λιγότερα απόβλητα, θέση που έχει πολλάκις υποστηρίξει και ο αρμόδιος Υπουργός, κ. Κωστής Χατζηδάκης

ü  την αποφυγή δημιουργίας στρεβλώσεων στον ανταγωνισμό

ü  την προώθησης καινοτόμων και βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλων, προϊόντων και υλικών, που συνεπώς συμβάλλουν επίσης στην αποδοτική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς».