Οι φορολογούμενοι είναι ίσοι; Ή κάποιοι είναι… πιο ίσοι από τους άλλους;

Γράφει ο Γιώργος Κορομηλάς*
«Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά μερικά ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα», Τζορτζ Όργουελ, Η Φάρμα των Ζώων (1945).

Πολλές φορές έχω αναφερθεί στα θέματα φορολογίας των φυσικών προσώπων και ειδικότερα στον, κατά πολλούς, παράλογο τρόπο φορολόγησης του εισοδήματος ανάλογα με την πηγή προέλευσής του.

Το Σύνταγμα της χώρας ορίζει σαφέστατα ότι οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν αδιακρίτως στα δημόσια βάρη ανάλογα με τις δυνάμεις τους, δηλαδή εισάγει την αρχή της φορολογικής ισότητας η οποία επιβάλλει την ίδια φορολογική μεταχείριση ατόμων που βρίσκονται κάτω από τις ίδιες οικονομικές συνθήκες (οριζόντια φορολογική ισότητα) και τη διαφορετική μεταχείριση εκείνων που βρίσκονται κάτω από διαφορετικές συνθήκες (κάθετη φορολογική ισότητα), συνεπώς η φορολογική επιβάρυνση πρέπει:

• Να είναι καθολική, ήτοι να επιβάλλεται στο σύνολο των πολιτών απαγορεύοντας αθέμιτες διακρίσεις και
• Να κατανέμεται βάσει αντικειμενικών παραγόντων (όπως το εισόδημα που αποκτάται ή/και οι δαπάνες που πραγματοποιούνται ή/και η κατοχή περιουσίας) αλλά και υποκειμενικών παραγόντων (όπως η οικογενειακή κατάσταση ή/και η αναπηρία ή/και δαπάνες νοσηλίων κ.λπ.).

Αν αναρωτηθείτε γιατί τα γράφω αυτά η απάντηση είναι γιατί θέλω να σχολιάσω μια διάταξη του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος η οποία, όχι μόνο κατά την άποψή μου αλλά και κατά την άποψη πολλών άλλων, θεωρείται λίαν προκλητική.

Αναφέρομαι στη διάταξη του άρθρου 15 σύμφωνα με την οποία οι αμειβόμενοι αθλητές και οι προπονητές από τις αθλητικές ανώνυμες εταιρείες, τα τμήματα αμειβόμενων αθλητών ή τα αναγνωρισμένα αθλητικά σωματεία, καθώς και οι εκπαιδευτές των διαιτητών ομαδικών αθλημάτων από τις ομοσπονδίες, εφόσον τα ποσά τα οποία λαμβάνουν εφάπαξ ή τμηματικά για την υπογραφή του συμβολαίου μετεγγραφής ή την ανανέωση ή τη λύση του συμβολαίου συνεργασίας τους δεν υπερβαίνουν τις 40.000,00 ευρώ εντός του φορολογικού έτους, φορολογούνται με την κλίμακα εκείνη με την οποία φορολογούνται τα εισοδήματα της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών, αν όμως υπερβαίνουν τις 40.000,00 ευρώ τότε φορολογούνται με συντελεστή 22% με εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης.

Δηλαδή αν ένας ποδοσφαιριστής έχει λάβει το 2020 ποσό ύψους 100.000,00 ευρώ, για την ανανέωση του συμβολαίου συνεργασίας του με μια Π.Α.Ε. ο αναλογούν φόρος στο εισόδημα αυτό θα είναι 22.000,00 ευρώ ενώ αν ένας άλλος εργαζόμενος π.χ. οικονομικός διευθυντής σε μια μεγάλη εταιρεία έχει ακριβώς το ίδιο εισόδημα τότε ο αναλογούν φόρος εισοδήματος θα ανέλθει στο ποσό των 35.900,00 ευρώ, ήτοι ποσοστιαία επιβάρυνση 22% για τον ποδοσφαιριστή και 35,9% για τον οικονομικό διευθυντή ή φορολογική ωφέλεια για τον πρώτο ύψους 13.900,00 ευρώ.

Για όποιον προσπαθήσει να αντικρούσει τα γραφόμενα παραθέτοντας το επιχείρημα ότι η υπόψη διάταξη βρίσκεται εντός των ορίων της φορολογικής ισότητας που επιτρέπει την διαφορετική φορολόγηση ορισμένων προσώπων, θα απαντήσω ότι, πέραν της όποιας σκοπιμότητας θέσπισης της ανωτέρω διάταξης, αυτή υπερβαίνει τα όρια της ισότητας γιατί πρόκειται για καθαρά χαριστικό μέτρο ή διαφορετικά ένα προνόμιο το οποίο δεν συνδέεται με οποιοδήποτε αξιολογικό κριτήριο.

Όπως μάλιστα αναφέρουν νομικοί, ειδικευμένοι στο Συνταγματικό Δίκαιο, σε σχετικά με την αρχή της ισότητας πονήματά τους, η ισότητα του νόμου απέναντι στους πολίτες συνίσταται στην δέσμευση του νομοθέτη, κατά την ρύθμιση ουσιωδώς όμοιων πραγμάτων, σχέσεων ή καταστάσεων και κατηγοριών προσώπων, να μην μεταχειρίζεται τις περιπτώσεις αυτές κατά τρόπο ανόμοιο, εισάγοντας εξαιρέσεις και κάνοντας εν γένει διακρίσεις, εκτός αν η διαφορετική ρύθμιση δεν είναι αυθαίρετη, διότι επιβάλλεται από λόγους γενικότερου ή δημοσίου συμφέροντος, η συνδρομή των οποίων υπάγεται στον έλεγχο των Δικαστηρίων.

Σύμφωνα δε με την αιτιολογική έκθεση του άρθρου 76 του Μ.4646/2019 που εισήγαγε τη διάταξη, η αυτοτελής φορολόγηση επιτρέπεται μετά την εφαρμογή του Κ.Φ.Ε. από 1.1.2014, μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις που δικαιολογούνται εξαιτίας συγκεκριμένων περιστάσεων.

Στην περίπτωση των αμειβόμενων αθλητών με συμβόλαια διαπιστώθηκαν σημαντικά διαχειριστικά προβλήματα στις αθλητικές εταιρείες και σωματεία, ιδίως στις περιπτώσεις πρόωρης διακοπής των οικείων συμβολαίων, ενώ από τα υφιστάμενα στοιχεία της Φορολογικής Διοίκησης προκύπτει ότι οι αποδοθέντες φόροι ήταν μικρότεροι για τον ίδιο όγκο συμβολαίων.

Η θεσμοθέτηση του συστήματος της αυτοτελούς φορολόγησης για τις αμοιβές αυτές εκτιμάται ότι θα συμβάλλει στη δήλωση του συνόλου των σχετικών ποσών από τους φορολογούμενους. Δηλαδή ο νομοθέτης αιτιολογεί την απόλυτα προκλητική διάταξη, επικαλούμενος διαχειριστικά προβλήματα των αθλητικών εταιρειών τα οποία μπορούν να τα λύσουν μόνες τους, εκφράζοντας την εκτίμηση ότι με αυτό τον τρόπο θα δηλωθεί το σύνολο των σχετικών ποσών όταν ανά πάσα στιγμή μπορεί να κάνει έλεγχο φορολογικών υποχρεώσεων και να επιβάλει τους φόρους και τις σχετικές κυρώσεις.

Η υπόψη διάταξη συνιστά εξαίρεση από τον κανόνα της ισότητας στα δημόσια βάρη συνεπώς, μόνο συγκεκριμένη ρητή συνταγματική πρόβλεψη θα μπορούσε να την δικαιολογήσει.

* Φοροτεχνικός, Διευθυντής Φορολογικού Τμήματος Tax Advisors I.K.E., Πρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών