Πληθωρισμός: Φέρνει αυξήσεις και στα κόστη των ευρωπαϊκών έργων

Η αύξηση στις τιμές στα δομικά υλικά έχει “φουσκώσει” τους προϋπολογισμούς και δημιουργεί καθυστερήσεις που θέτουν σε κίνδυνο έργα που συγχρηματοδοτούνται από το μακροχρόνιο πρόγραμμα διαρθρωτικών επενδύσεων της ΕΕ. Ωστόσο, η Επιτροπή αποφεύγει την ευθύνη, αντί να αναλάβει την «ανάλυση κάθε περίπτωσης και να καθορίσει τον καλύτερο τρόπο δράσης» σε όσους διαχειρίζονται τα έργα στα κράτη μέλη.

Η προηγούμενη περίοδος προγραμματισμού 2014-2020 πλησιάζει στο τέλος της, με τα κράτη μέλη να πρέπει να ολοκληρώσουν τα έργα μέχρι το τέλος του 2023. Εάν τα κράτη δεν το πράξουν, θα πρέπει να επιστρέψουν τα κεφάλαια αυτά στον προϋπολογισμό της ΕΕ.

Ωστόσο, με την άνοδο των τιμών των δομικών υλικών να έχει φθάσει σε επίπεδα ρεκόρ, οι χρηματοδοτικές χορηγήσεις για ορισμένα έργα απλώς δεν επαρκούν. Ενώ οι κανόνες ευελιξίας της ΕΕ επιτρέπουν μια περιορισμένη αύξηση των δαπανών σε έργα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ, η επιτρεπόμενη αύξηση κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 10 και 15%, κάτι που δεν είναι αρκετό με τους σημερινούς ρυθμούς πληθωρισμού.

Στο παρακάτω γράφημα, η EURACTIV εξετάζει τις μεταβολές των τιμών που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί βιομηχανικών προϊόντων και οι καταναλωτές.

Ο πρώτος δείκτης μπορεί να χρησιμεύσει ως πρώιμος δείκτης των πληθωριστικών πιέσεων στην οικονομία, καθώς εξετάζει τις τιμές συχνά πριν φτάσουν ή μετακυλιστούν στον καταναλωτή.

Ο ρυθμός αύξησης σε πολλές «χώρες συνοχής», — δηλαδή σε χώρες με κατά κεφαλήν ακαθάριστο εθνικό εισόδημα (ΑΕΕ) κάτω από το 90% του μέσου όρου της ένωσης, — ιδίως στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη, ξεπέρασε τον μέσο ρυθμό του δείκτη σε ολόκληρη την ΕΕ.

Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές όχι μόνο αυξήθηκαν από την άποψη των παραγωγών και των κατασκευαστών βιομηχανικών προϊόντων, αλλά σε πολλές από τις χώρες που υλοποιούν τα περισσότερα από τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ διαρθρωτικά επενδυτικά σχέδια που προορίζονται να τις βοηθήσουν να καλύψουν την απόσταση που έχουν από το υπόλοιπο μπλοκ, αυξήθηκαν ταχύτερα από ό,τι στα πιο ανεπτυγμένα κράτη μέλη.
Μεταξύ Μαΐου 2020 και Μαρτίου 2022 το επίπεδο του δείκτη αυξήθηκε κατά περισσότερο από το ένα τρίτο.

Ιδιαίτερα επηρεάζονται υλικά όπως ο χάλυβας, το τσιμέντο και το πολυστερένιο. Αυτό οφείλεται κυρίως στην αύξηση της τιμής των υλικών που απαιτούνται για την παραγωγή τους, συμπεριλαμβανομένου του αλουμινίου, του σιδήρου, των πλαστικών και του πετρελαίου, που προκλήθηκε από τη διακοπή των αλυσίδων προσφοράς-ζήτησης κατά τη διάρκεια της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία.

Στη Σλοβακία, η κατάσταση επιδεινώθηκε σταδιακά. Για παράδειγμα, οι αυξήσεις των τιμών έχουν ήδη προκαλέσει καθυστερήσεις σε ένα από τα μεγαλύτερα έργα υποδομής που πληρώνονται από κονδύλια της ΕΕ στη Σλοβακία – την επέκταση μιας γραμμής τραμ στη Μπρατισλάβα, η οποία προηγουμένως είχε αξία 90 εκατ. ευρώ.

Σύμφωνα με τον Pavol Kováčik από την Ένωση Κατασκευαστικών Επιχειρήσεων της Σλοβακίας, αυτό είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. «Έχουμε προβλήματα σε κάθε κατασκευαστικό έργο», δήλωσε. Σε ορισμένα έργα παρατηρούνται μόνο καθυστερήσεις, ενώ κάποια άλλα σταμάτησαν εντελώς.

Το υπουργείο επενδύσεων και περιφερειακής ανάπτυξης της Σλοβακίας επιβεβαίωσε ότι έργα αξίας 1,2 δισ. ευρώ βρίσκονται σε κίνδυνο. Στην Τσεχία, ο αριθμός ανέρχεται σε 1,3 δισ. ευρώ.