Πώς το Ιράν και η Ρωσία «ντριμπλάρουν» τις κυρώσεις της Δύσης

Εναλλακτικοί εμπορικοί δρόμοι εξασφαλίζουν τον σταθερό εφοδιασμό ζωτικών αγαθών

Το Ιράν το γνωρίζει, η Κίνα το γνωρίζει και προφανώς, το ίδιο και η κυβέρνηση των ΗΠΑ: παρά τις υφιστάμενες κυρώσεις κατά της πετρελαϊκής βιομηχανίας της Ισλαμικής Δημοκρατίας, πετρέλαιο από το Ιράν αποστέλλεται στην Κίνα σε όγκο ρεκόρ.

Ο Χαβιέ Μπλας, ένας αρθρογράφος που καλύπτει τον τομέα της ενέργειας και των εμπορευμάτων για το Bloomberg, περιέγραψε πρόσφατα πώς το ιρανικό πετρέλαιο καταλήγει στην Κίνα.

«Αν πιστεύετε ότι, η Κίνα δεν εισάγει πετρέλαιο από το Ιράν, καλά κάνετε, γιατί δεν εισάγει ούτε ένα βαρέλι. Αντίθετα, εισάγει πολύ αργό πετρέλαιο από τη Μαλαισία. Τόσο πολύ που, σύμφωνα με τα επίσημα κινεζικά τελωνεία, αυτό που αγοράζει είναι το διπλάσιο από εκείνο το οποίο παράγει στην πραγματικότητα η Μαλαισία»!

Διακινώντας ιρανικό πετρέλαιο, «βαφτισμένο» μαλαισιανό, η Μαλαισία έγινε ο τέταρτος μεγαλύτερος προμηθευτής πετρελαίου της Κίνας πέρυσι, πίσω από τη Σαουδική Αραβία, τη Ρωσία και το Ιράκ.

Για πολλά χρόνια, το Ιράν χρησιμοποιεί τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) ως κόμβο για την παράκαμψη των κυρώσεων που του έχουν επιβληθεί. Το Ντουμπάι, ένα από τα επτά εμιράτα των ΗΑΕ, είναι η πύλη των απαγορευμένων προϊόντων -εκτός από το πετρέλαιο- που εισέρχονται στο Ιράν. Η Τεχεράνη έχει τροποποιήσει εδώ και καιρό τις αλυσίδες εφοδιασμού της, έτσι ώστε σχεδόν όλα τα εμπάργκο από τις Ηνωμένες Πολιτείες ή την Ευρωπαϊκή Ένωση να μπορούν να καταστρατηγηθούν, μέσω εμπορικών και οικονομικών κόμβων, όπως το Ντουμπάι.

Κεντρική Ασία: Ο νέος εμπορικός κόμβος της Ρωσίας

Μετά τις κυρώσεις της Δύσης λόγω της εισβολής στην Ουκρανία, η Ρωσία χρειάστηκε να δημιουργήσει παρόμοιους εμπορικούς δρόμους για να εξασφαλίσει σταθερό εφοδιασμό ζωτικών αγαθών για την οικονομία της.

Οι πρώην σοβιετικές δημοκρατίες στην Κεντρική Ασία έχουν αποδειχθεί ιδανικές για την παράκαμψη των εμπάργκο, επειδή χώρες, όπως το Καζακστάν ή το Κιργιστάν, αποτελούν μέρος μιας τελωνειακής ένωσης με τη Μόσχα. Επιπλέον, οι τεράστιες αποστάσεις -το Καζακστάν μόνο μοιράζεται σύνορα με τη Ρωσία άνω των 7.500 χιλιομέτρων- καθιστούν τον έλεγχο των κυρώσεων, ουσιαστικά, αδύνατο.

Λόγω της στρατηγικής της Ρωσίας για την αποφυγή των κυρώσεων, η Αρμενία, για παράδειγμα, είδε τις εισαγωγές γερμανικών αυτοκινήτων και εξαρτημάτων να αυξάνονται σχεδόν κατά 1.000% πέρυσι.

Η Ρωσία είναι η χώρα που υφίσταται -στα χαρτιά- το μεγαλύτερο εμπάργκο παγκοσμίως, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που παρέχονται από την Castellum.AI, μια παγκόσμια βάση δεδομένων παρακολούθησης κυρώσεων.

Ωστόσο, η ρωσική οικονομία απέχει πολύ από την κατάρρευση. Σημείωσε ισχυρή ανάπτυξη 3,6% πέρυσι και το Κρεμλίνο αναμένει ότι, ο ρυθμός ανάπτυξης του 2024 θα είναι «στο ίδιο επίπεδο», σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών Άντον Σιλουάνοφ.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο συμμερίζεται τις προσδοκίες ανάπτυξης των Ρώσων, ορίζοντας τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ στο 3,2% και σημειώνοντας ότι, οι υψηλές κρατικές δαπάνες και οι επενδύσεις που σχετίζονται με τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας συνεισφέρουν στην ανάπτυξη. Τα ισχυρά έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τα οικονομικά της Μόσχας, ανέφερε επίσης το ΔΝΤ.

Κυρώσεις σε αφθονία, με μικρό αποτέλεσμα

Η Ρωσία υπόκειται σε περισσότερες από 5.000 διαφορετικές στοχευμένες κυρώσεις, περισσότερες από αυτές που έχουν επιβληθεί στο Ιράν, τη Βενεζουέλα, τη Μιανμάρ και την Κούβα μαζί. Απευθύνονται σε πολιτικούς και αξιωματούχους της κυβέρνησης του Πούτιν, καθώς και σε Ρώσους ολιγάρχες, μεγάλες εταιρίες, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και το στρατιωτικό-βιομηχανικό κατεστημένο της χώρας.

Οι οικονομικές κυρώσεις έχουν περιορίσει την πρόσβαση των ρωσικών τραπεζών στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές, αποκλείοντάς τις από το κρίσιμης σημασίας τραπεζικό σύστημα SWIFT, το οποίο τροφοδοτεί τις περισσότερες διεθνείς μεταφορές χρημάτων και ασφάλειας. Επιπλέον, η Ρωσική Κεντρική Τράπεζα δεν έχει πρόσβαση στα τεράστια αποθέματά της, που βρίσκονται στις χώρες της G7.

Το ζήτημα είναι ότι, μόνο οι κυρώσεις που επιβάλλονται από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι νομικά δεσμευτικές για όλες τις χώρες του κόσμου. Και υπάρχουν, πράγματι, αρκετές χώρες, όπως η Ινδία, η Βραζιλία και η Κίνα, που δεν έχουν τηρήσει αυτές τις κυρώσεις.

Ποια είναι η εναλλακτική;

Επομένως, γιατί τα δυτικά έθνη εξακολουθούν να επιβάλλουν κυρώσεις που δεν μπορούν να εφαρμόσουν;

«Εάν δεν επιβάλλονταν κυρώσεις, θα ήταν σχεδόν σαν σιωπηρή υποστήριξη. Ή σαν να μην απαντούσε κανείς σε αυτήν την παράνομη επίθεση (σ.σ. της Ρωσίας)», δήλωσε ο Κρίστιαν φον Σόεστ, ειδικός στο αντικείμενο του Γερμανικού Ινστιτούτου Παγκόσμιων και Περιφερειακών Μελετών.

Συγγραφέας του βιβλίου του 2023 με τίτλο «Κυρώσεις: Ισχυρό όπλο ή απλός ελιγμός;», ο φον Σόεστ δηλώνει στη Deutsche Welle ότι, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη θα πρέπει «να “ακονίσουν” τα μέτρα τους για να αναγκάσουν τη Ρωσία και το Ιράν να αλλάξουν συμπεριφορά».