Πως το Λονδίνο υποκλίθηκε στις Βρυξέλλες – Brexit δύο ταχυτήτων, για τη Βόρειο Ιρλανδία

Συνολικά 15 σελίδες καλύπτει το κείμενο της συμφωνίας για το πρώτο μέρος του διαζυγίου μεταξύ Ε.Ε και Βρετανίας. 15 σελίδες που γιορτάστηκαν ως σημαντική διπλωματική επιτυχία και πρόοδο γύρω από το ακανθώδες θέμα, με μόνη διαφορά ότι σαφώς δεν αποτελεί αποτέλεσμα συμβιβασμού, αλλά υποχώρησης του Λονδίνου σε όλα τα μέτωπα.

Το κείμενο που θα πρέπει να πάρει το πράσινο φως από τα κράτη μέλη, κατά την επικείμενο Σύνοδο Κορυφής, επικεντρώνεται στο πρώτο τμήμα του διαζυγίου που αφορά το λογαριασμό του Brexit, τα δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών και το Ιρλανδικό, ήτοι το καθεστώς των συνόρων μεταξύ Ιρλανδικής Δημοκρατίας και Βορείου Ιρλανδίας. Εφόσον επήλθε συμφωνία για το πρώτο τμήμα της διαπραγματεύσης, ανοίγει ο δρόμος ώστε οι συνομιλίες να περάσουν στο δεύτερο και, ίσως, πιο δύσκολο τμήμα που αφορά τις διμερείς εμπορικές σχέσεις και την δημιουργία μιας νέας εμπορικής συμφωνίας μεταξύ Ε.Ε. και Βρετανίας.

Η σημερινή εξέλιξη ήρθε μετά από μια εβδομάδα.. δράματος και ένα αδιέξοδο που είχε απειλήσει να τινάξει στον αέρα όλη τη διαδικασία αναφορικά με το ιρλανδικό ζήτημα.

Οι δύο πλευρές τα είχαν βρει σχεδόν σε όλα, αναφορικά με τα δύο πρώτα ζητήματα, ήτοι τα χρήματα και τα δικαιώματα των πολιτών. Και όταν λέμε τα είχαν βρει όλα, εννοούμε ότι το Λονδίνο είχε αναγκαστεί να κάνει πίσω σε όλα. Εγγυήθηκε πλήρως την διατήρηση των δικαιωμάτων των Ευρωπαίων που διαμένουν και εργάζονται στη Βρετανία. Όπως επίσης αναγκάστηκε να βάλει πολύ βαθιά το χέρι στην τσέπη και από τα 20 δισ. ευρώ που ήταν αρχικά διατεθειμένο να πληρώσει, θα καταβάλει έως και 50 δισ. ευρώ, πολύ κοντά, δηλαδή, στα 60 δισ. που απαιτούσαν οι Βρυξέλλες.

Το deal «σκάλωσε» προσωρινά στις αρχές της εβδομάδας, όταν το DUP, το σκληροπυρηνικό βορειοιλανδικό κόμμα που στηρίζει στη Βουλή την κυβέρνηση μειονότητας της Τερέζα Μέι συνειδητοποίησε ότι τα όσα συζητούσαν για την ιρλανδική μεθόριο στις Βρυξέλλες θα του προκαλούσε σοβαρό πολιτικό πρόβλημα. Για τους Ενωτικούς του Μπέλφαστ, τις δυνάμεις δηλαδή στη βόρειο Ιρλανδία που επιθυμούν την παραμονή της περιοχής στο Ηνωμένο Βασίλειο, κόντρα στους εθνικιστές που ονειρεύονται τη διάσπαση από το ΗΒ και την επανένωση της Ιρλανδίας, οποιαδήποτε συμφωνία θα έπρεπε να μην θέτει σε κίνδυνο το σημερινό καθεστώς.

Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι εφόσον το Ηνωμένο Βασίλειο συνολικά αποχωρήσει από την Ε.Ε. και από την κοινή αγορά, η σημερινή ανύπαρκτη συνοριακή γραμμή ανάμεσα στην Βόρειο Ιρλανδία και την Ιρλανδική Δημοκρατία θα πρέπει λογικά να επανέλθει σε καθεστώς κανονικών, «σκληρών» συνόρων, με ελέγχους, τελωνεία κ.λπ. Η προοπτική αυτή θα ήταν εξαιρετικά δυσμενής για χιλιάδες κατοίκους, σε βορρά και νότο, που ζουν και εργάζονται διασχίζοντας καθημερινά τα σύνορα και θα προκαλούσε τεράστια οικονομική και εμπορική ζημιά τόσο στο Λονδίνο όσο και στο Δουβλίνο.

Για να αποτραπεί η επαναφορά σκληρών συνόρων θα έπρεπε να βρεθεί μια φόρμουλα που να εξαιρεί, κατά κάποιο τρόπο την Βόρειο Ιρλανδία –που σημειωτέον είχε ψηφίσει μαζικά υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε.- από το Brexit, αλλά χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την παραμονή της περιοχής στο Ηνωμένο Βασίλειο. Και αυτό ακριβώς πέτυχαν με τη σημερινή συμφωνία.

Το Λονδίνο δεσμεύτηκε σε ένα οικονομικό καθεστώς που θα αγκαλιάζει όλο το νησί, βορρά και νότο, κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι στη Βόρειο Ιρλανδία θα συνεχίσουν να ισχύουν οι κανόνες της κοινής αγοράς και της τελωνειακής ένωσης της Ε.Ε., όπως και στο γειτονικό κράτος-μέλος της Ιρλανδικής Δημοκρατίας. Με τον τρόπο αυτό τα σύνορα θα μείνουν ανοιχτά και δεν θα υπάρχει καμία αλλαγή στον τρόπο ζωής και εργασίας των κατοίκων. Ταυτόχρονα, για να καθησυχάσει τους φόβους των σκληροπυρηνικών στο Μπέλφαστ (όπως το DUP), στο συμφωνητικό θα αναφέρεται ρητά ότι η Βόρειος Ιρλανδία αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου που αποχωρεί από την Ε.Ε. και την κοινή αγορά.

Οι Ενωτικοί δήλωσαν ικανοποιημένοι διότι «δεν δημιουργήθηκε κόκκινη γραμμή στην ιρλανδική θάλασσα», όμως πρακτικά είναι μια λεκτική θεωρητική δέσμευση. Στην πραγματικότητα η οικονομική και εμπορική σκηνή της Βορείου Ιρλανδίας θα λειτουργεί σαν να είναι ακόμη τμήμα της Ε.Ε. και αυτό έχει ήδη ξεσηκώσει αντιδράσεις (κυρίως κατά της Τερέζα Μέι) από τους σκληροπυρηνικούς οπαδούς του Brexit.  

Τι κέρδισαν οι Βρετανοί, πέρα από τσάι και συμπάθεια; Κέρδισαν μια συμφωνία που θα τους επιτρέψει να ασχοληθούν, πλέον, με το καυτό θέμα των εμπορικών σχέσεων με την Ε.Ε. που τους «καίει», διότι μπορεί να πλήξει σοβαρότατα την οικονομία τους και το Σίτυ. Όπως κέρδισαν και κάποια επιμέρους, αλλά όχι ασήμαντα σημεία, από το οποίο ξεχωρίζει η πλήρης απεξάρτηση (ήτοι μη αναγνώριση) της δικαιοδοσίας των ευρωπαϊκών δικαστηρίων. Μάλιστα, ακόμη και το τελικό κείμενο του διαζυγίου δεν θα υπόκειται στη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου , όπως επιθούσαν αρχικά οι Βρυξέλλες, αλλά αναγκάστηκαν να κάνουν πίσω.