Προϋπολογισμός 2024: Ποιοι θα πληρώσουν το «μάρμαρο»

Αυξήσεις φορολογικών επιβαρύνσεων κατά 664 εκατ. ευρώ αναμένεται να προκύψουν από την εφαρμογή νέων φοροεισπρακτικών μέτρων που προβλέπει ο κρατικός προϋπολογισμός του 2024.

Τα μέτρα αυτά θα είναι η θέσπιση αντικειμενικών κριτηρίων για τον προσδιορισμό των φορολογητέων εισοδημάτων 735.320 αυτοαπασχολουμένων, η αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ για τα μη αλκοολούχα ποτά, τον καφέ, τα αφεψήματα και τα κόμιστρα των ταξί, καθώς και η επιβολή ΦΠΑ 13% και ειδικού τέλους στις βραχυχρόνιες μισθώσεις.

Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, ο κρατικός προϋπολογισμός προβλέπει ότι το νέο έτος θα τεθούν σε ισχύ και ορισμένα άλλα φορολογικά μέτρα από την εφαρμογή των οποίων θα προκύψουν φοροελαφρύνσεις συνολικού ύψους 703 εκατ. ευρώ. Τα μέτρα αυτά θα είναι η μονιμοποίηση της εφαρμογής μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ 13% για τις υπηρεσίες μεταφορών, το τουριστικό πακέτο και τα θεάματα, η αύξηση του αφορολογήτου ορίου εισοδήματος κατά 1.000 ευρώ για τους μισθωτούς, τους συνταξιούχους και τους κατ’ επάγγελμα αγρότες με εξαρτώμενα τέκνα, η μείωση του ΕΝ.Φ.Ι.Α. κατά 10% για όσους ασφάλισαν τις κατοικίες τους από φυσικές καταστροφές, η μείωση του τέλους επιτηδεύματος θα μειωθεί κατά 25%-50% για τους αυτοαπασχολούμενους και η θέσπιση φορολογικών κινήτρων για την κεφαλαιαγορά.

Αναλυτικά, οι αλλαγές στη φορολογία που φέρνει από την 1η-1-2024 ο νέος κρατικός προϋπολογισμός είναι οι εξής:

1) Εφαρμογή νέου συστήματος αντικειμενικών κριτηρίων για τον τεκμαρτό προσδιορισμό των καθαρών φορολογητέων εισοδημάτων (των καθαρών κερδών) 735.320 αυτοαπασχολουμένων. Αρχής γενομένης από το φορολογικό έτος 2023 τα φορολογητέα εισοδήματα 735.320 ατομικών επιχειρήσεων εμπορίας αγαθών, παροχής υπηρεσιών και ελευθέρων επαγγελματιών θα προσδιορίζονται πλέον με βάση υπολογισμού το ύψος των ετήσιων μικτών αποδοχών ενός ιδιωτικού υπαλλήλου που λαμβάνει τον κατώτατο μισθό των 780 ευρώ το μήνα, δηλαδή με αφετηρία υπολογισμού το ποσό των 10.920 ευρώ. Αυτή η βάση υπολογισμού θα ισχύει για κάθε επιχείρηση που λειτουργεί για 6 έτη. Από κει και πέρα θα προβλέπονται προσαυξήσεις του ποσού αυτού κατά 10% έως 30% ανάλογα με τον αριθμό των ετών λειτουργίας πέραν των 6, 10% με βάση το ύψος της ετήσιας δαπάνης μισθοδοσίας του πιο υψηλόμισθου εργαζόμενου, εάν η επιχείρηση απασχολεί υπαλλήλους και με βάση τον τζίρο της κάθε επιχείρησης. Για επιχειρήσεις που λειτουργούν λιγότερα από 4 χρόνια, το σύστημα δεν θα εφαρμόζεται, ενώ για επιχειρήσεις που λειτουργούν 4 και 5 έτη, η αφετηρία υπολογισμού των 10.920 ευρώ θα υπολογίζεται περιορισμένη στο 33% και στο 67% αντίστοιχα. Από το νέο αυτό σύστημα φορολόγησης θα προκύψουν σημαντικές αυξήσεις φορολογικών επιβαρύνσεων για περίπου 437.000 αυτοαπασχολούμενους από τους οποίους οι περισσότεροι δηλώνουν ετήσια εισοδήματα κάτω από 10.000-12.000 ευρώ. και πολύ λιγότεροι μέχρι 16.000 ευρώ. Εκτιμάται δε ότι θα εισπραχθούν πρόσθετα φορολογικά έσοδα ύψους 600 εκατ. ευρώ.

2) Μείωση τέλους επιτηδεύματος κατά 25%-50%. Το τέλος επιτηδεύματος των 400-650 ευρώ που επιβάλλεται κάθε χρόνο στους αυτοαπασχολούμενους θα μειωθεί το 2024. Η μείωση θα ανέλθει σε 25% και το ποσό θα διαμορφώνεται στα επίπεδα των 300-487,50 ευρώ για όσους δηλώσουν ετήσια εισοδήματα μικρότερα από αυτά που θα τούς προσδιορίσουν τα αντικειμενικά κριτήρια, ενώ για όσους δηλώσουν εισοδήματα υψηλότερα από αυτά που θα προκύψουν από τα αντικειμενικά κριτήρια το τέλος επιτηδεύματος θα μειωθεί κατά 50% και θα περιοριστεί στα επίπεδα των 200-325 ευρώ. Το δημοσιονομικό κόστος του μέτρου αυτού εκτιμάται στα 106 εκατ. ευρώ.

3) Αύξηση του συντελεστή ΦΠΑ για τα μη αλκοολούχα ποτά από το 13% στο 24%. Από την 1η-1-2024 ο συντελεστής ΦΠΑ επανέρχεται από το 13% στο 24% για όλα τα σερβιριζόμενα από καταστήματα εστίασης μη αλκοολούχα ποτά, δηλαδή για τα αναψυκτικά, τους χυμούς, τα ενεργειακά ποτά, τις μπύρες χωρίς αλκοόλ, το τόνικ κ.λπ. Από την εφαρμογή του μέτρου αυτού εκτιμάται ότι θα εισπραχθούν επιπλέον έσοδα 37 εκατ. ευρώ.

4) Επιβολή ΦΠΑ 13%, τέλους παρεπιδημούντων και νέου ειδικού τέλους σε βραχυχρόνιες μισθώσεις ακινήτων. Από την 1η-1-2024 εισάγεται η υποχρέωση για τα φυσικά πρόσωπα που διαθέτουν τρία ή περισσότερα ακίνητα σε βραχυχρόνια μίσθωση να κάνουν έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας, ενώ το εισόδημα που αποκτάται από τα νομικά πρόσωπα και τα ανωτέρω φυσικά πρόσωπα από τη βραχυχρόνια μίσθωση ακινήτου, θεωρείται εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και υπόκειται σε ΦΠΑ 13% και τέλος παρεπιδημούντων. Επιπλέον, θεσπίζεται το «τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση», σε ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, τουριστικές επαύλεις, ακίνητα βραχυχρόνιων μισθώσεων και τουριστικές επαύλεις. Το τέλος κλιμακώνεται κατά τους μήνες Μάρτιο έως Οκτώβριο από 1,5 έως 10 ευρώ την ημέρα και από Νοέμβριο έως Φεβρουάριο από 0,5 έως 4 ευρώ την ημέρα. Από τα μέτρα αυτά θα προκύψουν επιπλέον έσοδα 27 εκατ. ευρώ.

5) Μονιμοποίηση της εφαρμογής μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ 13% σε υπηρεσίες μεταφορών, τουριστικό πακέτο, κινηματογράφο και μια σειρά άλλων αγαθών και υπηρεσιών. Από τον Ιανουάριο 2024 αναμένεται να μονιμοποιηθεί ο μειωμένος από το 24% στο 13% συντελεστής που εφαρμόστηκε από την περίοδο της πανδημίας του Covid-19 στις μεταφορές, στο τουριστικό πακέτο, στα γυμναστήρια, στις σχολές χορού, στους κινηματογράφους και σε μία σειρά αγαθών σχετιζόμενα με τη δημόσια υγεία, με εκτιμώμενο δημοσιονομικό κόστος 305 εκατ. ευρώ κατ’ έτος. Οι εν λόγω κατηγορίες αφορούν ειδικότερα στις αστικές, προαστιακές, χερσαίες και σιδηροδρομικές μεταφορές, στις θαλάσσιες και αεροπορικές μεταφορές, στα γυμναστήρια και τις σχολές χορού, στους κινηματογράφους και ζωολογικούς κήπους και σε μία σειρά αγαθών σχετιζόμενα με τη δημόσια υγεία, που περιλαμβάνουν μέσα ατομικής υγιεινής και προστασίας, φίλτρα και γραμμές αιμοκάθαρσης, αιμοδιήθησης, αιμοδιαδιήθησης και πλασμαφαίρεσης καθώς και απινιδωτές.

6) Παράταση μέχρι τις 30-6-2024 της εφαρμογής του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ 13% για τα σερβιριζόμενα είδη καφέ, τα σερβιριζόμενα αφεψήματα και τα κόμιστρα των ταξί. Ο μειωμένος από το 24% στο 13% συντελεστής ΦΠΑ θα εξακολουθεί να ισχύει και κατά το πρώτο εξάμηνο του 2024 για τα σερβιριζόμενα σε καταστήματα εστίασης είδη καφέ και αφεψήματα (τσάϊ, κακάο, σοκολάτα κ.λπ.) και τα κόμιστρα των ταξί. Το δημοσιονομικό κόστος του μέτρου αυτού ανέρχεται σε 77 εκατ. ευρώ. Από την 1η-7-2024 ο συντελεστής θα επανέλθει στο 24% για όλα αυτά τα προϊόντα.

7) Αύξηση αφορολογήτου ορίου εισοδήματος για 1,3 εκατομμύρια οικογένειες με εξαρτώμενα τέκνα. Από το 2024 το αφορολόγητο όριο ετησίου ατομικού εισοδήματος για κάθε μισθωτό, συνταξιούχο και κατ’ επάγγελμα αγρότη φορολογούμενο με 1 ή περισσότερα εξαρτώμενα τέκνα θα αυξηθεί κατά 1.000 ευρώ. Η νέα αυτή φορολογική ελάφρυνση αφορά οικογένειες με ετήσια εισοδήματα άνω των 9.000 ευρώ. Ωφελημένες από το μέτρο αυτό θα είναι περίπου 1,34 εκατομμύρια οικογένειες αποτελούμενες από τουλάχιστον 4 εκατομμύρια μέλη.

Με βάση την κλίμακα φόρου εισοδήματος που ισχύει αυτή τη στιγμή, το όφελος σε ετήσια μείωση φόρου θα ανέλθει σε 90 ευρώ για κάθε μισθωτό, συνταξιούχο ή κατ’ επάγγελμα αγρότη με 1 εξαρτώμενο τέκνο και σε 220-240 ευρώ για κάθε μισθωτό, συνταξιούχο ή κατ’ επάγγελμα αγρότη με 2 ή περισσότερα τέκνα. Ειδικά για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους με εξαρτώμενα τέκνα το όφελος θα είναι πιο άμεσο καθώς θα γίνει αντιληπτό από τον Ιανουάριο του 2024 και θα έχει τη μορφή μείωσης της μηνιαίας παρακράτησης φόρου εισοδήματος που επιβάλλεται επί των φορολογητέων μηνιαίων αποδοχών. Δηλαδή, θα προκαλέσει αύξηση στα καθαρά ποσά αποδοχών από τον Ιανουάριο του 2024. Η μείωση της μηνιαίας παρακράτησης φόρου και συνακόλουθα η αύξηση των καθαρών αποδοχών θα ανέρχεται:

– σε 6,4 έως 7,5 ευρώ για όσους έχουν ένα εξαρτώμενο τέκνο και ετήσιο ατομικό εισόδημα άνω των 10.000 ευρώ

– σε 15,7 έως 18,33 ευρώ για όσους έχουν δύο ή περισσότερα εξαρτώμενα τέκνα και ετήσιο ατομικό εισόδημα υψηλότερο των 11.000 ευρώ.

Το δημοσιονομικό κόστος που θα προκύψει από την εφαρμογή του μέτρου αυτού εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 135 εκατ. ευρώ.

8) Μείωση του ΕΝ.Φ.Ι.Α. κατά 10% για τις κατοικίες που οι ιδιοκτήτες τους τίς έχουν ασφαλίσει. Θα ισχύει μείωση 10% στον ΕΝ.Φ.Ι.Α. για κατοικίες φυσικών προσώπων που έχουν ασφαλιστεί από κινδύνους καταστροφής λόγω σεισμού, πυρκαγιάς ή πλημμύρας. Η έκπτωση θα υπολογίζεται στο συνολικό ποσό του φόρου. Η ασφάλιση θα πρέπει να αφορά το σύνολο της αξίας του ακινήτου επί της οποίας υπολογίζεται ο ΕΝΦΙΑ. Προϋπόθεση για να ισχύσει η μείωση είναι η ασφάλιση να αφορά το προηγούμενο έτος με διάρκεια τουλάχιστον τριών (3) μηνών. Αν η διάρκεια της ασφάλισης είναι μικρότερη του ενός (1) έτους, η μείωση του ΕΝ.Φ.Ι.Α. θα προσαρμόζεται αναλογικά. Οι ωφελούμενοι από τη ρύθμιση αυτή θα είναι σε πρώτη φάση οι ιδιοκτήτες 1.000.000 ήδη ασφαλισμένων κατοικιών και το δημοσιονομικό κόστος θα ανέλθει στα 26 εκατ. ευρώ για τον προϋπολογισμό του 2024.

9) Αναμόρφωση του πλαισίου λειτουργίας κεφαλαιαγοράς με σημαντικά επενδυτικά και φορολογικά κίνητρα. Από την 1η-1-2024:

α) Μειώνεται κατά 50% ο συντελεστής φορολόγησης των χρηματιστηριακών συναλλαγών.

β) Μειώνεται από 0,5% σε 0,2% ο φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίου.

γ) Καταργείται ο φόρος επί των τόκων για τα κρατικά και τα επιχειρηματικά ομόλογα.

Το δημοσιονομικό κόστος των μέτρων αυτών υπολογίστηκε στα 50 εκατ. ευρώ.