Servicers: Ξεσάλωσαν και οδηγούν στα άκρα τους δανειολήπτες

Οι servicers δεν έχουν τηρήσει καμμία από τις υποχρεώσεις που θέτει η Οδηγία του 2023 και η κυβέρνηση προσπαθεί να τους υποχρεώσει στα ελάχιστα και ενημερωτικά. Eπίσης είναι γνωστό ότι οι τράπεζες ουσιαστικά περνούν τις απαιτήσεις τους (από τους δανειολήπτες) στους servicers ακόμη και με μία μέρα καθυστέρησης, αδιαφορώντας εάν προκαλείται κοινωνικό πρόβλημα.

Η επιδείνωση των σχέσεων servicers και δανειοληπτών έχει σαφές κόστος για την κυβέρνηση και έτσι το Υπουργείο Οικονομικών αναγκάστηκε να προχωρήσει μετά από πιέσεις και της ΤτΕ σε άμεσες προειδοποιητικές κινήσεις προς τους servicers προκειμένου να τηρήσουν τα ελάχιστα που προβλέπουν οι υποχρεώσεις τους.

Με επιστολή που απέστειλε στις 19.03.2024 η Γενική Γραμματέας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, Θεώνη Αλαμπάση, προς τους διαχειριστές πιστώσεων υπενθυμίζει, με βάση τη σχετική νομοθεσία, την υποχρέωσή τους να θέσουν σε λειτουργία ειδική ψηφιακή πλατφόρμα ενημέρωσης των δανειοληπτών για την παροχή προσωποποιημένης πληροφόρησης έως την 31η Μαρτίου 2024.

Με σκοπό τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των δανειοληπτών, που προκύπτουν από τη συγκεκριμένη υποχρέωση, η Γενική Γραμματέας ζήτησε την αποστολή ενημέρωσης για την πρόοδο των εργασιών από το σύνολο των εταιρειών αυτών για τη λειτουργία της ψηφιακής πλατφόρμας στην καθορισμένη καταληκτική ημερομηνία. Στη επιστολή υπογραμμίζονται τα σημαντικότερα – κατ’ ελάχιστον – στοιχεία που έχουν θεσπιστεί στο νέο πλαίσιο και πρέπει να περιλαμβάνονται στο ηλεκτρονικό σύστημα:

α) πληροφορίες σχετικά με τα ποσά που οφείλει ο δανειολήπτης, με αναλυτική καταγραφή των ποσών που οφείλονται ως κεφάλαιο, τόκοι, προμήθειες, τυχόν άλλες χρεώσεις, καθώς και το ισχύον επιτόκιο,

β) την περιοδικότητα των δόσεων, το ύψος τους, την ημερομηνία πληρωμής κάθε δόσης, το τρέχον υπόλοιπο, καθώς και τον λογαριασμό εξυπηρέτησης της οφειλής.

Οι ποινές που προβλέπονται για όσους παραβιάζουν τις υποχρεώσεις αυτές περιλαμβάνουν πρόστιμα έως 500.000 ευρώ, υποχρέωση διόρθωσης της παράβασης και φθάνουν μέχρι ανάκληση της άδειας  λειτουργίας. Οι ποινές επιβάλλονται από τους κατά περίπτωση αρμόδιους φορείς (υπουργεία Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Ανάπτυξης, Τράπεζα της Ελλάδος).

Πέντε συν μία υποχρεώσεις για τους servicers σύμφωνα με τις σχετικές ρυθμίσεις της Οδηγίας 2021/2167

Πέρα από τις προβλέψεις της Οδηγίας, επιβάλλει την υποχρέωση στους servicers να παρέχουν μέσω ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας προσωποποιημένη και αναλυτική ενημέρωση προς τους οφειλέτες, για το ύψος της οφειλής, το ιστορικό των πληρωμών, τις δόσεις, το επιτόκιο της ρύθμισης κ.λπ.

Ο οφειλέτης θα μπορεί να βλέπει τα στοιχεία αυτά εισερχόμενος με χρήση του κωδικού του σε ειδική εφαρμογή στις ιστοσελίδες των servicers (κατ’ αναλογία με το webbanking των τραπεζών). Ειδικότερα:

Οι αγοραστές και οι διαχειριστές πιστώσεων υποχρεούνται να διαθέτουν ηλεκτρονικό σύστημα προσωποποιημένης πληροφόρησης, μέσω του οποίου θα παρέχουν στο δανειολήπτη άμεσα, τη στιγμή της πρόσβασής του, και με ανανέωση των στοιχείων σε μηνιαία τουλάχιστον βάση, ενημέρωση αναφορικά με την οφειλή του, η οποία θα περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον τα εξής:

α) πληροφορίες σχετικά με τα ποσά που οφείλει ο δανειολήπτης, με αναλυτική καταγραφή των ποσών που οφείλονται ως κεφάλαιο, τόκοι, προμήθειες, τυχόν άλλες χρεώσεις, καθώς και το ισχύον επιτόκιο,

β) την περιοδικότητα των δόσεων, το ύψος αυτών, την ημερομηνία πληρωμής εκάστης αυτών, το τρέχον υπόλοιπο, καθώς και το λογαριασμό εξυπηρέτησης της οφειλής.

Το σύστημα προσωποποιημένης πληροφόρησης θα πρέπει να τεθεί σε λειτουργία το αργότερο έως τις 31 Μαρτίου 2024. Οι servicers υποχρεούνταν να παρέχουν εγγράφως τις πληροφορίες αυτές (ύψος οφειλής, δόσεις, επιτόκιο κ.λπ.) σε κάθε δανειολήπτη μετά από αίτησή του σε προθεσμία 30 ημέρων.

Επιπλέον υποχρεώσεις που τίθενται για τους servicers σύμφωνα με τις ρυθμίσεις της Κοινοτικής Οδηγίας είναι:

1. Να προστατεύουν τα προσωπικά στοιχεία και την ιδιωτική ζωή των δανειοληπτών (σύμφωνα με τη νομοθεσία για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών).

2. Να επικοινωνούν με τους δανειολήπτες με τρόπο που δεν συνιστά παρενόχληση, καταναγκασμό ή αθέμιτη επιρροή, και να σέβονται.

3. Να γνωστοποιούν στον δανειολήπτη εγγράφως, σε γλώσσα σαφή και κατανοητή, μετά από οποιαδήποτε μεταβίβαση πίστωσης και πάντα πριν από την πρώτη είσπραξη οφειλών, αλλά και όποτε ζητείται από τον δανειολήπτη, μεταξύ άλλων τα εξής: πληροφορίες σχετικά με τα ποσά που οφείλει ο δανειολήπτης κατά τη στιγμή της γνωστοποίησης, με αναλυτική καταγραφή των ποσών που οφείλονται ως κεφάλαιο, τόκοι, προμήθειες και άλλες επιτρεπόμενες χρεώσεις την ονομασία, τη διεύθυνση και τα στοιχεία επικοινωνίας του αγοραστή των πιστώσεων καθώς και των αρμόδιων αρχών στις οποίες ο δανειολήπτης μπορεί να υποβάλει καταγγελία.

4. Να καθιερώσουν διαφανείς, άμεσες και δωρεάν διαδικασίες για τη διαχείριση των καταγγελιών των δανειοληπτών.

5. Να εφαρμόζουν μηχανισμούς εσωτερικού ελέγχου, που να διασφαλίζουν:

• Σεβασμό των δικαιωμάτων των δανειοληπτών.
• Συμμόρφωση με τους κανόνες για την προστασία των δανειοληπτών και την αντιμετώπισή τους με δίκαιο και επιμελή τρόπο, μεταξύ άλλων με το να λαμβάνεται υπόψη η οικονομική κατάστασή τους, και η ανάγκη παραπομπής τους σε υπηρεσίες παροχής συμβουλών.
• Καταγραφή και διεκπεραίωση των καταγγελιών των δανειοληπτών.
• Εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος.

Ορίζεται επίσης ρητά ότι στις περιπτώσεις μεταβίβασης απαιτήσεων ή ανάθεσης διαχείρισης, δεν χειροτερεύει η θέση του οφειλέτη και του εγγυητή και δεν επιτρέπεται η μονομερής τροποποίηση της σύμβασης και του επιτοκίου.

Επιπλέον με τις ρυθμίσεις που εισάγονται, παρέχεται η δυνατότητα στους servicers:

• Να χορηγούν δάνεια σε δανειολήπτες, των οποίων τις πιστώσεις διαχειρίζονται οι ίδιοι ή άλλοι servicers, με αποκλειστικό σκοπό την αναχρηματοδότηση των πιστώσεων ή την αναδιάρθρωση της δανειολήπτριας επιχείρησης.
• Να διαχειρίζονται τα ακίνητα που αποτελούσαν ασφάλεια για τα δάνεια που διαχειρίζονται και έχουν μεταβιβαστεί στον δικαιούχο της απαίτησης. Δεν επιτρέπεται όμως να αποκτούν με οποιονδήποτε τρόπο (ούτε με πλειστηριασμό) ακίνητα που συνδέονται με τα δάνεια που διαχειρίζονται.

Τι προβλέπει ο εξωδικαστικός – Μεγαλύτερη προστασία για τους ευάλωτους οφειλέτες – Βελτίωση της ρύθμισης δανείων με εμπράγματη εξασφάλιση

Ορίζεται ότι η πρόταση αναδιάρθρωσης του χρέους των ευάλωτων οφειλετών (για τους οποίους έχει εκδοθεί η σχετική βεβαίωση), όπως προκύπτει από την εφαρμογή του υπολογιστικού εργαλείου του εξωδικαστικού θα γίνεται αυτόματα και υποχρεωτικά αποδεκτή από το σύνολο των πιστωτών (τράπεζες και Δημόσιο).

Υπενθυμίζεται ότι το υπολογιστικό εργαλείο προσδιορίζει το τελικό ποσό αποπληρωμής, το ύψος του «κουρέματος» και τον αριθμό των δόσεων, λαμβάνοντας υπόψη την ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη, την αξία της περιουσίας του, κ.ά. Ο οφειλέτης διατηρεί το δικαίωμα να απορρίψει την πρόταση αυτή, ενώ οι πιστωτές μπορούν να την προσβάλουν στα δικαστήρια εφόσον διαθέτουν στοιχεία ότι παράμετροι της αίτησης δεν είναι αληθινές (π.χ. αν ο οφειλέτης δεν είναι στην πραγματικότητα ευάλωτος).

Η ρύθμιση αυτή συνδυάζει συνεπώς την προστασία για τους ευάλωτους με πρόνοιες που επιτρέπουν τον έλεγχο ως προς το αν ο ενδιαφερόμενος είναι πράγματι ευάλωτος.

Η αναδιάρθρωση του χρέους αναστέλλει τον πλειστηριασμό  

Όπως είναι γνωστό, με την επίτευξη συμφωνίας αναδιάρθρωσης του χρέους αναστέλλονται οι πλειστηριασμοί κατά του οφειλέτη, ο οποίος αποκτά έτσι τη δυνατότητα να προστατεύσει την περιουσία του χωρίς να εξαρτάται από τυχόν απόρριψη – έστω και αιτιολογημένη – της πρότασης του εξωδικαστικού από την πλευρά των servicers.

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, ευάλωτοι ορίζονται οι οφειλέτες με εισόδημα έως 7.000 ευρώ συν 3.500 ευρώ για κάθε ανήλικο τέκνο με ανώτατο όριο 21.000 ευρώ και αξία ακίνητης περιουσίας έως 120.000 ευρώ συν 15.000 ευρώ για κάθε παιδί με ανώτατο όριο τις 180.000 ευρώ.

Προστασία των ευάλωτων οφειλετών

Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, σχεδόν μία στις δύο προτάσεις ρύθμισης του εξωδικαστικού που απορρίπτονται από τους servicers αντιστοιχούν σε ευάλωτους οφειλέτες, οι οποίοι με το νέο καθεστώς θα μπορέσουν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους και να τις αποπληρώσουν σταδιακά διασώζοντας την κατοικία τους.

Βελτιώνεται, με υπουργική απόφαση που θα εκδοθεί αμέσως μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, ο αλγόριθμος από τον οποίο προκύπτει το ύψος της διαγραφής οφειλών και κατ’ επέκταση το ύψος της οφειλής που ρυθμίζεται μέσω του εξωδικαστικού, για το σύνολο των οφειλετών που έχουν δάνεια με εμπράγματη εξασφάλιση και όχι μόνο τους ευάλωτους.

Συγκεκριμένα, με τις αλλαγές που επέρχονται, το ύψος της ρυθμιζόμενης οφειλής από δάνεια με εμπράγματη εξασφάλιση μειώνεται έως και κατά 28% σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση.