Σοφία Παράσχου: «Τα βιβλία είναι πηγή χαράς και δημιουργίας για τα παιδιά»

Συνέντευξη στη Φιλίππα Ταμπάρη

«Τα φαντάσματα να τα κοιτάς στα μάτια», «Σιγά μην φοβηθώ», «Ο γάμος του μπαμπά μου»… Αυτά είναι, ενδεικτικά, κάποια από τα βιβλία της γνωστής συγγραφέως παιδικού βιβλίου των Εκδόσεων Ψυχογιός, Σοφίας Παράσχου. Πάντα σκεφτόμουν πως, ίσως, είναι σχετικά δύσκολο να εισχωρήσεις στην ψυχή ενός παιδιού και να το πείσεις να διαβάσει. Ως παιδί, θυμάμαι τον εαυτό μου να διαλέγει παιδικά βιβλία με γνώμονα ένα όμορφο χρωματιστό εξώφυλλο, με ωραίες ανθρώπινες φιγούρες, γλυκά βλέμματα, χαμογελαστά πρόσωπα… Τα παιδιά έχουν ένστικτο. Ξέρουν πότε θα τους αγγίξει κάτι και γιατί.

Η σημερινή μας φιλοξενούμενη ξέρει να οδηγεί τα παιδιά με μαεστρία στον κόσμο του βιβλίου κι έχει καταφέρει να τους μάθει να αγαπούν τα βιβλία και να ταξιδεύουν μέσα από τις ιστορίες της. Έχει βραβευτεί επανειλημμένα, καθώς έχει εκδώσει τριάντα λογοτεχνικά βιβλία για παιδιά και ενήλικες, αλλά και μια επιτυχημένη ποιητική συλλογή με τίτλο «Μικρές Πυγολαμπίδες». Η σημερινή μας συζήτηση θα έχει μια μικρή δόση… αστερόσκονης, πασπαλισμένη με μικρά κομμάτια παιδικής φαντασίας!

Κυρία Παράσχου, σας ευχαριστώ πολύ για τη σημερινή μας συζήτηση. Θα ήθελα να ξεκινήσω με το ερώτημα, γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή παιδικού βιβλίου;

Δεν είναι μια απόφαση που πήρα συνειδητά. Ως φιλόλογος σε γυμνάσια και λύκεια, είχα άλλα λογοτεχνικά ενδιαφέροντα. Η γέννηση των παιδιών μου με έκανε αφηγήτρια, οι αυτοσχέδιες ιστοριούλες που τους έλεγα ήταν η πρώτη σπίθα. Στη συνέχεια έδωσα εξετάσεις στο Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών και πήρα υποτροφία για εκπόνηση διατριβής στην παιδική λογοτεχνία. Από εκεί και ύστερα η θεωρία και η πράξη της παιδικής λογοτεχνίας έγιναν τρόπος ζωής για εμένα.

Έχετε διδάξει παιδική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας. Τι θα πρέπει να διαθέτει κάποιος, που επιθυμεί να γράψει για τα παιδιά; Ακούγεται απλό… Είναι;

Στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας δίδαξα τρία χρόνια παιδική λογοτεχνία και δημιουργική γραφή. Ο ενθουσιασμός των φοιτητών για το μάθημα και η συμμετοχή τους στο δημιουργικό κομμάτι, μου έχουν μείνει αξέχαστα. Ακόμα λαμβάνω μηνύματα από φοιτήτριές μου, που τώρα είναι δασκάλες και μου λένε για τη δουλειά που κάνουν με την παιδική λογοτεχνία.  Όσο για το τι πρέπει να διαθέτει κάποιος που επιθυμεί να γράψει για παιδιά, θα απαντούσα αρχικά ότι, πρέπει να έχει αγάπη για τα παιδιά. Βέβαια, δεν φτάνει μόνο αυτό. Θα πρέπει και να αγαπά να αφηγείται, να του αρέσει να φτιάχνει ιστορίες, να είναι παραμυθάς, με την ευρύτερη έννοια της λέξης.

Αρκετά από τα βιβλία σας έχουν βραβευτεί. Τι σημαίνει αυτό για εσάς; Αισθάνεστε τη συγγραφική σας ευθύνη μεγαλύτερη;

Οι διακρίσεις και τα βραβεία τιμούν τον συγγραφέα και τον ενθαρρύνουν στο έργο του. Έχω νιώσει αυτήν την τιμή και είμαι ευγνώμων. Όσο με αφορά, ωστόσο, τη μεγαλύτερη ευθύνη τη νιώθω κάθε φορά που βρίσκομαι με παιδιά και βλέπω στα πρόσωπά τους, τη χαρά που τους έδωσε ένα βιβλίο μου. Τότε θέλω να γίνω καλύτερη συγγραφέας.

Τα παιδιά, τι αναγνώστες είναι;

Απαιτητικοί, αντικειμενικοί, ειλικρινείς. Κάθε φορά που  επισκέπτομαι τα σχολεία τους, με εκπλήσσουν με τα σχόλια και τις ερωτήσεις τους για τα βιβλία μου. Πραγματικά οι παρατηρήσεις τους πυροδοτούν τη φαντασία μου και γυρίζω στο σπίτι μου με καινούριες ιδέες για βιβλία!

Πιστεύετε ότι, ένα παιδικό βιβλίο δεν είναι μόνο ένα ευφάνταστο εξώφυλλο με ωραία χρώματα, αλλά θα πρέπει να διαθέτει και άλλα, ίσως πιο ουσιαστικά, χαρακτηριστικά;

Η ωραία εικονογράφηση, όπως και το ελκυστικό εξώφυλλο, είναι στοιχεία που έλκουν το μικρό αναγνώστη. Από μόνα τους, ωστόσο, δεν δημιουργούν φιλαναγνώστες. Για να αγαπήσει το παιδί τη λογοτεχνική ανάγνωση, πρέπει η ίδια η ιστορία να του αρέσει, να το συγκινήσει, να το κάνει να χαρεί, να θελήσει να ταυτιστεί με τον ήρωα, να νιώσει ότι το αφορά.

Τι αρέσει στα παιδιά να διαβάζουν; Ιστορίες με ζώα; Ιστορίες με ανθρώπινους ήρωες;

Δεν υπάρχουν κανόνες σχετικά με την προτίμηση των παιδιών. Θεωρητικά, οι ιστορίες με ζώα είναι πιο κοντά στα μικρά παιδιά, αλλά και πάλι υπάρχουν εξαιρέσεις. Η γλώσσα και η πλοκή του έργου καθορίζουν σε μεγαλύτερο βαθμό την ηλικία του αναγνώστη.

Πώς θα πρέπει οι γονείς, με ποιον τρόπο εννοώ, να μάθουν στα παιδιά από μικρά να διαβάζουν;

Με το παράδειγμά τους! Τα παιδιά μιμούνται τις συμπεριφορές των ενηλίκων. Ένα παιδί, που βλέπει τους γονείς του να διαβάζουν και να χαίρονται που διαβάζουν, θα αγαπήσει την ανάγνωση. Επίσης, οι επισκέψεις σε βιβλιοπωλεία και σε εκδηλώσεις για το βιβλίο, κινητοποιούν το ενδιαφέρον των παιδιών.

Σε τι επίπεδο βρίσκεται σήμερα το παιδικό βιβλίο; Πιστεύετε ότι, ο ρόλος του σήμερα στη ζωή των παιδιών, αποδυναμώνεται από την ύπαρξη της τεχνολογίας;

Ναι, η τεχνολογία (ίντερνετ, κινητά κ.λπ.) έχει πάρει μεγάλο μέρος από τον ελεύθερο χρόνο των παιδιών. Είναι μάταιο, όμως, να προσπαθήσουμε να την αποκλείσουμε από τη ζωή τους. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να τα πείσουμε ότι, τα βιβλία είναι κι αυτά πηγή χαράς και δημιουργίας.

Τέλος, θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας ένα σχόλιο από κάποιον μικρό/ή αναγνώστη/τρια σας, που έχει μείνει χαραγμένο στη μνήμη σας;

Είναι τόσα πολλά που έχω να θυμηθώ… Πριν μερικά χρόνια, σε ένα σχολείο στην Κατερίνη, την ώρα που τα παιδιά μού έκαναν ερωτήσεις για το βιβλίο μου, ένας μικρός σήκωνε το χέρι και φώναζε «Κυρία, κυρία, κυρία!». Όταν του έδωσα τον λόγο, μου είπε: «Μπορώ να σας φιλήσω;».