Τα έκανε… Τραμπ και στο Ιρανικό – Παγκόσμια ανησυχία για την επόμενη μέρα

O Ντόναλντ Τραμπ το είπε και το έκανε. Απέσυρε τις ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία με το Ιράν και ανακοίνωσε την ανασύσταση των αμερικανικών κυρώσεων κατά της Τεχεράνης, προκαλώντας τη διεθνή κατακραυγή σε μια μάλλον σπάνια συντονισμένη αντίδραση του μεγαλύτερου μέρους του πλανήτη κατά του Λευκού Οίκου.

Σύμφωνα με τον κύριο Τραμπ η συμφωνία ήταν εξαιρετικά κακή, αν διατηρείτο θα οδηγούσε σε ένα ράλι(!) κατασκευής πυρηνικών όπλων στη Μέση Ανατολή, καθώς το ίδιο το Ιράν δεν διέκοψε ποτέ πραγματικά το πρόγραμμα εμπλουτισμού αερίου (σύμφωνα με στοιχεία των Ισραηλινών και μόνο, τους οποίους και επικαλέστηκε), ενώ πρόσφερε χρήματα στους Ιρανούς, οι οποίοι με τη σειρά τους τα χρησιμοποίησαν για να υποστηρίξουν τρομοκράτες. Ήταν δε, αποτέλεσμα μιας πολύ κακής διαπραγμάτευσης (δεν είπε το όνομα Μπάρακ Ομπάμα, αλλά το υπονόησε, αν λάβουμε υπόψη την εμμονή του να διαγράψει όλα τα πεπραγμένα της θητείας του)

Το να προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε τα κενά και παράλογα της ομιλίας του κυρίου Τραμπ και του σκεπτικού του είναι μάλλον περιττό, διότι το τελικό αποτέλεσμα δεν αλλάζει, αφήνοντας τη διεθνή κοινότητα και δη, την Ευρώπη, που μας αφορά άμεσα, με ένα τεράστιο πρόβλημα.

Η επόμενη ημέρα είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη. Ο Αμερικανός πρόεδρος άφησε ένα μικρό παραθυράκι, αποφεύγοντας να διευκρινίσει το πότε θα τεθεί και πάλι σε ισχύ το αμερικανικό εμπάργκο, με την παράλληλη διευκρίνιση ότι ο ίδιος είναι πρόθυμος να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να καταλήξει σε μια νέα συμφωνία με το Ιράν. Όμως, κάτι τέτοιο φαντάζει εξαιρετικά απίθανο, όχι μόνο αν λάβουμε υπόψη πόσο δύσκολη, επίπονη και πολύχρονη ήταν η διαπραγμάτευση για την προηγούμενη συμφωνία του 2015, αλλά κι επειδή το τωρινό πισωγύρισμα αφήνει τα εμπλεκόμενα μέρη εκνευρισμένα και προφανώς διστακτικά να ξαναεμπιστευτούν τον Λευκό Οίκο του Ντόναλντ Τραμπ. Καταρχάς το ίδιο το Ιράν, αλλά και τις έτερες εγγυήτριες δυνάμεις, ήτοι τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Βρετανία, τη Ρωσία, τη Κίνα και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Προβληματισμός στην Ευρώπη

Βέβαια από την πλευρά τους οι δυνάμεις αυτές θα αντισταθούν στην πρόθεση του πλανητάρχη να κάνει το παγκόσμιο σύστημα άνω-κάτω, αν λάβουμε υπόψη τις γεωπολιτικές, διπλωματικές και οικονομικο-εμπορικές επιπτώσεις από την διάλυση της συμφωνίας. Και πραγματικά η Ευρώπη βγήκε αμέσως μπροστά, με τους τρεις βασικότερους ηγέτες της, την Άνγκελα Μέρκελ, τον Εμανουέλ Μακρόν και την Τερέζα Μέι να εκδίδουν κοινή(!) ανακοίνωση με την οποία εξέφρασαν την πρόθεση τους να παλέψουν για την τήρηση της συμφωνίας. Όμως, η διευκρίνιση του κυρίου Τραμπ στο διάγγελμα του ότι θα τιμωρηθεί και όποιο άλλο κράτος βοηθά το Ιράν, επιβεβαίωσε το είδος και μέγεθος του προβλήματος που αντιμετωπίζουν οι Ευρωπαίοι και όχι μόνο.

Εμπορικός σεισμός

Μέσα στην τελευταία τριετία, μετά την υπογραφή της συμφωνίας και την άρση του διεθνούς εμπάργκο, εκατοντάδες διεθνείς επιχειρήσεις (ευρωπαϊκές, κινέζικες, ινδικές ακόμη και τούρκικες ή ελληνικές) έκαναν «ουρά» για να διεκδικήσουν ένα κομμάτι της τεράστιας και σχετικά παρθένας ιρανικής αγοράς των 80 εκατ. κατοίκων. Το εύρος των προϊόντων και υπηρεσιών που τέθηκαν στο τραπέζι είναι τεράστιο, όπως και το ύψος των deals που έχουν υπογραφεί ή δρομολογηθεί.

Δεδομένου ότι μιλάμε κυρίως για πολυεθνικές εταιρίες, ανεξάρτητα από την έδρα τους, η αποκατάσταση των αμερικανικών κυρώσεων σημαίνει ότι θα είναι υπόλογες στις αμερικανικές αρχές, όπως επεσήμανε στο διάγγελμα του και ο κύριος Τραμπ και άρα θα απειλούνται με υπέρογκα πρόστιμα. Αυτό πολύ απλά σημαίνει πως θα πρέπει να διαλέξουν είτε να διατηρήσουν τις σχέσεις τους με τις ΗΠΑ (όπως είναι και το πιθανότερο) είτε να αποχαιρετήσουν (και πάλι) την ιρανική αγορά, κάτι που εύλογα θα προκαλέσει ένα ντόμινο αρνητικών επιπτώσεων σε ολόκληρους κλάδους και οικονομίες. Ειδικά για την Ευρώπη, οι επιπτώσεις θα είναι σημαντικότατες, αν λάβουμε υπόψη τα πολύ σημαντικά εταιρικά συμβόλαια και τα deals που έχουν υπογραφεί, με αποτέλεσμα το εμπόριο Ε.Ε-Ιράν να τριπλασιαστεί, στα 21 δισ. ευρώ πέρυσι. Η μαύρη τρύπα που θα δημιουργηθεί, θα έρθει σε ένα διάστημα που η Ευρώπη και οι επιχειρήσεις της αγωνίζονται να ορθοποδήσουν μετά την κρίση.

Γεωπολιτικοί τριγμοί

Σε διπλωματικό επίπεδο δημιουργεί και πάλι τις βάσεις για την απομόνωση της Τεχεράνης και την επιστροφή σε ένα πολεμικό κλίμα μεταξύ του Ιράν και των ΗΠΑ, που αναπόφευκτα μπορεί να μετεξελιχθεί και πάλι σε διαμάχη με τη Δύση συνολικά. Μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι η αντίδραση στο εσωτερικό του Ιράν ήταν ήδη έντονη και είναι βέβαιο ότι σε βάθος χρόνου θα επηρεάσει τις ευαίσθητες ισορροπίες μεταξύ μετριοπαθών και σκληροπυρηνικών, με τους τελευταίους να θεωρούν ότι δικαιώνονται για την αντίδραση τους στην απαράδεκτη υποχώρηση της χώρας και του μετριοπαθούς προέδρου Χασάν Ροχανί. Με τους αγιατολάδες να παίρνουν το πάνω χέρι και τον σκληροπυρηνικό κύριο Τραμπ στο Λευκό Οίκο, είναι δύσκολο να μιλήσουμε για την διασφάλιση της ειρήνης και σταθερότητας καταρχάς στη Μέση Ανατολή, αλλά και το παγκόσμιο σύστημα ευρύτερα!