Το στοίχημα με τις καταθέσεις

Τι θα κάνουν, άραγε, οι Έλληνες καταθέτες όταν πληροφορηθούν ότι μπορούν να «σηκώσουν» όλα τα χρήματά τους από την τράπεζα;

Αυτό είναι ένα ενδιαφέρον ερώτημα, που θα απαντηθεί από τα γεγονότα, μέσα στο προσεχές χρονικό διάστημα, καθώς το υπουργείο Οικονομικών έχει αποφασίσει να καταργήσει όλα τα όρια στις αναλήψεις μετρητών από τις τράπεζες, που μπήκαν στη ζωή μας εκείνο το δύσκολο καλοκαίρι του 2015.

Το τελευταίο βήμα προς την έξοδο από το καθεστώς των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων αφήνεται, βέβαια, για αργότερα. Οι περιορισμοί στην εξαγωγή κεφαλαίων θα παραμείνουν σε ισχύ, καθώς εκφράζονται φόβοι ότι, στην πρώτη αναταραχή που θα υπάρξει, με οποιαδήποτε αφορμή (πολιτική, οικονομική, εξωτερική), οι «έχοντες», φυσικά πρόσωπα και εταιρείες, θα σπεύσουν να στείλουν χρήματα στο εξωτερικό «για καλό και για κακό».

Η άρση των περιορισμών στις αναλήψεις μετρητών, που ήδη είχαν χαλαρώσει σε βαθμό που δεν επηρέαζαν την καθημερινότητα των περισσότερων, είναι ένα ενδιαφέρον στοίχημα εμπιστοσύνης όχι των «εχόντων», που είναι περισσότερο επιρρεπείς στην εξαγωγή κεφαλαίων, αλλά των μικρών και μεσαίων καταθετών, οι οποίοι βασανίζονται από το 2010 από ένα ερώτημα: «είναι πιο ασφαλείς οι οικονομίες μου στην τράπεζα ή στο στρώμα»;

Από το 2015, αυτοί οι καταθέτες έχασαν την ελευθερία να μπορούν, ανά πάσα στιγμή, να επισκεφθούν μια τράπεζα και να φύγουν με μεγάλα ποσά μετρητών στο χέρι. Αν επέμεναν να αποθησαυρίσουν μετρητά, ήταν υποχρεωμένοι να τα σηκώνουν τμηματικά, με βάση τους περιορισμούς στις αναλήψεις που ίσχυαν κάθε φορά.

Πώς θα συμπεριφερθούν, λοιπόν, αυτοί οι καταθέτες, οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, όταν θα πάψουν να ισχύουν αυτοί οι περιορισμοί; Θα κρατήσουν τα χρήματά τους στην τράπεζα, έχοντας πεισθεί ότι δεν κινδυνεύουν να τα χάσουν, ή θα δούμε και πάλι ουρές σε τραπεζικά καταστήματα, όταν η επικαιρότητα θα δώσει κάποια αφορμή;

Ασφαλείς προβλέψεις δεν μπορούν να γίνουν, αλλά οι αρμόδιες αρχές που έχουν μελετήσει το θέμα δεν ανησυχούν. Όχι γιατί έχει αποκατασταθεί πλήρως η εμπιστοσύνη του κοινού στο τραπεζικό σύστημα, αλλά κυρίως γιατί, ύστερα από τόσα χρόνια «αιμορραγίας» καταθέσεων από τις τράπεζες, οι μικροί αποταμιευτές δεν διατηρούν στο σύστημα σημαντικά ποσά, για να προκληθεί σοβαρό πρόβλημα σε περίπτωση απόσυρσης κεφαλαίων με προορισμό τα… στρώματα.

Άλλωστε, από τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος προκύπτει ότι τα μετρητά που αποθησαυρίζονται αντιστοιχούν σε τόσο μεγάλο ποσό, που είναι πιθανότερο να ακολουθήσουν πορεία από τα στρώματα προς τις τράπεζες, παρά να δούμε νέες αναλήψεις μετρητών για να κρυφτούν στα σπίτια.

Από την οικονομική κατάσταση της ΤτΕ για το μήνα Αύγουστο, προκύπτει ότι στην ελληνική οικονομία κυκλοφορούσαν μετρητά (τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία, σύμφωνα με την ορολογία των τραπεζιτών) ύψους 31,7 δισ. ευρώ.

Προφανώς, αυτό το ποσό δεν αντιστοιχεί στα μετρητά που χρειάζεται να κυκλοφορούν για να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες της οικονομίας, καθώς αντιστοιχεί περίπου στο 18% του ΑΕΠ. Αν υποτεθεί ότι για τις ανάγκες της οικονομίας χρειάζονται μετρητά που αντιστοιχούν σε ποσοστό έως 5% του ΑΕΠ, όπως συμβαίνει στις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι ένα τεράστιο ποσό, που υπερβαίνει τα 20 δισ. ευρώ, είναι μετρητά που αποθησαυρίζονται από τους πολίτες, λόγω οικονομικής ανασφάλειας.

Με αυτά τα δεδομένα, όλα δείχνουν ότι το στοίχημα της απελευθέρωσης των αναλήψεων μετρητών θα κερδηθεί χωρίς σοβαρά προβλήματα. Δυστυχώς, όμως, αυτό δεν θα συμβεί επειδή εμπιστευόμαστε και πάλι το τραπεζικό σύστημα. Αλλά επειδή δεν έχουν μείνει και πολλά στους «μικρούς» για να τα κρύψουν στα στρώματα…