Χατζηδάκης: Εγκληματεί εις βάρος του περιβάλλοντος

“Προβλήματα υπάρχουν με τις χρήσεις γης, καθώς σήμερα κανείς δεν ξέρει αν μία έκταση είναι δασική, είναι αρχαιολογική… Μπορούμε να κάνουμε πολύ γενναίες τομές, ώστε να διευκολύνουμε τις επενδύσεις. Και ξέρετε κ. Χατζηνικολάου κάτι παραπάνω: την εκστρατεία του να πουλήσουμε, εντός εισαγωγικών, τη χώρα και τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα είναι μία εκστρατεία που θα την αναλάβω προσωπικά εγώ”!

Τάδε έφη στον ΑΝΤ1 ο νυν πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στις αρχές Ιουνίου του 2019, αποκαλύπτοντας ευθαρσώς το σχέδιο του για τη χώρα και το οποίο αποτυπώνεται στο περιβαλλοντικό νομοσχέδιο και το υπό κατάθεση χωροταξικό-πολεοδομικό νομοσχέδιο με σκοπό την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων οικονομικών και επιχειρηματικών συμφερόντων στο όνομα της ανάπτυξης.

Σάλο και κατακραυγή προκαλεί ήδη η αντι-περιαβλλοντική πολιτική της κυβέρνησης όπως αυτή αποτυπώνεται στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος, που ψηφίζεται σήμερα στη Βουλή  υπό τον τίτλο “Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών 2018/844 και 2019/692 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και λοιπές διατάξεις’.

Πρόκειται για “εκσυγχρονισμό”  κατ΄ευφημισμό, καθώς  το νομοσχέδιο  καθιστά την Ελλάδα ανοχύρωτη χώρα στα ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος, ανάβοντας το “πράσινο φως” σε επενδύσεις ακόμη ,και σε προστατευμένες περιοχές NATURA. Δεν είναι τυχαίο ότι το συγκεκριμένο νομοσχέδιο στηρίζει πλήρως μόνο ο ΣΕΒ, ενώ σύσσωμη η αντιπολίτευση μέχρι την τελευταία περιβαλλοντική, κοινωνική και συνδικαλιστική οργάνωση, επιμελητήριο, ακόμη και το Συνήγοροι του Πολίτη καλούν την κυβέρνηση να το αποσύρει.

Μάλιστα χθες οι Γενικοί Διευθυντές του WWF Ελλάς, Δημήτρης Καραβέλλας και του ελληνικού γραφείου της Greenpeace, Νίκος Χαραλαμπίδης, παρέδωσαν στον Υπουργό Περιβάλλοντος Κωστή Χατζηδάκη, επιστολή με τις υπογραφές 30.000 πολιτών για απόσυρση των προκλητικών διατάξεων του νομοσχεδίου που αφορούν στις εξορύξεις πετρελαίου και αερίου στη χώρα μας.

Παρά τις καθολικές αντιδράσεις  η κυβέρνηση προχωρά σήμερα στην ψήφιση του νομοσχεδίου που επιφέρει σημαντική επιδείνωση στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας με τον κ. Χατζηδάκη να μιλά για “κλειδί πράσινης ανάπτυξης” στην μετακορονοϊό εποχή με σκοπό την προσέλκυση επενδύσεων κόντρα στο παγκόσμιο αίτημα της πράσινης ανάπτυξης.

Τα “εγκλήματα” Χατζηδάκη που είναι “κρυμμένα” στο νομοσχέδιο σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και προκαλούν τον προβληματισμό ακόμη και της επιστημονικής υπηρεσίας της Βουλής που επεξεργάζεται τα νομοσχέδια, αναλυτικά είναι:

1.   Η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης αντιμετωπίζεται μόνο ως “χρονοβόρα διοικητική διαδικασία” και “ανασταλτικός παράγοντας” για τις επενδύσεις και όχι ως προϋπόθεση για την προώθηση βιώσιμης ανάπτυξης, όπως απαιτούν οι ενωσιακές πολιτικές. Στο πλαίσιο αυτό είναι δυνατή η αδειοδότηση ενός έργου ακόμα κι αν έχει αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, εφόσον προβλέπονται μέτρα αντιστάθμισης. Εντούτοις, σύμφωνα με το δίκαιο της Ε.Ε., απαγορεύονται τα αντισταθμιστικά μέτρα όσον αφορά έργα που υλοποιούνται σε περιοχές του δικτύου Natura 2000.

2.  Παρατείνεται συλλήβδην η ισχύς όλων των Αποφάσεων Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων (ΑΕΠΟ) που είναι σε ισχύ στα 15 έτη και ενδεχομένως για μεγαλύτερα διαστήματα. Επειδή η διάταξη αναπροσαρμόζει το περιεχόμενο των ΑΕΠΟ σε ισχύ, και μάλιστα χωρίς να εξασφαλίζεται (όπου απαιτείται) η δημόσια διαβούλευση και η πρόσβαση στη Δικαιοσύνη, δημιουργείται ζήτημα ασυμβατότητας της συγκεκριμένης διάταξης με το ενωσιακό δίκαιο (άρθρο 11 της οδηγίας 2011/92/Ε.Ε.).

3. Περιλαμβάνονται προβλέψεις σύμφωνα με τις οποίες η άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας που τάσσεται στη Διοίκηση για να γνωμοδοτήσει συνεπάγεται ότι η γνωμοδότηση είναι θετική για τον ιδιώτη. Οι προβλέψεις αυτές είναι αντισυνταγματικές και αντιβαίνουν το δίκαιο της Ε.Ε. και τη θεμελιώδη για το Δίκαιο Περιβάλλοντος «αρχή της προφύλαξης».

4. Επιβεβαιώνεται ο κάθετος-κυβερνητικός έλεγχος του συστήματος διακυβέρνησης Προστατευόμενων Περιοχών της χώρας, καθώς ο υπό δημιουργία ΟΦΥΠΕΚΑ, του οποίου όλα τα μέλη ορίζονται από το ΥΠΕΝ, θα γνωμοδοτεί για τη “δέουσα εκτίμηση” των επιπτώσεων στο περιβάλλον, για έργα ή δραστηριότητες εντός περιοχών του δικτύου Natura 2000. Ωστόσο ένας τέτοιος οργανισμός, ένα Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου υπό τον άμεσο έλεγχο του εκάστοτε υπουργού, δεν μπορεί να υποκαταστήσει έναν δημόσιο ελεγκτικό μηχανισμό, που θα έχει την κατάλληλη και επαρκή στελέχωση και ενίσχυση για να ασκεί πραγματικά δημόσιο και όχι κυβερνητικό ή υπουργικό έλεγχο.

5. Οι αρμοδιότητες του ΟΦΥΠΕΚΑ περιορίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό σε θέματα που αφορούν μόνο τις προστατευόμενες περιοχές, αφήνοντας ένα σημαντικό κενό ή/και ασάφειες στα θέματα που αφορούν τη βιοποικιλότητα εκτός προστατευόμενων περιοχών.

6. Η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, των περιβαλλοντικών οργανώσεων και των τοπικών εμπλεκομένων φορέων είναι πρακτικά ανύπαρκτη, καθώς συμμετέχουν μόνο στις Επιτροπές Διαχείρισης των Μονάδων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΜΔΠΠ), έχοντας απολέσει τις ουσιαστικές αρμοδιότητες που είχαν υπό το προηγούμενο καθεστώς των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ).

7. Παραμένει άλυτο το ζήτημα της φύλαξης των προστατευόμενων περιοχών, το οποίο είναι ένα από τα πιο κομβικά σημεία προκειμένου να υπάρχει συμμόρφωση με τις απαιτήσεις των οδηγιών 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων, της άγριας πανίδας και χλωρίδας και 2009/147/Ε.Ε. περί της διατήρησης των άγριων πτηνών, καθώς απλώς και μόνο προβλέπονται μεικτά κλιμάκια διενέργειας περιπολιών.

8. Όσον αφορά τις χρήσεις γης του προεδρικού διατάγματος 59/2018 που τις ρυθμίζει, προστίθεται σύνολο νέων “χρήσεων” οι οποίες δεν έχουν τον τυπικό χαρακτήρα “χρήσεων γης” καθώς αποτελούν δραστηριότητες, λειτουργίες ή έργα χωρίς σαφή αντιστοίχιση με “χρήση γης”. Συγκεκριμένα προστίθενται αφενός δραστηριότητες (βόσκηση, αλιεία, συλλογή φυτών, θήρα και ήπια θαλάσσια αναψυχή) και αφετέρου κατασκευές (εγγειοβελτιωτικά έργα αγροτικής ανάπτυξης και κατασκευές σε δημόσιους χώρους), η φύση και η κλίμακα των οποίων -και άρα το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα- είναι ιδιαίτερα ασαφή και ευρεία.

9. Προβληματισμό προκαλεί η απουσία πρόβλεψης υποχρεωτικής δημόσιας διαβούλευσης για τα προεδρικά διατάγματα και τα σχέδια διαχείρισης, η οποία θα εξασφαλίζει τη διαφάνεια και την ουσιώδη κοινωνική συμμετοχή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

10. Όσον αφορά τις οικιστικές πυκνώσεις, περιέχει σημαντική έκπτωση στην περιβαλλοντική προστασία σχετική με κτίρια και εγκαταστάσεις εντός περιοχών του δικτύου Natura 2000, εντός υγροτόπων προστατευόμενων με τη συνθήκη Ramsar και λοιπών προστατευόμενων περιοχών. Συγκεκριμένα στο τελικό νομοσχέδιο που κατατέθηκε εξαιρούνται της κατεδάφισης κτίρια και κατασκευές που “κατασκευάστηκαν πριν τον χαρακτηρισμό των περιοχών αυτών”.

11. Με το σημερινό καθεστώς στις “περιοχές προστασίας της βιοποικιλότητας” επιτρέπεται μόνο η επιστημονική έρευνα υπό όρους και οι εργασίες που κρίνονται απολύτως αναγκαίες για τη διατήρηση των ειδών και των οικοτόπων. Με το κατατεθέν σχέδιο νόμου επιτρέπονται δραστηριότητες όλων των κατηγοριών, όπως οι εξορυκτικές, οι εγκαταστάσεις ΑΠΕ, ακόμα και κατοικίες. Και το καθεστώς προστασίας είναι ακόμα δυσμενέστερο όσον αφορά τα εθνικά πάρκα, τα καταφύγια άγριας ζωής και τα προστατευόμενα τοπία που -για κακή τους τύχη- δεν έχουν ενταχτεί στο δίκτυο Natura 2000.

12.  Αλγεινή εντύπωση προκαλεί το άρθρο 110, το οποίο δεν είχε τεθεί σε διαβούλευση, σύμφωνα με το οποίο ο ανάδοχος σύμβασης έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων δύναται να χρησιμοποιεί εκτάσεις που ανήκουν στο Δημόσιο, στους ΟΤΑ και στα νομικά πρόσωπα αυτών, χωρίς να απαιτείται η λήψη οποιασδήποτε άδειας, έγκρισης ή συναίνεσης εκ μέρους τους για τη διενέργεια των σεισμικών ή άλλων γεωφυσικών και γεωλογικών ερευνών.

13. Στο άρθρο 119 υπάρχει φωτογραφική διάταξη για την απαλλαγή της “Ελληνικός Χρυσός” από την υποχρέωση αδειοδότησης ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, χώρων απόθεσης εξορυκτικών απόβλητων, εγκαταστάσεων επεξεργασίας υδάτων κ.λπ. Μετά την ψήφιση του νόμου θα αρκεί πλέον απλή «γνωστοποίηση» για τους χώρους απόθεσης εξορυκτικών αποβλήτων (όπως σε Καρατζά Λάκκο και Λοτζάνικο) και τις μονάδες επεξεργασίας νερών (Σκουριές και Ολυμπιάδας). Και αυτό σε μια στιγμή που η “Ελληνικός Χρυσός” επιχειρεί να αποσπάσει κυβερνητικές αποφάσεις που θα της επιτρέψουν να συνεχίσει την καταστροφική για το περιβάλλον και την τοπική κοινωνία δραστηριότητά της και σε βάρος πολλών άλλων εναλλακτικών δυνατοτήτων ήπιας ανάπτυξης της περιοχής, που είναι συμβατές με τους στόχους περιβαλλοντικής προστασίας και αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.

14. Στο άρθρο 44 που τροποποιεί με διάταξη 14 σελίδων το ΠΔ 59/2018 που καθορίζει τις Χρήσεις γης και την οργάνωσή τους σε όλη την Ελλάδα, χωρίς καμία μελέτη ή επεξεργασία, έρχεται σε αντίθεση με το Σύνταγμα και πλείστες αποφάσεις του ΣτΕ, όταν το ΣτΕ [ολομέλεια ΣτΕ 123/2007] διευκρινίζει ότι “αιτιολογία παρατιθέμενη αποκλειστικώς στην αιτιολογική έκθεση δεν επαρκεί, ελλείπουσας επίκαιρης ειδικής μελέτης η οποία να τεκμηριώνει επαρκώς τη ρύθμιση σε σχέση με την πολεοδομικής φύσεως ανάγκη που τη δικαιολογεί και να αξιολογεί τα πραγματικά δεδομένα”

15. Στο άρθρο 92 για την “Προσωρινή Λειτουργία Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων”, προκύπτει παραβίαση της διάταξης του άρθρου 24 παρ.2 του Συντάγματος, εφόσον η νομοθετική ρύθμιση δεν έχει προκύψει από καμία μελέτη, παρότι τροποποιούνται θεσμοθετημένες χρήσεις γης και εγκεκριμένα τοπικά ρυμοτομικά σχέδια, που έχουν κυρωθεί με ΠΔ που ενέκρινε το ΣτΕ, ενώ απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης εφόσον οι Σταθμοί  Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων εντάσσονται στις δραστηριότητες υψηλής όχλησης.

16. Στο άρθρο 48 για τη διαδικασία ανάρτησης, κύρωσης και αναμόρφωσης των δασικών χαρτών που έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 24 του Συντάγματος που ορίζει ότι “Νόμος ορίζει τα σχετικά με την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων. Η σύνταξη δασολογίου συνιστά υποχρέωση του Κράτους”. Ειδικότερα, το άρθρο 48 οδηγεί στην ακύρωση των ήδη κυρωμένων δασικών χαρτών, που καλύπτουν το 44% του συνόλου και στην αναθεώρηση αυτών αλλά και των υπο εκπόνηση για το υπόλοιπο τμήμα της Ελλάδας, με ρυθμίσεις που δεν εξασφαλίζουν την εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας.