Aναβάλλεται το ενιαίο πιστοποιητικό φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας

Την αναβολή για άλλους 9 μήνες της έναρξης παραγωγικής λειτουργίας της ηλεκτρονικής πλατφόρμας έκδοσης ενιαίου πιστοποιητικού φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας, πιο γνωστού ως “πιστοποιητικού οικονομικής ενημερότητας” αποφάσισε η κυβέρνηση.

Συγκεκριμένα, με τη διάταξη του άρθρου 30 του νομοσχεδίου του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης «Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας και λοιπές διατάξεις» που κατατέθηκε στη Βουλή, μετατίθεται, για τις 30 Σεπτεμβρίου 2024 η έναρξη της παραγωγικής λειτουργίας της πλατφόρμας έκδοσης του “πιστοποιητικού οικονομικής ενημερότητας”. Σύμφωνα δε με τα όσα αναφέρονται στην αιτιολογική έκθεση της συγκεκριμένης διάταξης:

* Ως ημερομηνία έναρξης λειτουργίας της συγκεκριμένης πλατφόρμας είχε οριστεί – με την παράγραφο 4 του άρθρου 22 του ν. 4934/2022 – η 31η-12-2023. Δηλαδή από την ημερομηνία αυτή θα ενοποιούνταν σε ένα ενιαίο “πιστοποιητικό οικονομικής ενημερότητας”, το αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας και το αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας.

* Όμως, επειδή με την υπό στοιχεία Α.1162/2023 κοινή απόφαση του υφυπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, περί του αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας του άρθρου 12 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, τροποποιήθηκε ριζικά, μεταξύ άλλων, η διαδικασία έκδοσης της φορολογικής ενημερότητας, κρίνεται ως απαραίτητη η μετάθεση του χρόνου έναρξης της λειτουργίας της εφαρμογής για το ενιαίο “πιστοποιητικό” για την 30ή-9-2024.

Από τα όσα αναφέρονται στην αιτιολογική έκθεση της παραπάνω διάταξης προκύπτει σαφώς ότι η διαδικασία έκδοσης του αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας διαφέρει σημαντικά πλέον από τη διαδικασία έκδοσης του αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας,  μετά τις αλλαγές που επήλθαν με την παραπάνω απόφαση του Διοικητή της ΑΑΔΕ όσον αφορά τη φορολογική ενημερότητα. Ως εκ τούτου, κρίθηκε αδύνατη η ενοποίηση των δύο αποδεικτικών σε ένα ενιαίο πιστοποιητικό έως την 31η-12-2023 που προέβλεπε η σχετική διάταξη του ν. 4934/2022. Για τον λόγο αυτό αποφασίστηκε η αναβολή της λειτουργίας της έναρξης λειτουργίας της πλατφόρμας για το ενιαίο πιστοποιητικό. Στο ενδιάμεσο διάστημα θα επιχειρηθεί να εξομοιωθούν πλήρως οι διαδικασίες έκδοσης των δύο αποδεικτικών, ώστε στη συνέχεια να καταστεί εφικτή η ενοποίησή τους σε ένα “πιστοποιητικό οικονομικής ενημερότητας”.

Οι αλλαγές στη διαδικασία έκδοσης αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας που επήλθαν, σύμφωνα με την Α.1162/18-10-2023 κοινή απόφαση του υφυπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, ήταν οι εξής:

1) Οι φορολογούμενοι απέκτησαν τη δυνατότητα να λαμβάνουν ψηφιακά το απαραίτητο για τις συναλλαγές τους αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας , χωρίς να χρειάζεται να επισκεφτούν τις Δ.Ο.Υ., όταν:

*  Για την έκδοσή του απαιτείται να παρακρατηθεί από το προς είσπραξη ποσό μέρος των ρυθμισμένων οφειλών τους.

*  Εκδίδεται για κάθε νόμιμη χρήση και υφίστανται οφειλές σε αναστολή είσπραξης.

*  Εκδίδεται για είσπραξη χρημάτων με υφιστάμενες ληξιπρόθεσμες οφειλές σε αναστολή είσπραξης και παρακρατείται το σύνολο του εισπραττόμενου ποσού, έως το ύψος των συνολικών βεβαιωμένων οφειλών του αιτούντος.

* Εκδίδεται για μεταβίβαση ακινήτου ή σύσταση εμπράγματου δικαιώματος επ’ αυτού από επαχθή αιτία, με παρακράτηση ποσού επί των ρυθμισμένων οφειλών.

2) Σε περίπτωση αιτήματος για έκδοση φορολογικής ενημερότητας με σκοπό τη μεταβίβαση ακινήτων, όταν υπάρχουν μη ληξιπρόθεσμες οφειλές, πέρα από το ύψος των μη ληξιπρόθεσμων οφειλών, η χορήγηση της ενημερότητας συνδέθηκε και με το ύψος των φόρων που καταβάλλει κάθε χρόνο ο φορολογούμενος. Έτσι, ακόμα κι αν οι μη ληξιπρόθεσμες οφειλές ξεπερνούν τα όρια που προβλέπονται, η ενημερότητα χορηγείται, εάν ο φορολογούμενος καταβάλει ετησίως μέχρι 120% των μη ληξιπρόθεσμων οφειλών, με αποτέλεσμα να υπάρχει η βεβαιότητα ότι πρόκειται για συνεπή φορολογούμενο.

3) Για την ασφάλεια, την εγκυρότητα και την ταυτοποίηση των συναλλαγών, άλλαξαν το περιεχόμενο της αίτησης στην ψηφιακή εφαρμογή και ο τύπος του αποδεικτικού με την προσθήκη πεδίων, όπως:

* Το QR Code, για τον έλεγχο γνησιότητας του πιστοποιητικού.

* Ο Μοναδικός Αριθμός Καταχώρισης (ΜΑΡΚ) στο myDATA του παραστατικού, του οποίου επιδιώκεται η είσπραξη.

* Το ΑΤΑΚ του ακινήτου, για τη μεταβίβαση του οποίου εκδίδεται το αποδεικτικό ενημερότητας.

Όμως, στην πραγματικότητα, δεν είναι μόνο οι παραπάνω αλλαγές που εμπόδισαν την ενοποίηση των δύο αποδεικτικών. Κι αυτό διότι υπήρχαν, πριν την απόφαση της Διοίκησης της ΑΑΔΕ, και εξακολουθούν να υπάρχουν μέχρι και σήμερα, μεταξύ των δύο αποδεικτικών, σημαντικές διαφορές στους όρους, τις προϋποθέσεις και τους σκοπούς έκδοσης.

Συγκεκριμένα, από τα τέλη Σεπτεμβρίου 2023 (πριν εκδοθεί η απόφαση της Διοίκησης της ΑΑΔΕ για αλλαγές στις διαδικασίες έκδοσης του πιστοποιητικού φορολογικής ενημερότητας), αν καθιερωνόταν η έκδοση ενός ενιαίου πιστοποιητικού φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας, χωρίς να υπάρξει η διαμόρφωση ενιαίων ρυθμίσεων για τους όρους, τις προϋποθέσεις και τους σκοπούς έκδοσης των δύο επιμέρους αποδεικτικών θα προκαλούνταν πρόσθετα εμπόδια και προβλήματα στην χορήγηση καταναλωτικών ή προσωπικών δανείων άνω των 6.000 ευρώ καθώς και στην είσπραξη χρημάτων από το Δημόσιο.

Ειδικότερα, από τη στιγμή που θα ίσχυε το ενιαίο πιστοποιητικό  δεν θα μπορούσε ένας πολίτης να θεωρηθεί ασφαλιστικά ενήμερος αν είχε εξοφλήσει ή ρυθμίσει τις ληξιπρόθεσμες ασφαλιστικές οφειλές του, αλλά δεν είχε εξοφλήσει ή ρυθμίσει και τις ληξιπρόθεσμες φορολογικές οφειλές του. Θα ίσχυε όμως, και το αντίστροφο, δηλαδή δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί φορολογικά ενήμερος ένας πολίτης, ακόμη κι αν είχε εξοφλήσει όλες τις φορολογικές οφειλές του,  αν δεν ήταν ταυτόχρονα και ασφαλιστικά ενήμερος, αν δηλαδή δεν είχε εξοφλήσει ή ρυθμίσει και τις ληξιπρόθεσμες ασφαλιστικές οφειλές του.

Ουσιαστικά, η εφαρμογή της διάταξης για το ενιαίο πιστοποιητικό, θα είχε ως συνέπεια να μην μπορούν πλέον να γίνουν συναλλαγές για τις οποίες αρκεί σήμερα μόνο αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας, δηλαδή έγγραφο που αποδεικνύει μόνο ότι ο πολίτης είναι ενήμερος όσον αφορά στις υποχρεώσεις του απέναντι στον ΕΦΚΑ. Π.χ. αν ένας πολίτης ήταν εντάξει ως προς τις υποχρεώσεις του στον EΦΚΑ αλλά είχε αρρύθμιστες ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την Φορολογική Διοίκηση δεν θα μπορούσε πλέον να λάβει καταναλωτικό ή προσωπικό δάνειο άνω των 6.000 ευρώ, ενώ με τις ισχύουσες σήμερα διατάξεις μπορεί, αφού για να λάβει το δάνειο απαιτείται μόνο αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας και όχι και αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας.

Επιπλέον, δεν θα μπορούσαν να διεκπεραιωθούν συναλλαγές για τις οποίες σήμερα απαιτείται μόνο αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας και όχι και αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας. Σύμφωνα με τα όσα ισχύουν σήμερα:

– Το αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας χορηγείται για την είσπραξη εκκαθαρισμένων απαιτήσεων ή την εξόφληση τίτλων πληρωμής από το Δημόσιο και τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, όπως καθορίζονται από την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία, καθώς και από αυτούς που ενεργούν πληρωμές με εντολή ή εξουσιοδότησή τους, εφόσον το ακαθάριστο ποσό του κάθε τίτλου ή της κάθε εκκαθαρισμένης απαίτησης υπερβαίνει τις 3.000 ευρώ.

– Το αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας χορηγείται για την είσπραξη χρημάτων ή την εξόφληση τίτλων πληρωμής από τον δημόσιο τομέα, όπως αυτός καθορίζεται στην  κείμενη νομοθεσία, εφόσον  το  ακαθάριστο ποσό για κάθε τίτλο πληρωμής υπερβαίνει τα 1.500 ευρώ ανά δικαιούχο. Το  αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας προσκομίζεται  από τον  εισπράττοντα στους διενεργούντες την πληρωμή ή την εξόφληση του τίτλου κατά την πληρωμή αυτού.

Ως εκ τούτου, αν ίσχυε τώρα το ενιαίο αποδεικτικό ασφαλιστικής και φορολογικής  ενημερότητας δεν θα ήταν πλέον δυνατή η είσπραξη χρηματικών ποσών από 1.501-3.000 ευρώ για όσους είναι ενήμεροι ως προς τις φορολογικές οφειλές τους αλλά έχουν ληξιπρόθεσμες και αρρύθμιστες οφειλές στον ΕΦΚΑ, ενώ με το ισχύον σήμερα καθεστώς, η είσπραξη ποσών μεταξύ 1.501 και 3.000 ευρώ από το Δημόσιο επιτρέπεται σε όσους πολίτες είναι φορολογικά ενήμεροι αλλά έχουν αρρύθμιστα ληξιπρόθεσμα ασφαλιστικά χρέη.

Για να γίνει ορθά η μετάβαση στο ενιαίο πιστοποιητικό οικονομικής ενημερότητας θα πρέπει, λοιπόν, να εναρμονιστούν πλήρως οι ισχύουσες σήμερα διατάξεις που ορίζουν σε ποιες περιπτώσεις, υπό ποιους όρους και υπό ποιες προϋποθέσεις απαιτείται και χορηγείται το πιστοποιητικό αυτό τόσο για φορολογικά όσο και για ασφαλιστικά χρέη.

Η ενοποίηση των αποδεικτικών φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης που προβλέπει ενοποίηση της νομοθεσίας για τις διαδικασίες και τους μηχανισμούς είσπραξης των φορολογικών και ασφαλιστικών οφειλών. Για την μεταρρύθμιση αυτή είχαν δεσμευτεί κυβερνήσεις παρελθόντων μέσω των Μνημονίων που υπέγραψαν. Ωστόσο, δεν κατάφεραν να την υλοποιήσουν, με συνέπεια να παραμένει σε εκκρεμότητα.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τους υποστηρικτές της συγκεκριμένης μεταρρύθμισης, η εφαρμογή της θα συμβάλει στο να βελτιωθούν οι εισπράξεις ληξιπρόθεσμων φορολογικών και ασφαλιστικών οφειλών που υπερβαίνουν συνολικά τα 150 δισ. ευρώ.

Ειδικότερα, βάσει των τελευταίων διαθέσιμων στοιχείων που δημοσιοποιήθηκαν και από την ΑΑΔΕ και από το ΚΕΑΟ, στο τέλος του Σεπτεμβρίου 2023:

– Το συνολικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο των οφειλών προς τις ΔΟΥ και τις λοιπές φοροεισπρακτικές υπηρεσίες (Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου, Κέντρο Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων, Ελεγκτικά Κέντρα κ.λπ.) ανήλθε σε 105,6 δισ. ευρώ.

– Το συνολικό ποσό των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τα ασφαλιστικά ταμεία, οι οποίες έχουν περιέλθει στο Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ), ανήλθαν σε 47,2 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 622,4 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2023.