Χάος στο αλβανικό κοινοβούλιο. Τι επιδιώκει ο Μπερίσα;

Σε ταραξία της κοινοβουλευτικής ομαλότητας αναδεικνύεται ο πρώην πρόεδρος και πρωθυπουργός. Διαίρεσε το κόμμα του και έχει ανοιχτές δοσοληψίες με τη δικαιοσύνη.

Οι εικόνες έκαναν τον γύρο των δελτίων ειδήσεων και του διαδικτύου. Φλόγες στα έδρανα βουλευτών, οδοφράγματα από καρέκλες μπροστά από το βήμα των ομιλητών και καπνός, τόσο πυκνός που ο πρωθυπουργός Έντι Ράμα μόλις και μετά βίας διακρίνονταν. Σκηνές απείρου κάλους κατά τη διάρκεια των συζητήσεων για τον προϋπολογισμό του 2024 στο αλβανικό κοινοβούλιο την περασμένη Δευτέρα. Υπεύθυνοι για το χάος των βουλευτών του αντιπολιτευόμενου Δημοκρατικού Κόμματος (DP), υποκινούμενοι και καθοδηγούμενοι από τον πρώην πρόεδρο και πρωθυπουργό Σαλί Μπερίσα. Τέτοια επεισόδια συμβαίνουν στο κοινοβούλιο εδώ και εβδομάδες. Οι βουλευτές ανάβουν βόμβες καπνού και πλακώνονται μεταξύ τους. Στις αρχές Νοεμβρίου οι ταραχοποιοί αποβλήθηκαν από το κοινοβούλιο, μπήκαν ξανά στην αίθουσα από το παράθυρο. Ο ίδιος ο Μπερίσα δήλωσε ότι ο στόχος του αποκλεισμού του κοινοβουλίου ήταν να «αποκατασταθούν τα συνταγματικά δικαιώματα της αντιπολίτευσης και των μελών της που παραβιάστηκαν από την πλειοψηφία του Σοσιαλιστικού Κόμματος στο κοινοβούλιο». Αλλά γιατί;

Δοσοληψίες με τη δικαιοσύνη

Το Δημοκρατικό Κόμμα ξεκίνησε την εκστρατεία πρόκλησης πολιτικής αναταραχής στις αρχές Νοεμβρίου με το σύνθημα «αγώνας στο κοινοβούλιο, διάλογος με τους πολίτες». Ως ένα από τα δύο μεγάλα κόμματα, το DP κυριαρχεί στην πολιτική στην Αλβανία μαζί με τους κυβερνώντες Σοσιαλιστικό Κόμμα SP του πρωθυπουργού Έντι Ράμα. Επί δεκαετίες ο Σαλί Μπερίσα ηγήθηκε του κόμματος, το οποίο ίδρυσε το 1990 με φοιτητές, διανοούμενους και νέους εργαζόμενους. Το 1992 ο Μπερίσα έγινε ο πρώτος μη κομμουνιστής πρόεδρος μετά τη δικτατορία του Χότζα, ενώ από το 2005 διετέλεσε πρωθυπουργός για δύο θητείες. Στα τέλη Οκτωβρίου ο Μπέρισα και ο γαμπρός του κατηγορήθηκαν για «παθητική δωδοδοκία» από την αλβανική Ειδική Υπηρεσία Ανακρίσεων κατά της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος (ΣΠΑΚ). Η κατηγορία είναι ότι έγιναν παράνομες συμφωνίες κατά την ιδιωτικοποίηση των προπονητικών χωρών ενός αθλητικού συλλόγου στα Τίρανα. Από τότε έχουν χτιστεί διάφορα πολυώροφα κτίρια στους πρώην αθλητικούς χώρους.

Ο γαμπρός του Μπερίσα συνελήφθη τον Οκτώβριο. Ο ίδιος, λόγω της βουλευτικής ασυλίας, διατάχθηκε να εμφανίζεται στις αρχές δύο φορές τον μήνα. Επίσης του απαγορεύτηκε να εγκαταλείψει τη χώρα. Ο Μπερίσα ισχυρίζεται ότι οι οδηγίες του SPAK είναι αντισυνταγματικές. Τον Νοέμβριο δεν εμφανίστηκε στα δύο ραντεβού του ενώπιον των αρχών. Αντ’ αυτού, κάλεσε σε διαμαρτυρίες μέσα στο κοινοβούλιο. Οι εσωκομματικοί αντίπαλοι του ισχυρίζονται ότι ο Μπερίσα εργαλεί το κόμμα με κινήσεις παρεμπόδισης των κοινοβουλευτικών διαδικασιών και του πολιτικού διαλόγου για να προωθήσει τα δικά του συμφέροντα, να προστατεύσει τα περιουσιακά στοιχεία της οικογένειάς του από τις συνεχείς έρευνες του ΣΠΑΚ.

Κρίση στο Δημοκρατικό Κόμμα

Οι πολιτικές εντάσεις όπως εξελίσσονται και το χάος στο κοινοβούλιο συμπίπτουν, όχι μόνο με έρευνες σε βάρος του Μπερίσα, αλλά και με την αυξανόμενη κρίση μέσα στο κόμμα του. «Η παράλογη κατάσταση στο κοινοβούλιο οφείλεται στη βαθιά κρίση στο εσωτερικό του Δημοκρατικού Κόμματος, του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης στην Αλβανία που εκ των πραγμάτων καταρρέει», δήλωσε στην Deutsche Welle ο Αλεξάντερ Τσίπα, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αλβανών Δημοσιογράφων (UAJ). «Ο κύριος πρωταγωνιστής αυτής της κρίσης είναι ο Μπέρισα». Όλα ξεκίνησαν πριν από δύο χρόνια, όταν ο Μπερίσα αποβλήθηκε από την ΚΟ του Δημοκρατικού Κόμματος της Αλβανίας, αφού οι ΗΠΑ τον κατηγόρησαν για διαφθορά και απαγόρευσαν την είσοδο στη χώρα. Ως αποτέλεσμα του DP διασπάστηκε σε δύο ομάδες: στους υποστηρικτές του πρώην πρωθυπουργού και στους αντιπάλους του. Μια κακόγουστη διαμάχη ξέσπασε για την ηγεσία του κόμματος, την οποία ο Μπερίσα προσπάθησε να κερδίσει, μεταξύ άλλων, εισβάλλοντας στα κεντρικά γραφήματα του κόμματος τον Ιανουάριο του 2022. Από το 2021 και μετά, οι δύο ομάδες δεν επανενώθηκαν και συνέχισαν να αλληλοσπαράσσονται.

Με τη συμπεριφορά του θέλει να πει ότι το αντιπολιτευόμενο Δημοκρατικό Κόμμα μπορεί να επανενωθεί μόνο υπό έναν όρο: είτε να επιστρέψει ο ίδιος στην εξουσία, είτε να αναθέσει ο ίδιος την εξουσία. σε κάποιον άλλο», λέει ο Αλεξάντερ Τσίπα. Από την πλευρά του ο Φάτος Ταρίφα, καθηγητής Κοινωνιολογίας και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης στα Τίρανα, δεν μπορεί να φανταστεί ένα μέλλον στο κόμμα με τον Μπερίσα. «Η μόνη για το Δημοκρατικό Κόμμα δεν απαλλαγεί για πάντα από τον Μπερίσα, να λύσει ανοιχτά την αναδιοργανωθεί, να στηριχθεί σε έναν αμερόληπτο και γνήσιο δημοκρατικό ηγέτες και να συμμετάσχει ενεργά στο κοινοβούλιο και τη ζωή της χώρας». επισημαίνει.

Τέλος της “κουλτούρας ατιμωρησίας”;

79 ετών σήμερα ο Μπερίσα κυριάρχησε στην πολιτική και τη δικαιοσύνη της μετακομμουνιστικής Αλβανίας για πάνω από 20 χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτών των δύο δεκαετιών υπήρξαν μαζικές κοινωνικές, οικονομικές και ανακατατάξεις στη χώρα. Ο ρόλος του Μπερίσα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και το αποτύπωμα του στη χώρα αποτελεί αντικείμενο αμφιλεγόμενης συζήτησης. Το 1996, η οργάνωση για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Human Rights Watch κατηγόρησε την κυβέρνηση Μπέρισα για παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Κατηγορείται επίσης ότι ήταν εν μέρει υπεύθυνος για την οικονομική κατάρρευση μετά τη χρεοκοπία διαφόρων λεγομένων σχημάτων Πόνζι το 1997, δηλαδή «πυραμίδα» επενδυτών, η οποία βύθισε τη χώρα στο όριο εμφυλίου πολέμου.

Κατηγορήθηκε επανειλημμένα για νεποτισμό, χειραγώγηση των εκλογών και δωροδοκία. Του έχει απαγορευτεί η είσοδος στη Βρετανία από το 2022 λόγω φερόμενων δεσμών του με το οργανωμένο έγκλημα και καταγγελίες για διαφθορά. Λέγεται ότι έχει ασκήσει επανειλημμένα πιέσεις στο δικαστικό σώμα. Μέχρι στιγμής δεν έχει λογοδοτήσει γι’ αυτό. Λόγω όλων αυτών, κατηγορείται ανοιχτά ότι υπό την ηγεσία του έχει καθιερωθεί μια “κουλτούρα ατιμωρησίας”. “Υπάρχουν ισχυροί ότι η διακυβέρνησή του έχει προκαλέσει σε αιματοχυσία και ότι αθώοι πολίτες έχουν πεθάνει εξαιτίας του. Ποτέ δεν έχουν γίνει έρευνες για καμία από αυτές τις περιπτώσεις, ανεξάρτητα από το εάν ευθύνεται άμεσα ή έμμεσα”, λέει ο Αλεξάντερ Τσίπα. Στο πλαίσιο της διαδικασίας προσέγγισης της Αλβανίας με την ΕΕ, η χώρα έχει υποβληθεί σε διάφορες δικαστικές μεταρυθμίσεις τα τελευταία χρόνια, για να ανοίξει ο δρόμος προς την ένταξη. Ορισμένοι Αλβανοί ελπίζουν τώρα ότι οι διεφθαρμένοι πολιτικοί δεν θα μένουν πλέον ατιμώρητοι εάν μεταρυθμιστεί το σύστημα απονομής δικαιοσύνης. Κάτι που χρειάζεται χρόνο.