Διπλά και τριπλά επιδόματα θέρμανσης σε χιλιάδες νοικοκυριά!

Τη δυνατότητα στους φορολογούμενους να δηλώνουν στην Εφορία ότι παραχωρούν δωρεάν τμήμα των κατοικιών τους στα ενήλικα, μη εξαρτώμενα τέκνα τους με τα οποία συνοικούν προβλέπει απόφαση του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων Γ. Πιτσιλή. Η δυνατότητα αυτή ανοίγει “παράθυρο” για χορήγηση περισσότερων του ενός επιδομάτων θέρμανσης σε κάθε νοικοκυριό με ενήλικα μη εξαρτώμενα τέκνα τα οποία συνοικούν με τους γονείς τους.

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο άρθρο 5 κάθε μιας από τις αποφάσεις για τον καθορισμό του τύπου και του περιεχομένου των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων, οι οποίες εκδόθηκαν τα έτη 2019, 2020, 2021 και 2022, “το τεκμαρτό εισόδημα από δωρεάν παραχώρηση κατοικίας μέχρι διακόσια τετραγωνικά μέτρα (200 τμ), ολόκληρης ή τμήματος αυτής, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως κύρια κατοικία προς ανιόντες ή κατιόντες εξ αίματος ή εξ αγχιστείας, το οποίο απαλλάσσεται από τον φόρο και την ειδική εισφορά αλληλεγγύης δεν αναγράφεται στη δήλωση”. Η φράση “ολόκληρης ή τμήματος αυτής” η οποία περιλαμβάνεται στο συγκεκριμένο απόσπασμα της απόφασης δείχνει ότι η Α.Α.Δ.Ε. έχει αναγνωρίσει – εδώ και 4 χρόνια – το δικαίωμα σε κάθε φορολογούμενο να ισχυριστεί ότι παραχωρεί δωρεάν μέρος της κύριας κατοικίας του σε ενήλικο μη εξαρτώμενο τέκνο του, δηλαδή να μην δηλώνει το τέκνο αυτό ως “φιλοξενούμενο”.

Η δυνατότητα αυτή όμως ανοίγει “παράθυρο” σε χιλιάδες οικογενειάρχες που συγκατοικούν με ενήλικα μη εξαρτώμενα τέκνα τους (με παιδιά τους άνω των 18 ετών που έχουν ετήσιο εισόδημα μεγαλύτερο των 3.000 ευρώ) να πάψουν να τα δηλώνουν στην Εφορία ως “φιλοξενούμενα” και να τα εμφανίζουν πλέον ως διαμένοντα σε δωρεάν παραχωρούμενο τμήμα της κύριας κατοικίας τους. Συνέπεια αυτής της αλλαγής του τρόπου εμφάνισης των ενήλικων μη εξαρτώμενων τέκνων στις φορολογικές δηλώσεις των γονέων είναι τα ίδια τα τέκνα να δηλώνουν πλέον στις δικές τους φορολογικές δηλώσεις ότι κατοικούν σε δωρεάν παραχωρηθέν τμήμα της κατοικίας των γονέων τους κι όχι ότι είναι “φιλοξενούμενα”. Δεδομένου δε ότι τα ενήλικα μη εξαρτώμενα τέκνα που εμφανίζονται στις φορολογικές τους δηλώσεις ως “φιλοξενούμενα” δεν δικαιούνται να λάβουν επιδόματα θέρμανσης αλλά εκείνα τα οποία δηλώνουν ότι διαμένουν σε δωρεάν παραχωρούμενα σπίτια δικαιούνται κανονικά να λάβουν τα επιδόματα αυτά, καθίσταται σαφές πλέον ότι είναι επιτρεπτό από την Πολιτεία σε νοικοκυριά με ενήλικα μη εξαρτώμενα τέκνα να καταβάλλονται περισσότερα από ένα επιδόματα θέρμανσης.

Μπορεί δηλαδή, σε μία οικογένεια με ένα ενήλικο μη εξαρτώμενο τέκνο, να υποβάλει αίτηση για την είσπραξη του επιδόματος θέρμανσης τόσο ο πατέρας, για τα τετραγωνικά μέτρα της κύριας κατοικίας της οικογένειας στα οποία έχει δηλώσει ότι ιδιοκατοικεί με τη σύζυγό του, όσο και το ενήλικο τέκνο για τα υπόλοιπα τετραγωνικά μέτρα της κατοικίας τα οποία του παραχωρήθηκαν δωρεάν και στα οποία αυτό έχει δηλώσει ότι κατοικεί. Η δυνατότητα αυτή υπάρχει πλέον, με δεδομένο ότι το ύψος του επιδόματος θέρμανσης έχει πάψει να εξαρτάται από τον αριθμό των τετραγωνικών μέτρων της θερμαινόμενης κατοικίας και με την προϋπόθεση που ήδη αναφέραμε, ότι τόσο στη φορολογική δήλωση των γονέων όσο και στη φορολογική δήλωση του ενηλίκου μη εξαρτώμενου τέκνου, δεν έχει δηλωθεί το τέκνο αυτό ως “φιλοξενούμενο” αλλά ως διαμένον σε δωρεάν παραχωρηθέν τμήμα της κύριας κατοικίας των γονέων του.

Εδώ θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι σε κάθε περίπτωση κατά την οποία φορολογούμενος δηλώνει στην Εφορία ότι έχει παραχωρήσει δωρεάν τμήμα της κατοικίας του σε ενήλικο τέκνο του, το τεκμήριο διαβίωσης που αντιστοιχεί στο δωρεάν παραχωρούμενο τμήμα της κατοικίας βαρύνει πλέον το ενήλικο τέκνο στη δική του φορολογική του δήλωση, ενώ εάν το τέκνο δηλώνεται ως “φιλοξενούμενο” δεν επιβαρύνεται με τεκμήριο διαβίωσης για την κατοικία του.

Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί ότι για τα νοικοκυριά με ενήλικα εξαρτώμενα τέκνα, δηλαδή για τις οικογένειες με ενήλικα τέκνα τα οποία συνοικούν με τους γονείς τους αλλά το ετήσιο εισόδημά τους δεν υπερβαίνει τις 3.000 ευρώ, δεν υπάρχει η δυνατότητα είσπραξης διπλού ή τριπλού επιδόματος θέρμανσης. Κι αυτό διότι η ισχύουσα νομοθεσία για το επίδομα θέρμανσης εξαιρεί σαφώς τα εξαρτώμενα τέκνα από το δικαίωμα να υποβάλουν κι αυτά δικές τους αιτήσεις και να λάβουν επιδόματα θέρμανσης.

H δυνατότητα του φορολογούμενου να δηλώνει ότι παραχώρησε δωρεάν τμήμα της κύριας κατοικίας του σε ενήλικο τέκνο του που συνοικεί μαζί του αναγνωρίστηκε πρόσφατα και από τη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών της Α.Α.Δ.Ε. σε φορολογούμενη που είχε δηλώσει ως κύρια κατοικία της τον πρώτο όροφο (ήτοι εμβαδό 181 τ.μ. κύριο χώρο πλέον 4 τ.μ. βοηθητικό χώρο) μιας μονοκατοικίας – μεζονέτας, αποτελούμενης από ισόγειο και πρώτο όροφο, συνολικής επιφάνειας 284,98 τ.μ. κύριων χώρων και 4,37τ.μ. βοηθητικών. Η φορολογούμενη αυτή στα έντυπα Ε2 των αντίστοιχων φορολογικών ετών είχε δηλώσει το ισόγειο, εμβαδού 104,00τ.μ. ως δωρεάν παραχωρούμενο στον υιό της.

Τo σκεπτικό της Δ.Ε.Δ., που δικαίωσε τη φορολογούμενη, στην προσφυγή της κατά της απόφασης της Δ.Ο.Υ., για επιβολή φόρου και προστίμου λόγω τεκμηρίου που της καταλογίστηκε και για το τμήμα που παραχώρησε δωρεάν στο τέκνο της, έχει ως εξής:

• Στο άρθρο 39 του ν. 4172/2013, όπως ίσχυε τα υπό κρίση έτη, ορίζεται ότι: «1. Ο όρος «εισόδημα από ακίνητη περιουσία. σημαίνει το εισόδημα, σε χρήμα ή σε είδος, που προκύπτει από την εκμίσθωση ή την ιδιοχρησιμοποίηση ή τη δωρεάν παραχώρηση χρήσης γης και ακινήτων. Ειδικότερα το εισόδημα αυτό προκύπτει από: α) Εκμίσθωση ή υπεκμίσθωση ή παραχώρηση χρήσης γης ή ακινήτων συμπεριλαμβανομένων των κτιρίων, κατασκευών και κάθε είδους εγκαταστάσεων και εξοπλισμού τους….. 2. Το εισόδημα σε είδος αποτιμάται στην αγοραία αξία. Το εισόδημα από ιδιοχρησιμοποίηση ή δωρεάν παραχώρηση τεκμαίρεται ότι συνίσταται στο τρία τοις εκατό (3%) της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου. Κατ’ εξαίρεση το τεκμαρτό εισόδημα του προηγούμενου εδαφίου που αφορά δωρεάν παραχώρηση κατοικίας μέχρι διακόσια τετραγωνικά μέτρα (200 τ.μ.) προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως κύρια κατοικία προς ανιόντες ή κατιόντες απαλλάσσεται από το φόρο».
• Σύμφωνα με την Α.1041/2019 «Τύπος και περιεχόμενο της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων φορολογικού έτους 2018, των λοιπών εντύπων και των δικαιολογητικών εγγράφων που συνυποβάλλονται με αυτή».: «Αναγράφεται στη δήλωση τεκμαρτό εισόδημα 3% της αντικειμενικής αξίας δωρεάν παραχωρούμενης κατοικίας μόνο όταν η επιφάνεια της υπερβαίνει τα διακόσια τετραγωνικά μέτρα (200 τμ) και υπολογίζεται μόνο για την υπερβάλλουσα επιφάνεια. Το τεκμαρτό εισόδημα από δωρεάν παραχώρηση κατοικίας μέχρι διακόσια τετραγωνικά μέτρα (200 τμ), ολόκληρης ή τμήματος αυτής, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως κύρια κατοικία προς ανιόντες ή κατιόντες εξ αίματος ή εξ αγχιστείας, το οποίο απαλλάσσεται από τον φόρο και την ειδική εισφορά αλληλεγγύης δεν αναγράφεται στη δήλωση. Δεν δύναται να δηλωθεί μέρος της κατοικίας ως δωρεάν παραχωρούμενο και το υπόλοιπο να δηλωθεί ως κενό».
• Σε καμία από τις προαναφερθείσες διατάξεις του ν. 4172/2013 (Κ.Φ.Ε.) δεν ορίζεται ότι η δωρεάν παραχώρηση αφορά μόνο σε ολόκληρη κατοικία και όχι σε μέρος αυτής, ενώ με την Α.1041/2019 διευκρινίζεται ρητώς ότι επιτρέπεται η παραχώρηση και μέρους οικίας προς ανιόντες ή κατιόντες εξ αίματος ή εξ αγχιστείας, προκειμένου αυτή να χρησιμοποιηθεί ως κύρια κατοικία.

Κατόπιν τούτου, εσφαλμένα η φορολογική αρχή έκρινε ότι η προσφεύγουσα δεν μπορούσε να παραχωρήσει μέρος της οικίας της στον υιό της (κατιόντα εξ αίματος) και συνυπολόγισε στην αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης για ιδιοκατοικούμενη κατοικία την συνολική επιφάνεια της κύριας κατοικίας της, 284,98 τ.μ. κύριων χώρων και 4,37 τ.μ. βοηθητικών, προσαυξάνοντας το τεκμήριο κατοικιών κατά 19.090,00 ευρώ.