Ευρώπη: Ποιες οι προσδοκίες και οι απειλές για τη νέα χρονιά

Τo ποτήρι της ευρωπαϊκής οικονομίας φαντάζει μισοάδειο ή μισογεμάτο εν όψει της νέας χρονιάς, αναλόγως με το πώς αντιλαμβάνεται κανείς τα πράγματα.

Στις αγορές της περιοχής έχει καλλιεργηθεί μια γενικότερη προσδοκία ότι η χρονιά θα πάει καλύτερα και πως η τροχιά ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας όχι μόνο θα συνεχιστεί αλλά θα ενισχυθεί, αντανακλώντας και τις θετικές προσδοκίες για το σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας. Όμως, οι πιθανοί αστάθμητοι παράγοντες και τα σημεία κινδύνου δεν είναι λίγα, τόσο στο οικονομικό όσο και στο πολιτικό πεδίο.

Σε γενικές γραμμές υπάρχουν δύο παράγοντες-κλειδιά που απασχολούν το σύνολο της Ευρώπης και που ουσιαστικά έριχναν βαριά σκιά στην περιοχή και καθ’ όλη τη διάρκεια του 2019.

Ο πρώτος έρχεται από το διεθνές μέτωπο και έχει να κάνει με την απειλή των εμπορικών πολέμων. Η χρονιά, βέβαια, έκλεισε με την προοπτική μιας καταρχήν εμπορικής συμφωνίας μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ, που έσπειρε ανακούφιση στις αγορές διεθνώς. Ανάμεσα τους και οι ευρωπαϊκές, καθώς η Ευρώπη και οι εξαγωγικές της δυνάμεις (όπως η Γερμανία) έχουν υποστεί τεράστια ζημιά. Όμως, υπάρχουν σοβαρά ανοιχτά μέτωπα μεταξύ της ίδιας της Ευρώπης και των ΗΠΑ και οι πάντες έχουν βάσιμους λόγους να ανησυχούν για τις προθέσεις του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος εν όψει και των αμερικανικών εκλογών το Νοέμβριο, είναι πιθανόν να ανεβάσει τους τόνους και τις απειλές του κατά των Ευρωπαίων για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης. 

Ο δεύτερος εντοπίζεται στο εσωτερικό της Ευρώπης και στο πολύπαθο Brexit. Ο Μπορίς Τζόνσον, μετά και την επανεκλογή του, σχεδιάζει να προχωρήσει κανονικά με το διαζύγιο στις 31 Ιανουαρίου. Όμως, το επόμενο σκέλος είναι εξίσου σημαντικό, καθώς αφορά την επίτευξη ενός νέου εμπορικού συμφώνου μεταξύ Βρετανίας και Ε.Ε.

Θυμίζουμε ότι το μεταβατικό διάστημα που έχει συμφωνηθεί μεταξύ των δύο πλευρών λήγει στα τέλη του 2020 και εφόσον δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία μέχρι τότε, για τη διαμόρφωση ενός νέου συμφώνου ελευθέρου εμπορίου, θα υπάρξει πολύ σοβαρή διαταραχή στις διμερείς εμπορικές συναλλαγές, επιβολή δασμών κ.λπ.

Βέβαια το παρήγορο στην υπόθεση αυτή είναι ότι στο Λονδίνο υπάρχει μια νέα και σταθερή κυβέρνηση, κάτι που δεν ισχύει απαραιτήτως με αρκετές από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Γεγονός που είναι πιθανόν να λειτουργήσει ανασταλτικά σε όλα τα επίπεδα και για όλα τα ανοιχτά ζητήματα.

Στη Γερμανία, η κυβέρνηση Μέρκελ δεν μπορεί να θεωρηθεί σταθερή. Η νέα ηγεσία των Σοσιαλδημοκρατών για την ώρα απέφυγε να τεντώσει το σχοινί προχωρώντας σε απαιτήσεις που θα μπορούσαν να διαλύσουν πρόωρα την κυβέρνηση συνασπισμού. Όμως, κανείς, εντός ή εκτός της χώρας, δεν έχει την εντύπωση ότι τα πράγματα είναι ρόδινα, ούτε προτίθεται να ποντάρει τα… λεφτά του στην πιθανότητα η κυρία Μέρκελ να καταφέρει να εξαντλήσει τη θητεία της. Την ίδια ώρα η γερμανική οικονομία μετά βίας απέφυγε να γλιστρήσει σε ύφεση το 2019 και η ίδια εικόνα συνεχίζεται με την είσοδο του 2020.

Η ίδια εικόνα πολιτικής αβεβαιότητας ισχύει και για την Ιταλία, όπου οι προσδοκίες για μακροημέρευση της νέας κυβέρνησης συνασπισμού μεταξύ Πεντάστερων και Δημοκρατικών είναι χαμηλές. Μάλιστα, η δοκιμασία των επικείμενων τοπικών εκλογών θα είναι σημαντική έως καθοριστική, με την υπερσυντηρητική Λέγκα του Βορρά να ελπίζει σε επίδειξη δυνάμεως.

Οι τοπικές και δημοτικές εκλογές το Μάρτιο θα είναι μεγάλη δοκιμασία και για τον Εμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία, ο οποίος αυτές τις ημέρες είναι άσχημα στρυμωγμένος από τις συνεχιζόμενες απεργιακές κινητοποιήσεις κατά της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης, οι οποίες δεν σταμάτησαν ούτε μέσα στις γιορτές. Ο νέος κύκλος αστάθειας ήρθε δε, σε ένα διάστημα που ο Γάλλος πρόεδρος έμοιαζε να έχει αφήσει πίσω του την προηγούμενη δοκιμασία της εξέγερσης των «κίτρινων γιλέκων», με αποτέλεσμα και πάλι ο οικονομικο-πολιτικός ορίζοντας να μοιάζει θολός.

Και βέβαια μην ξεχνάμε ότι και η Ισπανία παραμένει ακέφαλη, καθώς παρά τις αισιόδοξες προβλέψεις ο Σοσιαλιστής Πέδρο Σάντσεθ δεν έχει καταφέρει ακόμη να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού. Βέβαια σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες η επίτευξη συμφωνίας για τη στήριξη της συμμαχίας Σοσιαλιστών-Podemos από τους Καταλανούς του ERC είναι προ των πυλών. Όμως, αν η νέα κυβέρνηση δεν ορκιστεί, κανείς δεν θα είναι σίγουρος. Θα είναι δε, μια κυβέρνηση και πάλι ευάλωτη, καθώς ο αταίριαστος συνδυασμός των συγκεκριμένων κομμάτων θα είναι πρωτοφανής, οπότε οι προβλέψεις για την επιβίωση του δεν είναι υψηλές.