Κρίσιμη Σύνοδος Κορυφής για τα οικονομικά της Ε.Ε. με φόντο την πανδημία

Με βασικό, έως και μοναδικό θέμα συζήτησης, τα οικονομικά της Ένωσης και πιο συγκεκριμένα τον επόμενο επταετή προϋπολογισμό της Ε.Ε. και το περίφημο Ταμείο Ανάκαμψης προσέρχονται σήμερα στις Βρυξέλλες οι αρχηγοί των «27» κρατών μελών. Μάλιστα, η έκτακτη Σύνοδο Κορυφής θα είναι η πρώτη κατ’ ιδίαν συνάντηση όλων των ηγετών εδώ και σχεδόν πέντε μήνες.   

Η διαπραγμάτευση δεν προμηνύεται διόλου εύκολη, δεδομένου πως τα ακανθώδη σημεία είναι πολλά. Σημείο εκκίνησης θα αποτελέσει το συμβιβαστικό σχέδιο που ανακοίνωσε προ ημερών ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, το οποίο μειώνει ελαφρά το συνολικό ύψος του προϋπολογισμού για το διάστημα 2021-27 από τα αρχικά 1,094 τρισ. στα 1,074 τρισ. ευρώ, αλλά κρατά ακέραια τα 750 δισ. του Ταμείου.

Το σχέδιο Μισέλ κρατά την αναλογία επιχορηγήσεων-δανείων του Ταμείου στα 500 και 250 δισ. αντιστοίχως, όπως είχε προτείνει η Κομισιόν, ωστόσο ενισχύει το ρόλο των κρατών-μελών στην έγκριση των δαπανών, όπως απαιτούσε ο βορράς (αν και χωρίς να γνωρίζουμε ακόμη τον μηχανισμό και τους όρους έγκρισης). Επιπλέον δέχεται το αίτημα των «σκληρών» για μείωση της διάρκειας ζωής του Ταμείου στα τρία από τα τέσσερα έτη. 

Επιμένουν οι «σκληροί»

Το ποια από τα σημεία αυτά θα… επιβιώσουν της Συνόδου παραμένει άγνωστο, όμως οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν πως η επίτευξη συμβιβασμού θα έρθει, δυστυχώς, μόνο με περικοπή του κονδυλίων είτε για τον προϋπολογισμό είτε για το Ταμείο, όπως επιμένει η ομάδα των «frugal four», ήτοι των «σκληρών» του συμβουλίου (Ολλανδία, Αυστρία, Σουηδία, Δανία). Αν και λόγω των άμεσων και πιεστικών αναγκών που έχει προκαλέσει η πανδημία, το πιθανότερο είναι πως το ύψος του Ταμείου Ανάκαμψης θα μείνει αλώβητο και θα θυσιαστούν κάποια προγράμματα του κοινοτικού προϋπολογισμού.

Πλήρης διάσταση απόψεων παραμένει, ωστόσο, στο επίμαχο θέμα της ισορροπίας μεταξύ επιχορηγήσεων και δανείων του Ταμείου, που αν διατηρηθεί ως έχει, οδηγεί πιθανότατα σε μεγαλύτερο έλεγχο και επιτήρηση. Η Ολλανδία ειδικά, που έχει άτυπα αναλάβει την ηγεσία των «σκληρών» είναι κάθετη (έως του σημείου της άσκησης βέτο) πως μία από τις δύο απαιτήσεις των «4» θα πρέπει να γίνουν δεκτές, καθώς δεν πρόκειται να επιτρέψουν τη ροή 500 δισ. σε «τυφλές» επιχορηγήσεις, δίχως έλεγχο του πως θα δαπανηθούν τα χρήματα αυτά.

Πραγματικά, η πρόταση Μισέλ κρατά την αναλογία επιχορηγήσεων –δανειοδοτήσεων, αλλά κάνει μνεία σε μεγαλύτερο έλεγχο.  

Προφανώς οι χώρες του Νότου ούτε καν συζητούν όρους εποπτείας που παραπέμπουν σε μνημόνια, ωστόσο φαίνεται πως είναι κοντά στο να συμφωνήσουν σε κάποια δέσμευση προσήλωσης στις μεταρρυθμίσεις, που θα ικανοποιήσει το βορρά.

Μια ακόμη εστία τριβών είναι το σύστημα διακυβέρνησης του Ταμείου, ήτοι δηλαδή πως θα λαμβάνονται και θα εγκρίνονται οι αποφάσεις για τη ροή της βοήθειας προς τα κράτη μέλη. Ο Νότος θέλει η έγκριση της χορήγησης των χρημάτων να γίνεται αυτομάτως από την Κομισιόν με την υποβολή του αιτήματος μιας χώρας-μέλους, εκτός αν υπάρχει ένσταση που στηρίζεται από την πλειοψηφία των μελών του ευρωπαϊκού συμβουλίου. Αντιθέτως η Ολλανδία θέλει η έγκριση να γίνεται από το συμβούλιο, μόνο με ομοφωνία, άρα κάθε χώρα να διατηρεί το βέτο της και η έγκριση να υπόκεινται και σε κοινοβουλευτική κύρωση. Η πρόταση Μισέλ συμβιβαστικά θέλει οι εισηγήσεις/αποφάσεις να λαμβάνονται από την Κομισιόν και να εγκρίνονται με απλή πλειοψηφία από το συμβούλιο.  

Η ελληνική θέση

Αναφορικά με τις ελληνικές θέσεις, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας υποστήριξε πως ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης θα προσέλθει στη Σύνοδο με τρεις άξονες: «Να διατηρηθεί το ύψος των ενισχύσεων που πρότεινε η ευρωπαϊκή επιτροπή. Να διατηρηθεί η προτεινόμενη από την επιτροπή αναλογία επιχορηγήσεων και δανείων ώστε ο κεντρικός κορμός των ενισχύσεων να είναι επιχορηγήσεις και όχι ο δανεισμός. Να μην υπάρξουν πρόσθετες ειδικές προϋποθέσεις για την ενίσχυση μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης παρά μόνο όσες ήδη προβλέπονται στις συνθήκες και το σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης».

Σημειώνεται επίσης πως, αν και το ζήτημα της Τουρκίας και των πιθανών κυρώσεων εναντίον της για τη ισλαμοποίηση της Αγίας Σοφίας, δεν είναι στην ατζέντα της Συνόδου, θα είναι ένα θέμα που θα συζητηθεί στο περιθώριο της συνάντησης και θα τεθεί από τον πρωθυπουργό στις επαφές του με τους ομολόγους του.   

Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν: Εφικτή η επίτευξη λύσης

Μισέλ: Οι διαπραγματεύσεις θα είναι δύσκολες