Ουδέν νεώτερον για την υλοποίηση του e-περιουσιολογίου

Την ολοκλήρωση της δημιουργίας του «ηλεκτρονικού περιουσιολογίου» της Εφορίας στο τέλος του 2021 – με καθυστέρηση 5,5 ετών σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό – είχε προαναγγείλει η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων στο Επιχειρησιακό Σχέδιο του 2020, που δημοσιοποίησε στις 31-12-2020.

Ωστόσο από τότε μέχρι σήμερα δεν υπάρχει καμία πληροφορία για το πότε τελικά θα ολοκληρωθεί και θα τεθεί σε παραγωγική λειτουργία αυτό το τόσο σημαντικό έργο, η υλοποίηση του οποίου έχει αναβληθεί ήδη πάρα πολλές φορές.

Συγκεκριμένα, από το 2015 μέχρι σήμερα το χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης του έργου έχει τροποποιηθεί έξι φορές και η ημερομηνία ολοκλήρωσής του έχει μεταφερθεί συνολικά 5,5 χρόνια αργότερα από αυτήν που προέβλεπε ο αρχικός σχεδιασμός, όπως είχε αποτυπωθεί στο κείμενο του Μνημονίου ΙΙΙ, το οποίο ψηφίστηκε από τη Βουλή τον Αύγουστο του 2015, καθώς επίσης και στο Επιχειρησιακό Σχέδιο Δράσεων του έτους 2015 που είχε καταρτίσει η τότε Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων.

Το χρονικό της (μη) υλοποίησης του έργου

Ειδικότερα, βάσει των δεσμεύσεων που είχε αναλάβει το 2015 η τότε ελληνική κυβέρνηση με το Μνημόνιο ΙΙΙ, έως τον Νοέμβριο του 2015 θα έπρεπε να είχαν δρομολογηθεί το χρονοδιάγραμμα και η διαδικασία δημιουργίας μιας τεράστιας βάσης ηλεκτρονικών δεδομένων στην οποία θα καταχωρούνταν αναλυτικά περιγραφικά στοιχεία για όλα τα ακίνητα, τα κινητά και άυλα περιουσιακά στοιχεία των φυσικών και νομικών προσώπων της χώρας. Σ’ αυτή τη βάση δεδομένων θα συγκεντρώνονταν στοιχεία για τις κατοικίες, τα οικόπεδα, τα αγροτεμάχια, τα αυτοκίνητα, τα σκάφη, τα μετρητά, τις καταθέσεις, τις πλάκες χρυσού, τις μετοχές, τα ομόλογα, τα έντοκα γραμμάτια, τις συμμετοχές σε πάσης μορφής επιχειρήσεις, τα εταιρικά μερίδια, τα μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων, ακόμη και τα … άλογα ιπποδρόμου που κατέχουν οι Έλληνες φορολογούμενοι.

Η εκτέλεση του φιλόδοξου αυτού έργου, που έχει ονομαστεί «ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο» (e-περιουσιολόγιο) θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί έως τις 30 Ιουνίου 2016, όπως αναφέρεται στη σελίδα 52 του Επιχειρησιακού Σχεδίου Δράσεων της τότε λειτουργούσας Γ.Γ.Δ.Ε.

Βασικός στόχος ήταν τα δεδομένα που θα περιλαμβάνονταν στο «ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο» να διασταυρώνονται από τις φοροελεγκτικές υπηρεσίες με δεδομένα κι από άλλες πηγές πληροφοριών για τον εντοπισμό και την αποκάλυψη τυχόν αδήλωτων περιουσιακών στοιχείων και την κατάρτιση πλήρους εικόνας για την περιουσιακή κατάσταση κάθε φυσικού και νομικού προσώπου, συμπεριλαμβανομένων και όλων των πολιτικών προσώπων. Όσα περιουσιακά στοιχεία διαπιστωνόταν ότι είχαν αποκρυβεί θα δεσμεύονταν από τις φορολογικές αρχές.

Επιπλέον, μέσω της πρόσβασης που θα είχαν στα δεδομένα του περιουσιολογίου οι φοροελεγκτικές υπηρεσίες θα μπορούσαν να πραγματοποιούν διασταυρώσεις ανάμεσα στο ύψος των δηλούμενων εισοδημάτων και στην αξία των κατεχόμενων περιουσιών για την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την πραγματική οικονομική κατάσταση των φορολογουμένων.

Ο λεπτομερής σχεδιασμός των φάσεων υλοποίησης του e-περιουσιολογίου είχε καταρτιστεί, λοιπόν, από τα τέλη του 2015. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα ενεργειών που είχε διαμορφωθεί τότε, η υλοποίηση του περιουσιολογίου περιελάμβανε τα ακόλουθα στάδια:

α) Ανάρτηση σε ειδική φόρμα στο σύστημα ΤΑΧΙSNET όλων των υφιστάμενων στα αρχεία της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Στοιχείων του υπουργείου Οικονομικών στοιχείων για τα ακίνητα και κινητά περιουσιακά στοιχεία των φορολογουμένων.

β) Ηλεκτρονική αποστολή ειδοποιητηρίων προς τους φορολογούμενους για την επικαιροποίηση των στοιχείων και την συμπλήρωσή τους και με άλλα πρόσθετα δεδομένα που δεν είναι καταγεγραμμένα στο ΤΑΧΙSNET. Στα πρόσθετα πληροφοριακά στοιχεία που θα καλούνταν να δηλώσουν οι φορολογούμενοι σε ειδική φόρμα στο σύστημα TAXISNETθα περιλαμβάνονταν αναλυτικές πληροφορίες για:

• όλα τα λοιπά κινητά περιουσιακά στοιχεία, τις αποταμιεύσεις τους και τις επενδύσεις τους στο εσωτερικό της χώρας, δηλαδή πληροφορίες για τις μετοχές σε εταιρίες εισηγμένες και μη εισηγμένες στο Χρηματιστήριο, τα εταιρικά μερίδια, τις λοιπές συμμετοχές σε επιχειρήσεις, τις καταθέσεις, τα ομόλογα, τα έντοκα γραμμάτια, τα ρέπος, τα μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων και τα λοιπά χρηματοοικονομικά προϊόντα, ακόμη και τις πλάκες χρυσού και τα άλογα ιπποδρόμου!
• όλα τα περιουσιακά στοιχεία και τις αποταμιεύσεις τους στο εξωτερικό, δηλαδή για τα ακίνητα, τις επιχειρήσεις, τα αυτοκίνητα, τα σκάφη, τις καταθέσεις, τις μετοχές, τα ομόλογα, τα αμοιβαία κεφάλαια, τα ρέπος και τα λοιπά χρηματοοικονομικά προϊόντα τα οποία τούς ανήκουν και βρίσκονται εκτός Ελλάδος.

γ) Οριστικοποίηση των στοιχείων και παράδοσή τους στις φοροελεγκτικές υπηρεσίες για επεξεργασία και διασταυρώσεις.

Στόχος του σχεδίου εκείνου ήταν δηλαδή να γίνει μια γρήγορη και πλήρης καταγραφή όλων των κινητών και ακινήτων περιουσιακών στοιχείων, των αποταμιεύσεων και των επενδύσεων των Ελλήνων φορολογουμένων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Τελικά, το χρονοδιάγραμμα τροποποιήθηκε και η έναρξη της υλοποίησης του έργου μετατέθηκε για λίγους μήνες αργότερα μέσα στο 2016 με στόχο η ηλεκτρονική εφαρμογή να τεθεί σε λειτουργία εντός του 2017. Την τροποποίηση του χρονοδιαγράμματος και την πλήρη υλοποίηση του έργου έως τα μέσα του 2017 μαρτυρά σχετική αναφορά στο Επιχειρησιακό Σχέδιο της Γ.Γ.Δ.Ε. για το έτος 2016. Στη σελίδα 49 του συγκεκριμένου Επιχειρησιακού Σχεδίου αναφέρεται ως ημερομηνία υλοποίησης του «e-περιουσιολογίου», η 30η Ιουνίου 2017.

Από τα τέλη του 2016 η διαδικασία υλοποίησης του «ηλεκτρονικού περιουσιολογίου» πέρασε εξ’ ολοκλήρου στα χέρια της τότε Γ.Γ.Δ.Ε. και από την 1η-1-2017 στα χέρια της Α.Α.Δ.Ε. Tο χρονοδιάγραμμα του έργου τροποποιήθηκε εκ νέου και η πλήρης υλοποίησή του μετατέθηκε πλέον για το τέλος του 2018!

Ειδικότερα, το έργο εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ και στις αρχές Δεκεμβρίου 2016 εκδόθηκε η προκήρυξή του. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονταν στο επίσημο έγγραφο της προκήρυξης, το έργο της δημιουργίας του «ηλεκτρονικού περιουσιολογίου» θα ήταν συνολικού προϋπολογισμού 482.668,50 ευρώ, θα άρχιζε να εκτελείται από τον Ιούνιο του 2017 και εκτιμάτο ότι θα είχε ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2018.

Όμως εντός του 2017, η Α.Α.Δ.Ε. αναθεώρησε ξανά το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου. Όπως προκύπτει από τα όσα αναφέρονται στη σελίδα 68 του Επιχειρησιακού Σχεδίου Δράσεων της Α.Α.Δ.Ε. για το 2017, το οποίο ανακοινώθηκε επισήμως τον Απρίλιο του ιδίου έτους, η υλοποίηση του πλήρους «e-περιουσιολογίου» μετατέθηκε για άλλους 6 μήνες και τοποθετήθηκε πλέον χρονικά στο τέλος Μαρτίου του 2019.

Αργότερα όμως η Α.Α.Δ.Ε. αναθεώρησε και πάλι το χρονοδιάγραμμα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στη σελίδα 31 του Επιχειρησιακού Σχεδίου Δράσεων του 2018, η ολοκλήρωση της υλοποίησης του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου μετατέθηκε για το τέλος του 2020.

Τέλος, η υλοποίηση του έργου αναβλήθηκε για μια ακόμη φορά, την έκτη κατά σειρά. Στη σελίδα 80 του κειμένου του Επιχειρησιακού Σχεδίου της Α.Α.Δ.Ε. για το 2019, όπου παρουσιάζεται αναλυτικός κατάλογος με τα «σημαντικά μεταρρυθμιστικά έργα και προγράμματα έργων» για την περίοδο 2019-2020, αναφέρεται ότι το έργο του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου προγραμματίζεται πλέον να ολοκληρωθεί στις 31/12/2021. Το ίδιο αναφέρεται και στη σελίδα 41 του Επιχειρησιακού Σχεδίου της Α.Α.Δ.Ε. για το έτος 2020, το οποίο – λόγω των εκτάκτων συνθηκών που διαμορφώθηκαν εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού – αναθεωρήθηκε και δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως την τελευταία μέρα του 2020.

Τι έλεγε η προκήρυξη του έργου από τον Δεκέμβριο του 2016

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονταν στο επίσημο έγγραφο της προκήρυξης του έργου, από τον Δεκέμβριο του 2016, το έργο της δημιουργίας του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου θα άρχιζε να εκτελείται από τον Ιούνιο του 2017 και εκτιμάτο ότι θα είχε ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2018. Το έργο, συνολικού προϋπολογισμού 482.668,50 ευρώ, αποφασίστηκε να ανατεθεί σε ιδιωτική εταιρία κατόπιν διαγωνισμού.

Αντικείμενο του έργου ήταν «η δημιουργία του κατάλληλου μηχανογραφικού περιβάλλοντος» με σκοπό τη συγκέντρωση του συνόλου των πληροφοριών, οι οποίες αφορούν την κάθε μορφής περιουσία των φυσικών και νομικών προσώπων καθώς και των νομικών οντοτήτων.

Οι πληροφορίες που θα συγκεντρώνονταν στο ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο θα αφορούσαν ενδεικτικά: ακίνητα, οχήματα, μετρητά, επενδυτικό χρυσό, εναέρια μέσα μεταφοράς, σκάφη, μετοχές, εταιρικά μερίδια, εταιρικές μερίδες, συμμετοχές σε επιχειρήσεις οποιασδήποτε μορφής, τραπεζικούς λογαριασμούς, ομόλογα, έντοκα γραμμάτια, αμοιβαία κεφάλαια, παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα και λοιπά χρηματοοικονομικά προϊόντα και υπηρεσίες, δρόμωνες ίππους, κινητά μεγάλης αξίας κ.λπ.

Με το έργο αυτό θα πραγματοποιείτο πλήρης και ακριβής καταγραφή της περιουσιακής κατάστασης κάθε προσώπου, έτσι ώστε η φορολογική διοίκηση να είναι σε θέση να παρακολουθεί διαχρονικά την εξέλιξή της.

Η αξιοποίηση του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου από τη Φορολογική Διοίκηση θα γινόταν με τον ακόλουθο τρόπο:

Βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων θα εντοπίζονταν οι περιπτώσεις όπου εμφανίζονται αδικαιολόγητες αποκλίσεις (σ.σ. στην αξία και τον αριθμό των περιουσιακών στοιχείων από έτος σε έτος, αναντιστοιχίες ανάμεσα στο ύψος του ετησίου εισοδήματος και της αξίας των κατεχομένων περιουσιακών στοιχείων κ.λπ.) ώστε να στοχεύονται πιο αποτελεσματικά οι φορολογικοί έλεγχοι.

Σε κάθε φορολογούμενο θα παρεχόταν πρόσβαση καθώς και η δυνατότητα ελέγχου της πληρότητας και της ορθότητας των καταγεγραμμένων στη Φορολογική Διοίκηση, περιουσιακών του στοιχείων.

Η αξιοποίηση των στοιχείων που θα περιέχονταν στο μηχανογραφικό αυτό περιβάλλον θα αποτελούσε εργαλείο για τη δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών.

Η υλοποίηση του περιουσιολογίου προβλεπόταν από το ν. 4336/2015, ενώ σε εξέλιξη ήταν η διαδικασία σύνταξης και ψήφισης των εξειδικευμένων νομοθετικών προβλέψεων για τη θεσμοθέτησή του.