Πανεπιστήμια: Μεγάλη εκπαιδευτική διάκριση για την Ελλάδα
Του John D. Pappas*
Η Ελλάδα πέτυχε μια μεγάλη διεθνή διάκριση, με βάση τα αποτελέσματα της παγκόσμιας κατάταξης Πανεπιστημίων από τη Webometrics Ranking Web of Universities, τα οποία δημοσιεύθηκαν στις 31 Ιανουαρίου 2023.
Η Ελλάδα κατέχει την 31η θέση στην παγκόσμια ακαδημαϊκή κατάταξη 213 χωρών με βάση την παγκόσμια κατάταξη των Πανεπιστημίων τους από την Webometrics. Σε αυτήν την ακαδημαϊκή κατάταξη, η Ελλάδα (31η) υπερέχει από όλες τις χώρες των Βαλκανίων και της Ν.Α. Ευρώπης, ήτοι τις Σερβία (42η), Σλοβενία (44η), Τουρκία (45η), Ρουμανία (49η), Κροατία (65η), Βουλγαρία (76η), Βοζνία-Ερζεγοβίνη (84η), Βόρεια Μακεδονία (100ή), Αλβανία (102η) και Μαυροβούνιο (132ο).
Επιπλέον, η Ελλάδα (31η) διακρίνεται ακαδημαϊκά στον ευρύτερο χώρο της ανατολικής Ευρώπης, όπου κατατάσσεται δεύτερη μετά την Ρωσία (30ή), ξεπερνώντας κατά πολύ τις Πολωνία (35η), Τσεχία (37η), Ουγγαρία (40ή), Εσθονία (43η), Σλοβακία (56η), Λευκορωσία (58η), Λιθουανία (61η), Ουκρανία (70ή), Λετονία (89η), Γεωργία (91η), Μολδαβία (109η) και Αρμενία (110η).
Πρέπει να τονισθεί ότι όσον αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση, η Ρωσία (30ή) υπερέχει της Ελλάδος (31η) μόνον οριακά, ήτοι κατά μόνο μία (1) θέση, παρότι οι οικονομικοί της πόροι είναι σχεδόν 15πλάσιοι από της Ελλάδος, όπως καταδεικνύεται από το μέγεθος του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος εκάστης—προσαρμοσμένου τιμαριθμικά, σε τρέχουσες τιμές διεθνών δολαρίων (GDP-PPP, current international $)—που της μεν Ελλάδος ανήλθε σε 334 δις ενώ της Ρωσίας ήταν σχεδόν 15πλάσιο, ήτοι 4.793 δις κατά το έτος 2021, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Στον δε ευρύτερο χώρο της ανατολικής Μεσογείου, μόνον το Ισραήλ (17ο) υπερέχει ακαδημαϊκά της Ελλάδος (31η), η οποία υπερτερεί έναντι όλων των άλλων χωρών της ανατολικής Μεσογείου, ήτοι των: Τουρκία (45η), Αίγυπτος (47η), Λίβανος (59η), Κύπρος (62η), Παλαιστίνη (79η), Λιβύη (90ή) και Συρία (97η).
Αυτή η διακεκριμένη θέση της Ελλάδος στον ευρύτερο γεω-ακαδημαϊκό της χώρο, από την Πολωνία μέχρι την Αίγυπτο και από την Γεωργία μέχρι την Λιβύη, όπου η Ελλάδα υπερέχει ακαδημαϊκά από τις παραπάνω 27 χώρες, καταδεικνύει τις τεράστιες δυνατότητες που έχει ως χώρα να αναδειχθεί σε μαγνήτη πανεπιστημιακών σπουδών για φοιτητές από αυτήν την ευρύτερη γεω-ακαδημαϊκή περιοχή, της οποίας ο συνολικός πληθυσμός ξεπερνά τα 526 εκατομμύρια.
Επομένως, σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο ακαδημαϊκής υπεροχής της Ελλάδος σε ένα ευρύ περιφερειακό επίπεδο, οι από το 2019 εξαγγελίες τού πρωθυπουργού για τις δυνατότητες της χώρας μας «να γίνει ένα περιφερειακό κέντρο εκπαίδευσης», στο προγραμματιστικό πλαίσιο διεθνούς ακαδημαϊκής εξωστρέφειας της Υπουργού Παιδείας «να γίνει η Ελλάδα διεθνές κέντρο εκπαίδευσης», εκφράζουν ρεαλιστικές επιδιώξεις της Ελλάδος στην παγκόσμια αγορά της διεθνούς εκπαίδευσης.
Στο εγγύς μέλλον, η χώρα μας μπορεί να κατακτήσει την πρώτη θέση σε ολόκληρη την ανατολική Ευρώπη: Παρά την συντριπτική οικονομική υπεροχή (15πλάσιο οικονομικό μέγεθος) της Ρωσίας έναντι της Ελλάδος, η χώρα μας είναι σε θέση να ξεπεράσει ακαδημαϊκά την Ρωσία κατά τα επόμενα χρόνια.
Αρκεί προς τούτο ένα από τα δύο κορυφαία πανεπιστήμιά μας, είτε το ΕΚΠΑ (260ό στην παγκόσμια κατάταξη) είτε το ΑΠΘ (270ό στην παγκόσμια κατάταξη), να βελτιώσει την παγκόσμια κατάταξή του κατά 60-70 θέσεις, ώστε να καταταγεί από την Webometrics στην διακεκριμένη κατηγορία των κορυφαίων 101-200 Πανεπιστημίων στην κόσμο.
Τότε η Ελλάδα θα αναβαθμισθεί ακαδημαϊκά κατά τέσσερις θέσεις, από την 31η στην 25η θέση, ξεπερνώντας ακαδημαϊκά όχι μόνο την Ρωσία (30ή) αλλά και ακαδημαϊκά διακεκριμένες χώρες, όπως τις Νέα Ζηλανδία (25η), Ιρλανδία (26η), Μεξικό (27η), και Γαλλία (28η), υπό την προϋπόθεση και κατά τον βαθμό βέβαια ότι δεν θα επισυμβούν μείζονες ανακατατάξεις στη διαβάθμιση των Πανεπιστημίων τους.
Βέβαια αυτός ο στόχος δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί, δεδομένου ότι από τα Πανεπιστήμια της Γαλλίας (28ης) -μιας χώρας με ολοκληρωμένες πανεπιστημιακές υποδομές, μακραίωνη ακαδημαϊκή παράδοση και τεράστια οικονομικά μέσα (10πλάσια της Ελλάδος)- ούτε ένα κατόρθωσε να καταταγεί από την Webometrics στην κατηγορία των κορυφαίων 200 Πανεπιστημίων.
Εντούτοις αυτός ο στόχος είναι εφικτός για τα ελληνικά Πανεπιστήμια, υπό το πρίσμα μάλιστα ότι το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης τον είχε επιτύχει στις αρχές τις προηγούμενης δεκαετίας (158ο το 2012 και 194ο το 2013).
Επαφίεται επομένως στο Υπουργείο Παιδείας να υποστηρίξει το ερευνητικό και διαπανεπιστημιακό έργο των δύο κορυφαίων Πανεπιστημίων μας αποφασιστικά, δυναμικά και αξιοκρατικά (βάσει αποτελεσμάτων), ώστε τουλάχιστον ένα από τα δύο να αναβαθμισθεί στην κατηγορία των 200 κορυφαίων Πανεπιστημίων στον κόσμο, ώστε η Ελλάδα να ανέλθει στο υψηλότερο σκαλί του ακαδημαϊκού βάθρου στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Ευρώπης.
Προς αυτόν τον σκοπό, πρέπει όλο το πολιτικό προσωπικό της χώρας να συνειδητοποιήσει το ακαδημαϊκό συγκριτικό πλεονέκτημα της Ελλάδος, το οποίο αναδεικνύεται στον πίνακα: Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Ελλάδα υπερέχει σε ακαδημαϊκή κατάταξη (31η), παρότι μειονεκτεί σε οικονομική κατάταξη (55η), η μεν πρώτη με βάση την παγκόσμια κατάταξη των Ελληνικών Πανεπιστημίων από την Webometrics, η δε δεύτερη με βάση το μέγεθος της οικονομίας της όπως αποτιμάται από τους διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς.
Ειδικότερα, επτά (7) ελληνικά Πανεπιστήμια κατόρθωσαν να κατατάσσονται στα κορυφαία 1000 πανεπιστήμια στον Κόσμο, ήτοι:
• Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (260ό),
• Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (270ό),
• Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (419ο),
• Πανεπιστήμιο Πατρών (582ο),
• Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (699ο)
• Πανεπιστήμιο Κρήτης (749ο),
• Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (926ο).
Αυτό το επίτευγμα, οι καθηγητές και ερευνητές των πανεπιστημίων μας το πέτυχαν με περιορισμένους οικονομικούς πόρους, και μάλιστα εν μέσω ιδιαιτέρως αντίξοων (μνημονιακών) συνθηκών.
Επί πλέον, με αυτές τις επιδόσεις, τα Πανεπιστήμιά μας κατόρθωσαν να σταθεροποιήσουν την Ελλάδα στην 31η θέση στην παγκόσμια ακαδημαϊκή κατάταξη το 2021-2023, ενώ κατά την ίδια περίοδο άλλες διακεκριμένες και πλούσιες χώρες διολίσθησαν στην παγκόσμια ακαδημαϊκή τους κατάταξη, όπως π.χ. οι εξής: Γαλλία (–1 θέση), Γερμανία, Σουηδία, Ιταλία, Ισπανία και Νέα Ζηλανδία (–2 θέσεις εκάστη), Βέλγιο (–3 θέσεις) και Νορβηγία (–5 θέσεις).
Επομένως το ακαδημαϊκό προσωπικό και οι φοιτητές των ελληνικών ΑΕΙ, απέδειξαν εμπράκτως, με μεγάλες θυσίες, ότι δεν είναι μόνον «για τα εύκολα», τα χρόνια της οικονομικής ευμάρειας, αλλά και «για τα δύσκολα», τα χρόνια της πολιτικο-κοινωνικής κρίσεως και της οικονομικής χρεωκοπίας της χώρας. Και ακριβώς αυτή η ανθεκτικότητα (resilience) του ακαδημαϊκού και ερευνητικού προσωπικού και το υψηλό επίπεδο των φοιτητών μας συνιστούν το ακαδημαϊκό συγκριτικό πλεονέκτημα της Ελλάδος.
* BS in Computer Science, MA/Ph D Fellow
in International Economics, Columbia University
