21 νεκροί στην παμπ, ο ΙRΑ κα oι “έξι του Μπέρμιγχαμ”- Dubio pro reo: «Καλύτερα να αθωωθούν χίλιοι ένοχοι, παρά να καταδικαστεί ένας αθώος»

Σαν σήμερα στις 21-11-1974 με εκρηκτικούς μηχανισμούς τεράστιας ισχύος τινάζονται στον αέρα δύο παμπ στο κέντρο του Μπέρμιγχαμ γεμάτα κόσμο.

Περισσότεροι από 160 άνθρωποι τραυματίστηκαν και 21 πέθαναν επί τόπου….

Κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη. Οι Εγγλέζοι είναι σίγουροι ότι ο Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός (ΙRA) έκανε τότε την πιο αιματηρή επίθεση στην ιστορία του. Η αστυνομία, αν και δεν είχε πειστικά αποδεικτικά στοιχεία, συνέλαβε έξι άτομα ιρλανδικής καταγωγής που ζούσαν στην αγγλική πόλη από το 1960.

Οι πέντε από αυτούς, λίγο πριν από τις εκρήξεις είχαν φύγει από την περιοχή για να παραστούν στην κηδεία ενός μέλους του ΙΡΑ στο Μπέλφαστ.

Οι έξι Ιρλανδοί κατηγορήθηκαν για τη βομβιστική επίθεση μεκατασκευασμένα στοιχεία. βασανίστηκαν φρικτά, κρίθηκαν ένοχοι και φυλακίστηκαν ως οι πιο αδίστακτο δολοφόνοι. Ελευθερώνονται μετά από 16 χρόνια ύστερα από επίμονη έρευνα ενός δικού μας ανθρώπου, του δημοσιογράφου Κρίς Μάλιν.

Πρόκειται για τους “Εξι του Μπέρμιγχαμ”, την πολύκροτη υπόθεση που έθεσε σοβαρά ερωτηματικά γύρω από τη λειτουργία της βρετανικής αστυνομίας και δικαιοσύνης. φωτο: το πρωί απο το προφίλ μου.

Η δίκαιη δίκη (fair trial)

Αυτή η ιστορία διδάσκεται στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου σαν χαρακτηριστικό παράδειγμα κακοδικίας. Ένας από τους πιο θεμελιώδεις κανόνες του ποινικού δικαίου, η δικαιική αρχή αυτή δε, υπάρχει και ως απόρροια της αξίωσης για δίκαιη δίκη (fair trial).
Κατά την ρήση: «καλύτερα να αθωωθούν χίλιοι ένοχοι, παρά να καταδικαστεί ένας αθώος».

Σε πληθώρα ποινικών υποθέσεων, όταν έρθει η ώρα της ετυμηγορίας, της ανακοίνωσης της απόφασης, έχουμε ακούσει να αναφέρουν οι δικαστές τη φράση «αθώος λόγω αμφιβολιών».

Ο δικαστής στην απόφασή του οφείλει να εξηγεί από πού προέρχονται οι αμφιβολίες να αναδεικνύει υπαρκτά διλήμματα, να αιτιολογεί και να εκθέτει σκέψεις που οδηγούν στην αμφιβολία. Η αρχή του in dubio pro reo συνιστά ιδιαίτερη έκφραση της αρχής του τεκμηρίου της αθωότητας.

Πρέπει να διαπιστωθεί νόμιμα η ενοχή του κατηγορουμένου χωρίς να έχει αυτός το βάρος απόδειξης της αθωότητάς του. Θα πρέπει ο δικαστής να πεισθεί πλήρως και να σχηματίσει δικανική πεποίθηση περί της ενοχής του κατηγορουμένου για να τον κηρύξει ένοχο.

Έστω και ελάχιστες αμφιβολίες να έχουν δημιουργηθεί, υπάρχει υποχρέωση -ηθική και νομική- να εκδοθεί απαλλακτική απόφαση. Με το άρθρο 6, παρ. 2 της ΕΣΔΑ, τεκμαίρεται ότι «ο κατηγορούμενος για τη διάπραξη εγκλήματος είναι αθώος, έως ότου αποδειχθεί κατά νόμο η ενοχή του». Στο άρθρο 48 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων εκτίθεται αντιστοίχως ότι «κάθε κατηγορούμενος τεκμαίρεται ότι είναι αθώος μέχρι αποδείξεως της ενοχής του σύμφωνα με το νόμο».

Η αρχή του τεκμηρίου της αθωότητας αναγνωρίζεται σε όλες τις έννομες τάξεις των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως ως απόρροια της αρχής του κράτους δικαίου.

Ισόβια κάθειρξη 

Οι πέντε που καταδικάστηκαν, λίγο πριν από τις εκρήξεις είχαν φύγει από την περιοχή για να παραστούν στην κηδεία ενός μέλους του ΙΡΑ στο Μπέλφαστ Επιβιβάστηκαν σε φέρι μπόουτ για τη Βόρεια Ιρλανδία και έπεσαν σε βρετανικό μπλόκο.

Κατά τη διάρκεια της ανάκρισής τους όμως, οι Άγγλοι ενημερώθηκαν για τις βομβιστικές επιθέσεις στο Μπέρμιγχαμ και τους συνέλαβαν.

Μετά από φρικτά βασανιστήρια – στέρηση φαγητού και ύπνου, άγριους ξυλοδαρμούς, εικονικές εκτελέσεις και επιθέσεις με σκυλιά, οι τέσσερις από τους έξι αναγκάστηκαν να υπογράψουν τις ομολογίες τους. Για δύο από αυτούς, οι εξετάσεις των αρχών «έδειξαν» ότι είχαν υπολείμματα εκρηκτικών μηχανισμών στα χέρια τους…

Όλοι πάντως δήλωναν αθώοι. Στη δίκη οδηγήθηκαν το 1975 με κατηγορίες για φόνο, συνωμοσία και τοποθέτηση εκρηκτικών μηχανισμών. Η κακοδικία ήταν παραπάνω από εμφανής, καθώς απλές και αβάσιμες ενδείξεις χρησιμοποιήθηκαν ως αποδεικτικά στοιχεία. Το δικαστήριο τους καταδίκασε σε ισόβια κάθειρξη ….

Οι αξιωματικοί είχαν αλλάξει τις απολογίες και είχαν προσκομίσει ψευδή στοιχεία στη δίκη.

Τη δεκαετία του ’80, η υπόθεση των «έξι του Μπέρμινχαμ» αναμοχλεύθηκε από τον δημοσιογράφο Κρίς Μάλιν. Μετά από εξαντλητική έρευνα που κατέληξε σε ένα ντοκιμαντέρ και ένα βιβλίο, υποστήριξε με στοιχεία ότι οι φυλακισμένοι Ιρλανδοί ήταν αθώοι. Οι «έξι» κατέθεσαν έφεση η οποία απορρίφθηκε, αλλά η πίεση από τον Τύπο και την κοινή γνώμη υποχρέωσε την κυβέρνηση να επανεξετάσει την υπόθεση.

Η νέα έρευνα για τα τεστ στα «χέρια» στα οποία είχαν υποβληθεί οι δύο Ιρλανδοί ήταν αρνητική, ενώ αποκαλύφθηκε ότι οι αξιωματικοί που χειρίστηκαν την υπόθεση είχαν αλλάξει τις απολογίες και είχαν προσκομίσει ψευδή στοιχεία στη δίκη. Τελικά αθωώθηκαν όλοι το 1991 μετά από 16 χρόνια κάθειρξης.

«Για 6,5 χρόνια ήμασταν ένας πολιτικός αποδιοπομπαίος τράγος. Η αστυνομία μας είχε πει από την πρώτη στιγμή ότι δεν το είχαμε κάνει εμείς. Μας τόνιζαν ότι αυτό δεν τους ένοιαζε. Έπρεπε να μας φυλακίσουν για να ικανοποιήσουν το κοινό αίσθημα», είπαν στους δημοσιογράφους, βγαίνοντας από το δικαστήριο.

Αν και ήταν κοινή πεποίθηση ότι οι βόμβες στις παμπ ήταν «δουλειά» του ΙΡΑ, η υπόθεση παραμένει άλυτο μυστήριο. Δύο από τους έξι κατηγορούμενους έλεγαν ότι στη φυλακή τους είχε πλησιάσει ένα γνωστό μέλος της οργάνωσης, το οποίο τους είχε ομολογήσει ότι αυτός ήταν ο υπεύθυνος για τις αιματηρές εκρήξεις …

O δημοσιογράφος Κρίς Μάλιν (κέντρο) και οι έξι του Μπέρμιγχαμ