Το “δόγμα Τσίπρα”
Η αντιπαράθεση συμπολίτευσης και αξιωματικής αντιπολίτευσης για τα νέα εξοπλιστικά προγράμματα στη Βουλή αποτέλεσε ευκαιρία ιδίως για τον Αλέξη Τσίπρα να αναδείξει το διαφορετικό δόγμα που πρεσβεύει στα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής σε σχέση με την ασκούμενη εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης, την οποία περιέγραψε συνοπτικά ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με αφορμή και το Ουκρανικό ζήτημα με τη φραση του Κωνσταντίνου Καραμανλή και για λόγους εσωκομματικους: “Ανήκομεν εις τη Δύσιν” προσθέτοντας απευθυνόμενος προς τον πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ “είτε σας αρέσει, είτε όχι”.
Ο κ. Τσίπρας είχε την ευκαιρία να αναπτύξει τις θέσεις του ίδιου και του κόμματος για τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, σε μια προσπάθεια να τον ακούσουν θα έλεγε κανείς περισσότερο στο εξωτερικό οι “Σύμμαχοι” και οι “εχθροί” ώστε να γνωρίζουν από πρώτο χέρι τη στάση και τις θέσεις του πρωην και ενδεχομένως επόμενου πρωθυπουργού.
Ειδικότερα ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είπε:
“Σε παλαιότερη συζήτηση πάλι στη Βουλή για τα εθνικά θέματα, από αυτό εδώ το βήμα, κύριε Μητσοτάκη, μου απαντήσατε ευθέως με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο για το πώς εσείς οραματίζεστε τη θέση της Ελλάδας. Σας είχα πει ότι εμείς δεν θέλουμε την Ελλάδα να είναι προκεχωρημένο φυλάκιο της Δύσης και μου απαντήσατε “Ναι, η Ελλάδα είναι το τελευταίο φυλάκιο της Δύσης προς Ανατολάς. Το λέει η γεωγραφία, το επιβεβαιώνει η ιστορία, το σφραγίζει ο πολιτισμός της”. Αυτά μου είπατε “mot à mot”.
Ε, λοιπόν, ξέρετε, αυτή είναι μία βασική στρατηγική μας διαφορά.
Για εσάς, κύριε Μητσοτάκη, αυτός εδώ ο τόπος είναι το τελευταίο φυλάκιο της Δύσης προς Ανατολάς. Για εμάς οφείλει να είναι ένας ευρωπαϊκός πυλώνας ειρήνης, σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή μας.
Για εσάς, η γεωγραφία και ο πολιτισμός μας επιβάλλει να είμαστε μια ασπίδα της υπόλοιπης Ευρώπης απέναντι στις ευθύνες της που δεν αναλαμβάνει, ο σκληρός φύλακας, πότε συνοριοφύλακας, πότε δεσμοφύλακας που καθησυχάζει την υπόλοιπη Ευρώπη ότι θα κάνει αντί γι’ αυτήν τη βρώμικη δουλειά απέναντι σε ανθρώπους που αφήνουν πίσω τους τον πόλεμο και τη φτώχεια, για να μπορούν κάποιοι σε κάποια ευρωπαϊκά σαλόνια να μιλάνε για ευρωπαϊκές αξίες και ανθρωπισμό.
Για εμάς, η γεωγραφία μας και ο πολιτισμός μας επιβάλλουν να προστατεύσουμε τις ανθρώπινες αξίες όσο περισσότερο μπορούμε, ακόμα και αν έχουν πάψει να είναι ευρωπαϊκές αξίες. Επιβάλλουν να προστατέψουμε τη χώρα μας και τις αξίες μας μαζί.
Για εμάς, η γεωγραφία μας και ο πολιτισμός μας επιβάλλουν να διεκδικούμε ενεργά από την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά και από τους σκληρούς και συχνά επιθετικούς γείτονές μας, όσο δύσκολο κι αν είναι, λύσεις που να είναι δίκαιες και αποτελεσματικές, με σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή. Επιβάλλουν να στηρίξουμε τις νόμιμες επανεγκαταστάσεις από τρίτες χώρες στην Ευρώπη, για να μειώσουμε τις παράτυπες ροές.
Για εσάς, κύριε Μητσοτάκη, η ιστορία της Ελλάδας επιβεβαιώνει τα οφέλη που έχει να πολεμάνε οι Έλληνες στρατιώτες σε μακρινούς προορισμούς και πολέμους, στο Σαχέλ ή στη Σαουδική Αραβία τώρα, εκτός των διεθνών οργανισμών στους οποίους ανήκει η χώρα, σε πολέμους όπου η κατάσταση επιδεινώνεται ολοένα και περισσότερο και από τους οποίους άλλες δυτικές δυνάμεις αποχωρούν τη μία μετά την άλλη.
Για εσάς, η ιστορία μας επιβάλλει να γίνει ο τόπος μας εφαλτήριο για τις αμερικανικές επιχειρήσεις στη Μαύρη Θάλασσα εν μέσω της σφοδρότερης νατο- ρωσικής κρίσης των τελευταίων δεκαετιών.
Για εσάς, η γεωγραφία μας επιβάλλει ο Έλληνας Πρωθυπουργός να διαμηνύει από τους Financial Times, όπως κάνατε τον Νοέμβρη του 2021, ότι προκειμένου να είναι μια αξιόπιστη δύναμη η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να υιοθετήσει επιθετική αποτροπή και να διερευνήσει επιλογές κυρώσεων κατά της Ρωσίας για τη στάση της κατά της Ουκρανίας.
Για εσάς, η γεωγραφία μας επιβάλλει αντί ο Έβρος να αποτελέσει αναπτυξιακή γέφυρα, γέφυρα συνεργασίας για την ευρύτερη περιοχή, να μπει η Αλεξανδρούπολη στην πρώτη γραμμή μιας ολοένα και επιδεινούμενης παγκόσμιας κρίσης.
Για εσάς, η ιστορία επιβάλλει να θεωρούμε οι Έλληνες πως ό,τι είναι καλό για τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών είναι καλό και για τα δικά μας συμφέροντα, κι ας βλέπουμε ξανά και ξανά πόσο αποτυχημένη είναι αυτή η στρατηγική. Όπως το είδαμε το 2020 που συναντήσατε περιχαρής τον Πρόεδρο Τραμπ με την πρώτη αναθεώρηση της ελληνοαμερικανικής αμυντικής συμφωνίας στο χέρι, για να ακολουθήσει μετά η σφοδρότερη χρονιά τα τελευταία χρόνια με την Τουρκία, πιο επιθετική από ποτέ, υπό την απόλυτη ανοχή του Προέδρου Τραμπ.
Για μένα και για μας, η ιστορία της Ελλάδας επιβεβαιώνει με τραγικό μάλιστα τρόπο ότι οι σχέσεις μας με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής μπορούν να προχωρήσουν μπροστά μόνο όταν είναι αμοιβαία επωφελείς και ότι η Ελλάδα πρέπει να σέβεται τις δεσμεύσεις της ως χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, να προωθεί τον στρατηγικό της διάλογο με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, αλλά να ακολουθεί σταθερά μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική.
Για μένα και για μας η γεωγραφία και η ιστορία μας επιβάλλουν οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις να ενεργοποιούνται εκτός Ελλάδας αποκλειστικά και μόνο στο πλαίσιο διεθνών οργανισμών στους οποίους ανήκουμε.
Για εσάς και την παράταξή σας ενδεχομένως η ιστορία να διδάσκει ότι η αναβλητική διπλωματία εξασφαλίζει ψήφους στο εσωτερικό της χώρας.
Για εμάς και για τη δημοκρατική παράταξη της χώρας η ιστορία διδάσκει ότι η αναβλητική διπλωματία υποθηκεύει το μέλλον της Ελλάδας.
Για εμάς η γεωγραφία, η ιστορία, ο πολιτισμός μας επιβάλλουν η Ελλάδα να χρησιμοποιεί το διεθνές δίκαιο όχι μόνο για να προστατεύει τα κυριαρχικά της δικαιώματα, αλλά και για να επιδιώκει ενεργά την ειρηνική λύση των διαφορών της με τους γείτονές της.
Με δυο λόγια θα το πω, κύριε Μητσοτάκη, για την προοδευτική παράταξη του τόπου η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας αντικατοπτρίζεται στη Συμφωνία των Πρεσπών.
Για εσάς η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας αντικατοπτρίζεται στην επ’ αόριστον παραχώρηση της Αλεξανδρούπολης στους Αμερικανούς.
Για σας εξωτερική πολιτική είναι μια αμυντική συμφωνία στην οποία δίνετε «γη και ύδωρ», ώστε ξένα αεροσκάφη, όχι ελληνικά, να επιχειρούν σε πολεμικές αντιπαραθέσεις.
Για εμάς εξωτερική πολιτική είναι μια συμφωνία που εξασφαλίζει ότι ελληνικά αεροσκάφη, Rafale και F-16, θα επιχειρούν πάνω από τον εναέριο χώρο της Βόρειας Μακεδονίας. Αυτή είναι η διαφορά μας.
και όσοι τον πιο σκληρό πυρήνα των διαφορών μας που αφορούν τις σχέσεις μας με την Τουρκία.
Σήμερα ο κ. Ερντογάν είναι στα Εμιράτα, σε λίγες εβδομάδες θα υποδεχθεί τον Ισραηλινό πρόεδρο. Πριν λίγο καιρό υποδεχόταν τον Ισπανό πρωθυπουργό, έχει ήδη συναντήσει τον Αμερικανό πρόεδρο δύο φορές και πάει λέγοντας. Είμαι σίγουρος ότι δεν μπορεί να υπάρχει πια κανένας σε αυτήν την Αίθουσα, ούτε ένας βουλευτής ή βουλεύτρια, που να μην προέβλεπε ότι η Τουρκία θα επιχειρούσε να αποκαταστήσει σταδιακά τις σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, τις χώρες της περιοχής.
Εγκαίρως σας είχαμε προειδοποιήσει ότι το δόγμα της δήθεν απομόνωσης της Τουρκίας θα κατέρρεε, ότι ο προσχηματικός διάλογος με την Τουρκία μπορεί να σας βόλευε πολιτικά, αλλά θα απέβαινε στο τέλος σε βάρος της Ελλάδας.
Εγκαίρως είχαμε προειδοποιήσει ότι η Ελλάδα είχε πολύ περισσότερα να κερδίσει συνδιαμορφώνοντας τη διπλωματική αρχιτεκτονική στην περιοχή της είτε συνδέοντας, όπως είχαμε προτείνει, την αναθεώρηση της τελωνειακής ένωσης Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας με την υποβολή συνυποσχετικού για την προσφυγή στη Χάγη για την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ, είτε προωθώντας τους όρους μας για τη συμμετοχή της Τουρκίας σε μια διάσκεψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ανατολική Μεσόγειο και στο Φόρουμ Φυσικού Αερίου του Καΐρου.
Εγκαίρως είχαμε υπογραμμίσει ότι η εκλογή Μπάιντεν έπρεπε να αξιοποιηθεί όχι για το πρόσκαιρο όφελος ενός ήρεμου καλοκαιριού ή για κάποιες φιλικές δηλώσεις, αλλά για να πιεστεί η Τουρκία να απομακρυνθεί από τις μαξιμαλιστικές τις θέσεις και να δεσμευθεί σε έναν ουσιαστικό διάλογο με την Ελλάδα, με σαφείς βεβαίως τις ελληνικές κόκκινες γραμμές γύρω από τις απαράδεκτες αξιώσεις της Τουρκίας για δήθεν «γκρίζες ζώνες» και αποστρατικοποιημένα νησιά στο Αιγαίο ή τη διασύνδεση κυριαρχίας με την αποστρατικοποίηση.
Πιστεύω ότι κανείς μας δεν έχει αυταπάτες μας ότι μπορεί να βρεθεί σύντομα προοπτική λύσης με την Τουρκία. Μπορούν, όμως, και οφείλουμε αυτό να το παλεύουμε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για έναν όχι προσχηματικό, αλλά ουσιαστικό διάλογο, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κάποια ύφεση στις σχέσεις μας, που θα βοηθούσε να αποφύγουμε νέες κούρσες εξοπλισμών, νέες κρίσεις και νέες εθνικιστικές εξάρσεις.
Αυτό όμως απαιτεί πολιτική βούληση. Tην πολιτική βούληση που είχαν στην ιστορία του τόπου πρωθυπουργοί της Ελλάδας που δεν δίστασαν να αναμετρηθούν με την ιστορία και να βάλουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις σε μια τροχιά διαλόγου σε δύσκολες στιγμές μετά από εξίσου δύσκολες ή πολύ χειρότερες συγκυρίες από τη σημερινή. Ήταν πρωθυπουργοί που ήξεραν ότι το πρόταγμα της ελληνικής ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού δεν είναι ένα ελληνικό κράτος που θα αποτελεί το τελευταίο φυλάκιο της Δύσης προς ανατολάς, αλλά ένα κράτος που θα ξεπερνάει τον εαυτό του και θα πηγαίνει την Ελλάδα και τους Έλληνες πιο μπροστά και πιο ψηλά”.