Χρειαζόμαστε τις εφημερίδες;

Για αρχή, μεταφέρω αυτούσια την είδηση, όπως τη διάβασα κι εγώ, γιατί είναι πολύ πιθανό να μην την έχετε καν προσέξει:

«Μεγάλη πτώση σημείωσαν το 2022 οι πωλήσεις εφημερίδων και περιοδικών στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας “Ημερήσιου και Περιοδικού Τύπου” της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.

Ειδικότερα, κατά το έτος 2022, σε σχέση με το έτος 2021, παρατηρείται μείωση στις συνολικές πωλήσεις των εφημερίδων κατά 14,1%, καθώς και σε όλες τις επιμέρους κατηγορίες, με εξαίρεση τις εβδομαδιαίες αθλητικές, στις οποίες παρατηρείται αύξηση κατά 5,7%. Κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2021 με το έτος 2020, παρατηρείται μείωση κατά 4,1% στις συνολικές πωλήσεις εφημερίδων.

Κατά το έτος 2022, σε σχέση με το έτος 2021, παρατηρείται μείωση κατά 18,9% στις συνολικές πωλήσεις περιοδικών καθώς και σε όλες τις επιμέρους κατηγορίες περιοδικών. Όσον αφορά στις κατηγορίες με το μεγαλύτερο όγκο πωλήσεων, οι σημαντικότερες μειώσεις παρατηρούνται στις πωλήσεις των τηλεοπτικών περιοδικών και των λοιπών περιοδικών, κατά 11,1% και 22,5% αντίστοιχα. Κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2021 σε σχέση με το 2020, παρατηρείται αύξηση κατά 3% στις συνολικές πωλήσεις περιοδικών».

Ρίχνοντας μία γρήγορη ματιά στα στατιστικά στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η ΕΛ.ΣΤΑΤ, θα δει κανείς ότι, μέσα σε μία εξαετία, οι πωλήσεις εφημερίδων στην Ελλάδα έχουν πέσει, σχεδόν, στο μισό: Από 57,6 εκατ. φύλλα ετησίως το 2017, έχουν υποχωρήσει στα 31,4 εκατ. φύλλα το 2022. Η πτώση είναι και ραγδαία και συνεχής και, δυστυχώς, η τάση μοιάζει προδιαγεγραμμένη. Θα αντιτείνει, βεβαίως, κανείς: Μήπως είναι φυσικό επόμενο, να μειώνονται οι πωλήσεις των εφημερίδων; Μήπως φθίνουν, φυσιολογικά, όπως φθίνει αριθμητικά και το μεγαλύτερης ηλικίας κοινό που, κυρίως, τις διαβάζει; Μήπως, εντέλει, η εποχή μας δεν χρειάζεται καν εφημερίδες, με τόσους εναλλακτικούς τρόπους που έχει κανείς στη διάθεσή του για να ενημερωθεί;

Η απάντηση μπορεί να είναι και «ναι» και «όχι», αναλόγως με το πώς θα το προσεγγίσει κάποιος. Αν ο τρόπος με τον οποίο μία εφημερίδα προσπαθεί να βρει τον ρόλο της στη σύγχρονη μιντιακή πραγματικότητα, είναι να αντιγράφει τα Μέσα που την ανταγωνίζονται, μάλλον δεν έχει λόγο ύπαρξης. Δεν μπορεί να δώσει στο κοινό της τη ζωντάνια της κινούμενης εικόνας της τηλεόρασης, δεν γίνεται να προσφέρει την αμεσότητα στην ενημέρωση, χάρη στην οποία εκτοξεύθηκε το ίντερνετ, δεν είναι δυνατόν να έχει τη συνεχή αλληλεπίδραση, στην οποία μας έχουν «εθίσει» τα κοινωνικά δίκτυα. Ό,τι κι αν κάνει η εφημερίδα για να αντιγράψει την πολυχρωμία της μικρής οθόνης, την ταχύτητα του διαδικτύου, το «καφενείο» των social, δεν θα είναι παρά ένα ελλιπές κακέκτυπο.

Αυτό δεν σημαίνει ότι, οι εφημερίδες έχουν «πεθάνει» και απλώς, λόγω ρομαντισμού ή συμφέροντος, δεν το έχουμε πάρει χαμπάρι. Απλώς, ο έντυπος Τύπος, αν θέλει να υπάρχει στη σημερινή, διαφορετική και ολοένα διαφοροποιούμενη παλέτα των ΜΜΕ, δεν έχει άλλο δρόμο από το να επανεφεύρει τον εαυτό του. Σε αυτή την πορεία αναπροσανατολισμού, η εφημερίδα θα πρέπει να βρει τους τρόπους με τους οποίους θα λειτουργήσει συμπληρωματικά προς τα άλλα Μέσα που είναι σήμερα διαθέσιμα στον αναγνώστη της, με άλλα λόγια, πώς θα του γίνει χρήσιμη και θα του προσφέρει κάτι που δεν βρίσκει στα υπόλοιπα.

Είναι αυτονόητο ότι, αυτό δεν θα γίνει ούτε υιοθετώντας τον φθηνό εντυπωσιασμό της εικόνας, πάνω στον οποίο έχτισε την πρωτοκαθεδρία της για πολλά χρόνια η TV, ούτε τρέχοντας για την πρωτιά και την αποκλειστικότητα, την οποία εκ των πραγμάτων θα στην έχει «φάει» το ίντερνετ, ούτε επενδύοντας στον κοινωνικό κανιβαλισμό και το ατέλειωτο κουτσομπολιό που, κακά τα ψέματα, έκαναν τα κοινωνικά δίκτυα «δυνάστη» των ζωών μας, μέσα σε ελάχιστα χρόνια.

Η εφημερίδα, λοιπόν, είναι «καταδικασμένη» να επιμείνει στην ποιότητα του λόγου (που κακοποιείται συχνά στα άλλα ΜΜΕ), στη διερεύνηση σε βάθος και στη διασταύρωση της είδησης (κάτι στο οποίο δεν συνηγορεί η ταχύτητα των υπολοίπων), στην ανάλυση και την εμβάθυνση στα γεγονότα (που της επιτρέπει η άνεση χρόνου, η οποία λείπει από τα άλλα Μέσα). Όσο όλα αυτά δεν αποτελούν προτεραιότητα για τον Τύπο, τόσο ο κόσμος θα έχει κάθε δίκιο να αισθάνεται ότι, μπορεί να ζήσει μια χαρά και χωρίς εφημερίδες.