Γιατί υποχωρεί η κυριαρχία του δολαρίου στη Μέση Ανατολή

Το Ιράκ μόλις απαγόρευσε τις συναλλαγές σε δολάρια ΗΠΑ, ενώ οι Σαουδάραβες και τα Εμιράτα σχεδιάζουν να πουλήσουν πετρέλαιο χωρίς αυτό και σχεδιάζουν πώς θα το παρακάμψουν, δημιουργώντας ένα εντελώς νέο νόμισμα

Όποιος στο Ιράκ ήθελε να αγοράσει ένα αυτοκίνητο ή ένα σπίτι την περασμένη εβδομάδα βρέθηκε προ εκπλήξεων, καθώς την προπερασμένη Κυριακή, η ιρακινή κυβέρνηση ανακοίνωσε την απαγόρευση των προσωπικών ή επιχειρηματικών συμφωνιών σε δολάρια ΗΠΑ.

Οι απλοί Ιρακινοί συνήθως κάνουν ένα σημαντικό κομμάτι των συναλλαγών τους χρησιμοποιώντας δολάρια. Λόγω της συνεχιζόμενης υποτίμησης του δικού τους δηναρίου, θα χρειάζονταν αρκετές μεγάλες σακούλες σκουπιδιών γεμάτες με ντόπια χαρτονομίσματα για να αγοράσουν ένα αυτοκίνητο ή ένα σπίτι. Έτσι συνήθως χρησιμοποιούν ένα πορτοφόλι γεμάτο δολάρια.

Άλλωστε, για δεκαετίες, το δολάριο ΗΠΑ ήταν το καλύτερο νόμισμα στη Μέση Ανατολή. Αλλά, αυτό ίσως αρχίζει να αλλάζει. Τους τελευταίους μήνες, ανώτεροι πολιτικοί σε μια σειρά από χώρες της Μέσης Ανατολής έχουν κάνει δηλώσεις που υποδηλώνουν ότι, η κυριαρχία του δολαρίου στην περιοχή μπορεί να εξασθενίσει.

Στο Ιράκ, οι αρχές των ΗΠΑ δυσκόλευαν τη μεταφορά δολαρίων στη χώρα, προφανώς επειδή ανησυχούσαν ότι πάρα πολλά αμερικανικά μετρητά διακινούνταν λαθραία στη γειτονική ιρανική κυβέρνηση, η οποία τελεί υπό κυρώσεις, αλλά υποστηρίζεται σιωπηρά από πολλούς Ιρακινούς  πολιτικούς. Αυτή η έλλειψη δολαρίων έχει οδηγήσει σε αστάθεια στην αξία του ιρακινού δηναρίου, το οποίο είναι συνδεδεμένο με το αμερικανικό νόμισμα.

Αυτή η αστάθεια επέφερε την απαγόρευση του προπερασμένου Σαββατοκύριακου. Τον Φεβρουάριο, επίσης, εν μέρει λόγω της υποβόσκουσας κρίσης του αμερικανικού νομίσματος, το Ιράκ δήλωσε ότι θα συναλλάσσεται με την Κίνα χρησιμοποιώντας το γιουάν αντί για δολάρια.

Αναζητούν εναλλακτικές

Νωρίτερα φέτος, ο υπουργός Οικονομικών της Σαουδικής Αραβίας είπε ότι, η χώρα του είναι επίσης «ανοιχτή» στην πώληση πετρελαίου χρησιμοποιώντας διαφορετικά νομίσματα, συμπεριλαμβανομένου του ευρώ και του κινεζικού γιουάν. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δήλωσαν ότι, θα συνεργαστούν με την Ινδία, χρησιμοποιώντας την ινδική ρουπία. Πέρυσι, η Αίγυπτος ανακοίνωσε σχέδια για έκδοση ομολόγων σε κινεζικό γιουάν, ενώ είχε ήδη εκδώσει ομόλογα σε γιεν Ιαπωνίας.

Επιπλέον, πολλά κράτη της Μέσης Ανατολής (Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Αλγερία και Μπαχρέιν) δήλωσαν την επιθυμία τους να ενταχθούν στο γεωπολιτικό μπλοκ των BRICS (αρκτικόλεξο για τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική). Η Ρωσία έχει ήδη κάνει γνωστό ότι, σε προσεχή συνάντηση που είναι προγραμματισμένη για τον Ιούνιο, η συμμαχία θα συζητήσει τη δημιουργία ενός νέου είδους νομίσματος για το διασυνοριακό εμπόριο μεταξύ των μελών.

Από το 2021, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα συμμετέχουν επίσης σε ένα πιλοτικό έργο που διαχειρίζεται η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών με έδρα την Ελβετία. Αυτό το έργο εξετάζει τις ψηφιακές, διασυνοριακές πληρωμές, που ενδέχεται να παρακάμψουν το δολάριο. Άλλοι συμμετέχοντες είναι η Ταϊλάνδη, το Χονγκ Κονγκ και η Κίνα.

Τελείωσε το δολάριο ΗΠΑ;

Αυτές οι εναλλακτικές λύσεις, αντί του δολαρίου ΗΠΑ, οδήγησαν σε μια πρόσφατη σειρά πρωτοσέλιδων στον οικονομικό Τύπο που έδειχναν έκδηλη ανησυχία. «Απειλείται η κυριαρχία του δολαρίου;», αναρωτήθηκαν οι New York Times τον Φεβρουάριο. «Προετοιμαστείτε για έναν κόσμο πολυπολικού νομίσματος», προειδοποίησαν οι Financial Times τον Μάρτιο . «Η αποδολαριοποίηση συμβαίνει με “εκπληκτικό” ρυθμό», έγραψε το Bloomberg στα τέλη του περασμένου μήνα.

Τα δολάρια ΗΠΑ αποτελούν, πλέον, περίπου το 58% των επίσημων συναλλαγματικών διαθεσίμων παγκοσμίως, αναφέρει το Bloomberg στο σχετικό θέμα του, παρουσιάζοντας σημαντική πτώση από το 73% του 2001. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, ήταν 85%.

Ωστόσο, οι περισσότεροι ειδικοί επιμένουν ότι, η απομάκρυνση από το δολάριο εξελίσσεται πολύ πιο αργά από ό,τι υποδηλώνουν οι πρόσφατοι τίτλοι των εφημερίδων. Και αυτό σίγουρα ισχύει για τη Μέση Ανατολή.

Ρόλο σε αυτές τις εξελίξεις έχει διαδραματίσει και το γεγονός ότι, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη πάγωσαν τα αποθεματικά της ρωσικής κεντρικής τράπεζας που διατηρούνταν στις δικαιοδοσίες τους. Αυτή η κίνηση φαίνεται πως πιθανώς ζημίωσε το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, σύμφωνα με ειδικούς που μίλησαν στη Deutsche Welle.

Στη Μέση Ανατολή, αυτό μεταφράστηκε σε «μια γνήσια αίσθηση ανησυχίας για την άνευ προηγουμένου παρέμβαση από τις ΗΠΑ, ακόμη και την Ε.Ε., στο πλαίσιο του πολέμου με τη Ρωσία». Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι χώρες της Μέσης Ανατολής «προετοιμάζονται για έναν πιο πολυπολικό κόσμο, όπου θα θέλουν να είναι στην καλύτερη θέση για να δράσουν εντός και εκτός των δολαριοποιημένων ζωνών».