Μην πυροβολείτε τον πιανίστα… Δεν φαλτσάρει!

Γράφει ο Γιώργος Κορομηλάς*
Ο Κώδικας Φορολογικών Διαδικασιών (Ν.4174/013) προβλέπει στο άρθρο 63 αυτού ότι ο φορολογούμενος (φυσικό πρόσωπο, νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα, εφόσον αμφισβητεί οποιαδήποτε πράξη που έχει εκδοθεί σε βάρος του από τη Φορολογική Διοίκηση (π.χ. πράξηπροσδιορισμού οποιουδήποτε φόρου), έχει την υποχρέωση να υποβάλει ενδικοφανή προσφυγή με αίτημα την επανεξέταση της πράξης αυτής στο πλαίσιο ειδικής διοικητικής διαδικασίας από την υπηρεσία εσωτερικής επανεξέτασης (Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών) της Φορολογικής Διοίκησης.

Αυτή η υποχρέωση θεσπίστηκε για να εξυπηρετήσει αφενός τις περιπτώσεις υποθέσεων που επιδέχονται άμεσης επίλυσης όπως για παράδειγμα τον καταλογισμό φόρων λόγω εσφαλμένης ερμηνείας των ισχυουσών διατάξεων και αφετέρου να λειτουργήσει ως στάδιο προέλεγχου σε υποθέσεις που στη συνέχεια θα εισαχθούν ενώπιον της δικαιοσύνης, ώστε να αναδειχθούν τα κύρια νομικά και πραγματικάθέματα που χρήζουν περαιτέρω μελέτης και επεξεργασίας.

Η ενδικοφανής προσφυγήυποβάλλεται εντός 30 ημερών από την ημερομηνία που κοινοποιήθηκε η καταλογιστική πράξη στη φορολογική αρχή που την έχει εκδόσει, η οποία με τη σειρά της τη διαβιβάζει στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών για να εξεταστεί, δηλαδή είναι μια προσφυγή ενώπιον της Διοικητικής Αρχής που έχει εκδόσει μια καταλογιστική πράξη, υποχρεωτικό προστάδιο της διοικητικής δίκης, μιας και θεωρείται απαράδεκτη η άσκηση προσφυγής απευθείας στα Διοικητικά Δικαστήρια εφόσον δεν εξαντληθεί αυτή η διαδικασία.

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι, η ενδικοφανής προσφυγή ως ένας μηχανισμός εξωδικαστικής επίλυσης μιας φορολογικής διαφοράς λειτουργεί όχι σαν ένα στάδιο προετοιμασίας της δικαστικής προσφυγής αλλά σαν εργαλείο που θα τροποποιήσει ή θα ακυρώσει μια καταλογιστική πράξη εφόσον κριθούν επαρκείς οι ισχυρισμοί του φορολογούμενου. Ουσιαστικά η Φορολογική Διοίκηση αυτοελέγχεται, παρέχοντας την απαραίτητη προστασία στον φορολογούμενο και συμβάλλοντας στην αποσυμφόρηση των Διοικητικών Δικαστηρίων, επειδή η ίδια έχει τη μεγαλύτερη δυνατότητα επέμβασης στις καταλογιστικές πράξεις που η ίδια έχει εκδόσει, διορθώνοντας τις πλημμέλειες αυτών.

Κατά τον έλεγχο μιας υπόθεσης από τη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών κατά κύριο λόγο εξετάζεται αν για την έκδοση της προσβαλλόμενης πράξης η Φορολογική Διοίκηση, ως έχει υποχρέωση, παρείχε σαφή, ειδική και επαρκή αιτιολογία για τη νομική βάση, τα γεγονότα και τις κατά περίπτωση περιστάσεις. Έτσι βλέπουμε πολλές αποφάσεις οι οποίες δικαιώνουν φορολογούμενους ανατρέποντας «θέσεις» της Διοίκησης που είχαν καταγραφεί σε ερμηνευτικές εγκυκλίους (νομοθέτηση δια εγκυκλίων).

Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι, οι υπάλληλοι της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών ελέγχουν αν έχουν εφαρμοσθεί οι σχετικοί με τις εξεταζόμενες υποθέσεις νόμοι, τα προεδρικά διατάγματα, οι αποφάσεις και η σχετική δικαστηριακή νομολογία. Ειδικά από το 2017 και μετά έχουν εκδοθεί πολλές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) με τις οποίες δικαιώθηκαν οι φορολογούμενοι που είχαν προσφύγει σε θέματα που αφορούσαν κατά κύριο λόγο την παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου για επιβολή φόρου και την έννοια των νέων (συμπληρωματικών) στοιχείων.

Στη συνέχεια και άλλοι φορολογούμενοι οι οποίοι είχαν υποβάλλει ενδικοφανή προσφυγή με ισχυρισμούς περί παραγραφής ή περί λανθασμένης ερμηνείας της διάταξης για τα νέα στοιχεία, κ.λπ. δικαιώθηκαν από την Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών βάσει των ανωτέρω τελεσίδικων αποφάσεων του ΣτΕ, κάτι που πείραξε «κάποιους» κατευθυνόμενους οι οποίοι έχυσαν μαύρο δάκρυ για «απώλειες μεγάλων χρηματικών ποσών» εξαιτίας των αποφάσεων, αφήνοντας παράλληλα απαράδεκτες αιχμές εις βάρος των υπαλλήλων που εξέτασαν τις υποθέσεις και δικαίωσαν τους φορολογούμενους.

Επισημαίνεται στους ανωτέρω αυτόκλητους «προστάτες» των δημοσίων εσόδων ότι, σύμφωνα με την παράγραφο 5 του άρθρου 95 του Συντάγματος η Διοίκηση έχει υποχρέωση να συμμορφώνεται προς τις δικαστικές αποφάσεις και παράβαση της υποχρέωσης αυτής γεννά ευθύνη για κάθε αρμόδιο όργανο όπως νόμος ορίζει. Επίσης σύμφωνα με την παράγραφο 4 του άρθρου 50 του Π.Δ. 18/1989 οι Διοικητικές αρχές, σε εκτέλεση της υποχρέωσής τους κατά το άρθρο 95 παράγραφος 5 του Συντάγματος, πρέπει να συμμορφώνονται ανάλογα με κάθε περίπτωση, με θετική ενέργεια προς το περιεχόμενο της απόφασης του Συμβουλίου ή να απέχουν από κάθε ενέργεια που είναι αντίθετη προς όσα κρίθηκαν από αυτό.

Ο παραβάτης, εκτός από τη δίωξη κατά το άρθρο 259 του Ποινικού Κώδικα, υπέχει και προσωπική ευθύνη για αποζημίωση. Τέλος σύμφωνα με το άρθρο 1 του Ν.3068/2002 το Δημόσιο, οι ΟΤΑ και τα λοιπά ΝΠΔΔ έχουν υποχρέωση να συμμορφώνονται χωρίς καθυστέρηση προς τις δικαστικές αποφάσεις και να προβαίνουν σε όλες τις ενέργειες που επιβάλλονται για την εκπλήρωση της υποχρέωσης αυτής και για την εκτέλεση των αποφάσεων.

Δικαστικές αποφάσεις κατά την έννοια αυτή είναι όλες οι αποφάσεις των διοικητικών, πολιτικών, ποινικών και ειδικών δικαστηρίων που παράγουν υποχρέωση συμμόρφωσης ή είναι εκτελεστές κατά τις οικείες δικονομικές διατάξεις και τους όρους που κάθε απόφαση τάσσει. Ας μην πυροβολούν λοιπόν τον πιανίστα, δεν φαλτσάρει, αυτοί με αυτά που γράφουν φαλτσάρουν.

Η διαδικασία, ως ισχύει σήμερα για την επανεξέταση των φορολογικών υποθέσεων, κατά την άποψή μου αλλά και κατά την άποψη της πλειοψηφίας φοροτεχνικών και νομικών, λειτουργεί αρκετά καλά, αλλά θα μπορούσε να λειτουργήσει ακόμα καλύτερα. Οι υποθέσεις είναι πολλές και αναμένεται να αυξηθούν μιας και με τη σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα οι φορολογικοί έλεγχοι θα αυξηθούν, η δε ουσιαστική μελέτη της πλειοψηφίας των υποθέσεων απαιτεί περισσότερο χρόνο από τον προβλεπόμενο των 120 ημερών και σαφώς ακόμα μεγαλύτερο αριθμό εξειδικευμένων υπαλλήλων.

Κατά την άποψή μου απαιτείται τροποποίηση του άρθρου 63 του Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών με αύξηση της προθεσμίας επανεξέτασης στις 150 ημέρες και ρητή πρόβλεψη ότι στο διάστημα αυτό δεν θα μπορούν να λαμβάνονται μέτρα αναγκαστικής είσπραξης της οφειλής που προέρχεται από τις επανεξεταζόμενες καταλογιστικές πράξεις. Έτσι θα εξετάζονται ακόμα περισσότερες υποθέσεις, ελάχιστες θα απορρίπτονται λόγω παρέλευσης του χρόνου εξέτασης και θα πάψουν να συσσωρεύονται πολλές υποθέσεις ενώπιον των Διοικητικών Δικαστηρίων η εκδίκαση των οποίων απαιτεί πολύ μεγάλο χρόνο, με ότι αυτό συνεπάγεται ειδικά για τους φορολογούμενους.

* Φοροτεχνικός, Διευθυντής Φορολογικού Τμήματος Tax Advisors I.K.E., Πρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών