Κυβέρνηση Μητσοτάκη: Με νομοσχέδιο περί lobbying ρυθμίζει… θεσμικά τη διαπλοκή!
Και όμως! Η κυβέρνηση Μητσοτάκη και συγκεκριμένα το Υπουργείο Εσωτερικών έφερε νομοσχέδιο που θα ρυθμίζει τις δραστηριότητες… επιρροής των συμφερόντων (lobbying) με σκοπό την ενίσχυση της νομιμότητας και της ακεραιότητας κατά την άσκησή τους και τη δημιουργία ενός πλαισίου που θα επιτρέπει στα ενδιαφερόμενα μέρη να συμβάλλουν στη λήψη αποφάσεων, ακολουθώντας ειδικά θεσμοθετημένους κανόνες.
Μπορεί να μοιάζει με σύντομο πολιτικό ανέκδοτο, καθώς η διακυβέρνηση Μητσοτάκη είναι αμφίβολο αν μπορεί να πείσει ότι η λέξη διαπλοκή είναι άγνωστη σε αυτή ή ότι επιχειρεί να ρυθμίσει τα της διαπλοκής… θεσμικά.
Γι’ αυτό το λόγο, το συγκεκριμένο νομοσχέδιο που φέρει τον βαρύγδουπο τίτλο “Ενίσχυση διαφάνειας και λογοδοσίας σε θεσμικούς φορείς της Πολιτείας, αποκατάσταση ακεραιότητας του Ενιαίου Συστήματος Κινητικότητας και λοιπές διατάξεις” υπερψηφίστηκε στην Ολομέλεια μόνο από τη Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ και ΜέΡΑ25 και Ελ. Λύση το καταψήφισαν, ενώ το ΚΙΝ.ΑΛ. δήλωσε παρών.
Στόχος του νέου νόμου, που θέτει για πρώτη φορά κανόνες για το lobbying και την επικοινωνία των θεσμικών φορέων με εκπροσώπους συμφερόντων, σύμφωνα με την κυβέρνηση και την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών που επεξεργάστηκε το σχέδιο, είναι η ενίσχυση της διαφάνειας και λογοδοσίας σε θεσμικούς φορείς της Πολιτείας και η διασφάλιση της ακεραιότητας, της διαφάνειας και της λογοδοσίας κατά την άσκηση δραστηριοτήτων επιρροής.
Όπως αναφέρει η έκθεση αξιολόγησης των προωθούμενων ρυθμίσεων:
“Η απουσία ενός πλαισίου ρύθμισης των δραστηριοτήτων επιρροής στην Ελλάδα έχει επισημανθεί επανειλημμένα από διεθνή και ευρωπαϊκά όργανα στο πλαίσιο αξιολογήσεων και συγκριτικών εκθέσεων, όπως η Ομάδα Κρατών για τη Διαφθορά του Συμβουλίου της Ευρώπης (GRECO, βλ. σχετικά «Έκθεση Αξιολόγησης για τον 4ο Κύκλο», παρ. 46, Ιούνιος 2015), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (βλ. σχετικά «Έκθεση του 2020 για το Κράτος Δικαίου, Κεφάλαιο για την Κατάσταση του Κράτους Δικαίου στην Ελλάδα» Σεπτέμβριος 2020, καθώς και τις τριμηνιαίες εκθέσεις στο πλαίσιο παρακολούθησης από τον μηχανισμό ενίσχυσης εποπτείας) και η Ομάδα Εργασίας Ανώτατων Αξιωματούχων Δημόσιας Ακεραιότητας του Ο.Ο.Σ.Α. (SPIO, βλ. σχετική Έκθεση για τις «Άσκηση Επιρροής τον 21ο αιώνα: Διαφάνεια, Ακεραιότητα και Πρόσβαση», Μάιος 2021). Η ρύθμιση των δραστηριοτήτων επιρροής αποσκοπεί στην ενίσχυση της νομιμότητας και της ακεραιότητας κατά την άσκησή τους και στη δημιουργία ενός πλαισίου που θα επιτρέπει στα ενδιαφερόμενα μέρη να συμβάλλουν στη λήψη αποφάσεων ακολουθώντας ειδικά θεσμοθετημένους κανόνες. Ταυτόχρονα, η διαφάνεια και η ακεραιότητα κατά την άσκηση δραστηριοτήτων επιρροής επιτρέπουν στους πολίτες να ενημερώνονται για τις εν λόγω δραστηριότητες με αποτέλεσμα την ενίσχυση των δημοκρατικών αρχών, της ορθής διακυβέρνησης και της εμπιστοσύνης τους στο πολιτικό σύστημα”.
Το δεύτερο κεφάλαιο ρυθμίζει το πλαίσιο διαφάνειας και καταγραφής των δώρων που δέχονται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ή τα μέλη της Κυβέρνησης λόγω της επίσημης ιδιότητάς τους. Μεταξύ άλλων προβλέπεται ότι δώρα αξίας ανώ των 200 ευρώ θα ανήκουν στην κυριότητα του Δημοσίου ενώ στους γενικούς κανόνες επισημαίνεται πως:
– Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και τα μέλη της Κυβέρνησης οφείλουν να μην αποδέχονται δώρα, παροχές ή άλλα ωφελήματα, τα οποία προσφέρονται λόγω της θεσμικής ιδιότητάς τους στο πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων τους, παρά μόνο για λόγους ευγένειας, αβρότητας ή εθιμοτυπίας.
– Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και τα μέλη της Κυβέρνησης οφείλουν να μην αποδέχονται φιλοξενία, η οποία παρέχεται λόγω της θεσμικής ιδιότητάς τους στο πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων τους, παρά μόνο για λόγους αβροφροσύνης ή σύμφωνα με τη διπλωματική πρακτική. Παρουσία κατόπιν προσκλήσεως σε εκδηλώσεις, κατά τις οποίες τα παραπάνω πρόσωπα παρίστανται λόγω της θεσμικής ιδιότητάς τους δεν θεωρείται φιλοξενία.
Ο υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης προχώρησε, όπως είχε διαβεβαιώσει στη διάρκεια της συζήτησης, σε περιορισμένες βελτιωτικές αλλαγές. Η κριτική που άσκησαν φορείς και κόμματα της αντιπολίτευσης ως προς την αποτελεσματική εφαρμογή της νέας νομοθετικής πρωτοβουλίας για το lobbying, εστιάστηκε κυρίως στην ανάγκη περαιτέρω αποσαφηνίσεων ως προς τους όρους και τις προϋποθέσεις του Μητρώου Διαφάνειας, ενώ ένα από τα κύρια αιτήματα τους, ήταν να συμπεριληφθεί στη ρύθμιση όχι μόνο το επαγγελματικό lobbying, αλλά και οι άμισθοι εκπρόσωποι συμφερόντων.
Ο υπουργός Εσωτερικών, επιτέθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ καταλογίζοντας του “απολύτως μηδενιστική και αντιπαραγωγική αντιπολίτευση” με αφορμή τα όσα είπε ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ, Κώστας Ζαχαριάδης, ότι δεν μπορεί δηλαδή η κυβέρνηση της Ν.Δ. να μιλά για καταπολέμηση της διαφθοράς, όταν αρνείται να απαντήσει στη βουλή για τα δάνεια των κομμάτων. Ο κ. Ζαχαριάδης, ζήτησε μεταξύ άλλων, να γίνει πιο ξεκάθαρος ο ορισμός lobbying, να μην αφορά μόνο τους επαγγελματίες λομπίστες και να γίνει πιο πυκνή καταγραφή του εύρους των συναντήσεων των εκπροσώπων συμφερόντων, στο Μητρώο Διαφάνειας.
“Κάνατε μια Εξεταστική για τα δάνεια των κομμάτων και το αποτέλεσμα της διαβιβάστηκε στη δικαιοσύνη. Πέραν τούτου μηδέν. Θέλετε να ανακυκλώνετε πράγματα τα οποία έχετε εξετάσει. Εκτός και αν λέτε ότι υπάρχει κάτι νεώτερο. Δεν υπάρχει κάτι νεώτερο τουλάχιστον για τη Ν.Δ. Το μόνο κόμμα που διέγραψε τις οφειλές του στη τράπεζα είναι το δικό σας κόμμα”, απάντησε ο κ. Βορίδης.
Η εισηγήτρια του ΚΙΝ.ΑΛ., Ευαγγελία Λιακούλη, επεσήμανε ότι, “η κυβέρνηση βάζει πολύ χαμηλά τον πήχη για την αντιμετώπιση της διαφθοράς με τον εξοβελισμό τόσο των δημοσίων συμβάσεων από την ρύθμιση όσο και των υπόλοιπων ομάδων λομπιστών”.
Ο ειδικός αγορητής του ΚΚΕ, Γιάννης Δελής, υποστήριξε ότι πίσω από τη βιτρίνα του ρυθμιζόμενου λόμπι θα υπάρχει και θα καλύπτεται όλο το αδιαφανές σύστημα λομπιστών.
Ο ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης, Κωνσταντίνος Χήτας, ζήτησε το πεδίο εφαρμογής του νόμου να μην περιοριστεί μόνο στους εκπροσώπους συμφερόντων που λαμβάνουν αμοιβή, αλλά να συμπεριληφθούν και αυτοί που είναι αμισθί και ασκούν επιρροή.
Η ειδική αγορήτρια του ΜεΡΑ25, Αγγελική Αδαμοπούλου, υποστήριξε ότι «οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου δεν συμβαδίζουν με τις προθέσεις για διαφάνεια και λογοδοσία για δραστηριότητες άσκησης επιρροής» σημειώνοντας ότι «αναγνωρίζεται μόνο το επαγγελματικό λόμπι και δεν περιλαμβάνεται ο κύριος όγκος του εγχώριου λόμπινγκ» και ζήτησε να συμπεριληφθεί και η έμμεση άσκηση επιρροής.
Εξάλλου με το νέο νόμο:
– καταργούνται “παραθυράκια” της κινητικότητας και δίνεται δυνατότητα μετατάξεων express σε όσους τα χρησιμοποίησαν,
– μπαίνει μαχαίρι 10% στις προσλήψεις συμβασιούχων για το 2022,
– θα παίρνουν επαίνους όχι μόνο οι μόνιμοι, αλλά και οι συμβασιούχοι ΙΔΑΧ και ΙΔΟΧ
– τροποποιείται το νομικό πλαίσιο για τους μουσικούς των ΟΤΑ.