Ουκρανία, ώρα μηδέν

Του Σπύρου Β. Τσίριμπα*
Η στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας σε μια όμορη, ομόθρησκη, ομόγλωσση και αδελφική χώρα, την Ουκρανία, που έλαβε χώρα την 24η Φεβρουαρίου του 2022, συγκλόνισε τον κόσμο όλο, αφήνοντας άναυδους, συγχυσμένους και μπερδεμένους τους πάντες. Θα μπορούσε κανείς να ισχυρισθεί ότι, πρόκειται για ένα αδελφοκτόνο εμφύλιο πόλεμο, καθ’ ότι αποτελούσαν μέχρι το 1919 ένα ενιαίο κράτος, με ελάχιστες διαφορές.

Για πρώτη φορά μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, λαμβάνει χώρα πόλεμος μεταξύ δύο όμορων ευρωπαϊκών κρατών. Εξαίρεση βέβαια, για να μην το ξεχνάμε, αποτέλεσε η βάρβαρη και φρικτή στρατιωτική εισβολή και κατοχή του 37% της ελεύθερης, ανεξάρτητης και δημοκρατικής, ελληνικής νήσου Κύπρου, θύμα της ακόρεστης νεοοθωμανικής  λαιμαργίας.

Ούτε, επίσης, αναφέρομαι στις ολέθριες και ανήθικες στρατιωτικές επεμβάσεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, εντός και εκτός της Ευρώπης, όπως στο Βιετνάμ, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, τη Λιβύη ή την ευρωπαϊκή Γιουγκοσλαβία, η διάλυση της οποίας συνοδεύτηκε από ανθρώπινα δράματα, από σφαγές αμάχων και άλλα στυγερά εγκλήματα, όπως οι ανελέητοι νατοϊκοί βομβαρδισμοί στη Σερβία.

Σε καμία περίπτωση δεν δικαιούμεθα να δικαιολογήσουμε ή και να εξισώσουμε την απαράδεκτη ρωσική στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία, μία ανεξάρτητη και ελεύθερη ευρωπαϊκή χώρα, με τις πιο πάνω, επίσης βάρβαρες, παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του Διεθνούς Δικαίου. Έστω και αν ακόμη έλαβαν χώρα λαθεμένες, προκλητικές και απερίσκεπτες ενέργειες από την πλευρά της πολιτικής ηγεσίας της Ουκρανίας και, κυρίως, από τον πρόεδρό της, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος μεταμορφώθηκε σε «μαριονέτα» των Αμερικανών, παίζοντας το παιχνίδι ξένων, αδίστακτων και αδηφάγων συμφερόντων, οδηγώντας τον λαό του ως «πρόβατα επί σφαγή».

Δίνοντας, έτσι, απροκάλυπτα «πυρομαχικά» στον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, να ισχυρίζεται -και όχι άδικα μέχρι ενός σημείου- ότι, αναγκάστηκε να δώσει έναν αμυντικό στην ουσία πόλεμο, για να ακυρώσει τα αμερικανικά σχέδια περικύκλωσης, αποδυνάμωσης ή ακόμη και διάλυσης της χώρας του.

Πολύ φοβάμαι ότι, ο πόλεμος που διεξάγεται στην Ουκρανία αποτελεί «τα απόνερα» ενός μεγαλύτερου, πιο επικίνδυνου και πιο ολέθριου ανταγωνιστικού πολέμου μεταξύ των δύο πιο ισχυρών καπιταλιστικών γιγάντων (ΗΠΑ-Ρωσίας), για την οριοθέτηση νέων γεωστρατηγικών σφαιρών επιρροής τους, που συνεχίζεται αδιάκοπα, φανερά ή υπόγεια, μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία, ας μου επιτραπεί να τονίσω ότι, επιτεύχθηκε ειρηνικά χάρη στη σύνεση, την έμπνευση και τη σοφία του νομπελίστα τελευταίου ηγέτη της πρώην ΕΣΣΔ, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, αλλάζοντας τον ρου της ιστορίας.

Βασικά, πρόκειται για έναν πόλεμο αφενός γοήτρου και αφετέρου ενός οικονομικού και στρατιωτικού ελέγχου, όπου οι ΗΠΑ θεωρούν εαυτόν οικουμενική αυτοκρατορία και ότι, αποτελούν ουσιαστικά τους «ιδιοκτήτες» του κόσμου. Άλλωστε, όπως υποστηρίζει ο πασίγνωστος πρώην σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας της Αμερικής και διαπρεπής καθηγητής, Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, στο περίφημο σύγγραμμά του «Η μεγάλη σκακιέρα», θα πρέπει πάση θυσία οι ΗΠΑ να διατηρήσουν τον ρόλο τους ως πρώτης, μοναδικής και τελευταίας παγκόσμιας υπερδύναμης, μην επιτρέποντας να αμφισβητηθεί η πρωτοκαθεδρία τους από καμία άλλη παγκόσμια δύναμη (όπως η Κίνα και η Ρωσία).

Η θέση αυτή του Μπρεζίνσκι αποτελεί πλήρη δικαίωση του μέγιστου Αθηναίου ιστορικού Θουκυδίδη, ο οποίος θεωρεί ως πραγματική αιτία πολέμου, αλλά «ανομολόγητη», τον φόβο που προκαλεί η αυξανόμενη δύναμη του αντιπάλου. Στην προκειμένη περίπτωση ο σημερινός ρωσο-αμερικανικός  πόλεμος στην Ουκρανία, γιατί περί αυτού πρόκειται, έρχεται να τεκμηριώσει πλήρως τη θεωρία του Θουκυδίδη, όπως την τονίζει στο σύγγραμμά του «Πελοποννησιακός Πόλεμος».

Πράγματι, σήμερα η πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ, ως μοναδικής παγκόσμιας δύναμης, έχει αρχίσει να αμφισβητείται από καιρό από Κίνα και Ρωσία. Η Αμερική πίστεψε ότι, όφειλε δυστυχώς να αντιδράσει έστω ακόμη και δι’ αντιπροσώπου (Ουκρανία), καθότι απευθείας πολεμική σύγκρουση με τις άλλες παγκόσμιες πυρηνικές δυνάμεις θα έφερνε το δικό της τέλος. Σε έναν πυρηνικό πόλεμο, νικητές και ηττημένοι δεν θα υπάρξουν. Το μόνο που θα αποδειχθεί θα είναι ότι, «το ανθρώπινο είδος στον πλανήτη Γη μόνο νοήμον υπήρξε».

«Οι καιροί ου μενετοί». Κάθε μέρα που περνά η αγωνία των λαών αυξάνει, οι συνέπειες του πολέμου, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, θα είναι τραγικές για όλους μας. Πέραν από τις απώλειες δεκάδων ή εκατοντάδων χιλιάδων αθώων ανθρώπινων ζωών, θα υπάρξουν αλυσιδωτές οικονομικές πυρηνικές εκρήξεις, χωρίς να αποκλείουμε τον κίνδυνο ενός ολέθριου πυρηνικού πολέμου. Τρέμω το άνοιγμα του «πυρηνικού φρενοκομείου», όπως συνηθίζεται να λέγεται.

Ο πρόεδρος Μπάιντεν επιχειρεί να ανατρέψει μια κατάσταση, που στην ουσία υπομονεύει μακροπρόθεσμα την ηγεμονική θέση των ΗΠΑ, εφαρμόζοντας το πρότυπο των οικουμενικών αυτοκρατοριών. Αλλά και ο πρόεδρος Πούτιν πρέπει να αντιληφθεί ότι, το όνειρο της παλινόρθωσης της τσαρικής αυτοκρατορίας έχει πεθάνει και αποτελεί στη σημερινή εποχή ουτοπία. Οι διαφορές και οι έριδες, στον σύγχρονο πολιτισμένο κόσμο, δεν λύνονται με τα όπλα και τις εισβολές, η εποχή των κανονιοφόρων έχει παρέλθει. Ο πόλεμος αυτός κηλίδωσε την ιστορία της Ευρώπης και απέδειξε, για άλλη μια φορά, πως «η ιστορία επαναλαμβάνεται» και τίποτα δεν διδαχθήκαμε από το παρελθόν.

Η Ελλάδα οφείλει, κατά την ταπεινή μου γνώμη, να μην εμπλακεί περαιτέρω στην ουκρανική κρίση. Ορθώς καταδίκασε τη ρωσική εισβολή ως απαράδεκτη, στέλνοντας κυρίως ανθρωπιστική βοήθεια και περιορισμένη στρατιωτική. Άλλωστε, η χώρα μας απειλείται καθημερινά από την όμορη γειτονική μας Τουρκία, με παράνομη στρατιωτική εισβολή. Και όπως έλεγε ο μεγάλος ηγέτης, Ελευθέριος Βενιζέλος, «τα έθνη δεν αποφασίζουν σύμφωνα με το δίκαιο ή το άδικο, αλλά μόνο με βάση το συμφέρον τους». Δυστυχώς ή ευτυχώς, οι συγκυρίες, τοπικές και διεθνείς, συγκλίνουν ότι, το συμφέρον μας σήμερα βρίσκεται, μάλλον, με την πλευρά των ΗΠΑ και της Ευρώπης, άσχετα με το ποιος έχει δίκιο ή άδικο.

Αύριο το συμφέρον μας μπορεί να είναι διαφορετικό. Η θέση μας δεν πρέπει να είναι «δεδομένη» για κανέναν. Σήμερα είμαστε υποχρεωμένοι, λόγω της απαράδεκτης επιθετικότητας του κακού μας γείτονα και της αδιαφορίας των συμμάχων μας, να εξοπλιζόμαστε συνεχώς, ενισχύοντας την άμυνά μας, επιτυγχάνοντας στρατιωτική ισορροπία, καθότι η ανισορροπία ενθαρρύνει τον επιτιθέμενο, όταν μάλιστα έχει ως αρχή πως μόνον η ισχύς καθορίζει τις σχέσεις των κρατών. Η, δε, θέση των συμμάχων μας, ΗΠΑ και ΝΑΤΟ, για «ίσες αποστάσεις» και «ουδετερότητα» είναι όχι μόνον άδικη, αλλά και ανήθικη.

Βραχυπρόθεσμα, η μόνη κερδισμένη αυτή τη στιγμή, όπως φαίνεται είναι οι ΗΠΑ και τούτο γιατί πρώτον, ο πόλεμος αυτός έδωσε το «φιλί της ζωής» στο ΝΑΤΟ ενώ ψυχορραγούσε και έκανε πάλι τις ΗΠΑ εγγυητή της ασφάλειας των ευρωπαϊκών χωρών και δεύτερον, κατάφεραν να αποκόψουν την Ευρώπη από την ενεργειακή εξάρτησή της από την Ρωσία, δένοντάς την έστω και προσωρινά στο δικό τους άρμα.

Αντίθετα, ο μεγάλος χαμένος θα είναι η Ευρώπη, καθότι ο πληθωρισμός, η ακρίβεια και η ανεργία βρίσκονται προ των πυλών της και δυστυχώς θα κληθεί να πληρώσει τη «μερίδα του λέοντος», όσον αφορά το κόστος αυτού του πολέμου. Το λάθος της Ευρώπης είναι ότι, ακολούθησε τυφλά και άκριτα τις εντολές των ΗΠΑ, χωρίς να συμμετέχει η ίδια στη λήψη των αποφάσεων κυρώσεων κατά της Ρωσίας, με αποτέλεσμα η  εφαρμογή των μέτρων αυτών να γυρίσει μπούμερανγκ για τους ευρωπαϊκούς λαούς.

Είναι λυπηρό ότι, στις δύσκολες αυτές στιγμές η Ευρώπη στερείται ικανών ηγετών. Οι μεγάλες πολιτικές προσωπικότητες απουσιάζουν παντελώς από την ήπειρό μας. Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί είναι κοινές μετριότητες, που συναγωνίζονται σε ηγετική ανεπάρκεια. Ο λαϊκισμός θα είναι, τελικά, ο μεγάλος κερδισμένος στην Ευρώπη (βλ. Ουγγαρία, Πολωνία, Γαλλία, Σουηδία, Ιταλία κ.ά.).

Μόνο ένα ενωτικό λαϊκό ειρηνικό κίνημα αντίδρασης και αντίστασης των αναπτυγμένων, κυρίως, κρατών μπορεί να επιβάλλει στις κυβερνήσεις τους τη βούληση των λαών για παγκόσμια ειρήνη. Έτσι μόνο μπορούν να πάψουν οι λαοί να αποτελούν ένα «άγονο ακροατήριο», παίρνοντας τις τύχες στα χέρια τους. Ας ξυπνήσουμε επιτέλους τώρα απ’ τον λήθαργο του καπιταλιστικού, καταναλωτικού ευδαιμονισμού, προτού είναι πολύ αργά για όλους μας. Το παρόν και το μέλλον δεν είναι απλώς χαλεπό, είναι άκρως απογοητευτικό.

* επίτιμος δικηγόρος, πρώην αντιδήμαρχος Δήμου Αθηναίων,
πρώην νομάρχης Κεφαλληνίας, Αρκαδίας