Το Ασφαλιστικό του Ηρώδη

Γράφει ο Διονύσης Τεμπονέρας*
«Ασφαλιστικό για τη νέα γενιά» ονόμασε ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Κωστής Χατζηδάκης, το νέο Ασφαλιστικό νομοσχέδιο, που πέρασε πριν λίγες ημέρες στη Βουλή. Στόχος της «μεταρρύθμισης», όπως ανέφερε σε συνέντευξή του, ο υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Παναγιώτης Τσακλόγλου, είναι «να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη της νέας γενιάς, στο Ασφαλιστικό σύστημα».

Πράγματι, η εμπέδωση της «ασφαλιστικής συνείδησης» στους νέους, αποτελεί κρίσιμο μέγεθος για τη βιωσιμότητα και τη λειτουργία κάθε συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης. Το ερώτημα «Γιατί να πληρώνω, μήπως και θα λάβω ποτέ σύνταξη;» διατυπώνεται συχνά, από τους νεότερους εργαζόμενους. Σε αυτό θα συμφωνήσουμε, με τους δυο υπουργούς της κυβέρνησης Μητσοτάκη.

Σε αυτό, όμως, που σίγουρα διαφωνούμε είναι στις αιτίες  που οδηγούν σε αντίστοιχες παραδοχές, όπως και στο αν ο νέος Ασφαλιστικός νόμος, εκπληρώνει αυτήν του την αποστολή: Την καλλιέργεια, δηλαδή, της πεποίθησης ότι, με τις συγκεκριμένες ρυθμίσεις, οι μελλοντικές επικουρικές συντάξεις αυξάνονται και οι εισφορές των εργαζομένων διασφαλίζονται περισσότερο.

Η κυβέρνηση παίζει το γνωστό, διαχρονικά, «χαρτί» του δημογραφικού κινδύνου: «Αφού οι εργαζόμενοι μειώνονται και οι συνταξιούχοι αυξάνονται, το υπάρχον Ασφαλιστικό σύστημα δεν είναι βιώσιμο». Αυτή η παραδοχή είναι απολύτως εσφαλμένη και επιβεβαιωτική της διάθεσης της παρούσας κυβέρνησης, να παρακολουθήσει την καταστροφή της αγοράς εργασίας, ως απλός θεατής, χωρίς καμία απολύτως διάθεση παρέμβασης.

Η τεχνολογία και η εξέλιξη της επιστήμης δεν αφαιρεί απλώς θέσεις εργασίας, αλλά παράγει τεράστιο πλούτο και δίνει απεριόριστες δυνατότητες για επιπλέον θέσεις εργασίας, σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Ναι, οι νέοι εργαζόμενοι θα ζουν περισσότερο, αλλά αυτό σημαίνει ότι, θα εργάζονται  περισσότερο και άρα θα εισφέρουν περισσότερο, στο ασφαλιστικό  σύστημα.

Επιπλέον το δημογραφικό, που συνιστά πράγματι σοβαρό ζήτημα, δεν αντιμετωπίζεται ούτε με απλήρωτα 10ωρα και φτηνές υπερωρίες, ούτε με απελευθέρωση των απολύσεων, ούτε με κατάργηση των λοιπών εργασιακών δικαιωμάτων (κατάργηση κυριακάτικης αργίας, «σπαστό» ωράριο στη μερική απασχόληση κ.λπ.), ούτε βέβαια με την παραβίαση των συνδικαλιστικών ελευθεριών (περιστολή του δικαιώματος της απεργίας, κατάργηση της προστασίας από απολύσεις κ.λπ.).

Τέλος, προκύπτει μια ξεκάθαρη αντίφαση. Με το ν.4670/2020 ο προκάτοχος του κ. Χατζηδάκη, ο πρώην υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Γιάννης Βρούτσης,  τον Φεβρουάριο του 2020, θεωρούσε ότι, με το ισχύον τότε σύστημα της νοητής κεφαλαιοποιήσης, οι μελλοντικές επικουρικές συντάξεις θα είναι αυξημένες κατά 15%. Ενάμιση χρόνο μετά, ο νυν υπουργός φέρνει στη Βουλή μελέτες, που δέχονται ότι, από το ίδιο σύστημα θα προκύψουν μειώσεις!

Η αλήθεια είναι ότι, το νέο σύστημα είναι αυτό που θα οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε μειώσεις, που θα αγγίξουν και το 35%, ακριβώς γιατί το νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα είναι εκτεθειμένο σε διπλό κίνδυνο, τόσο στον δημογραφικό, όσο και στον κίνδυνο των χρηματαγορών. Οι νέοι ασφαλισμένοι, που θα εισέλθουν στην ασφάλιση του νέου Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ) θα τζογάρουν τις εισφορές τους, σε προϊόντα των χρηματαγορών,  υψηλού ρίσκου, αν θέλουν να έχουν, αντίστοιχα, υψηλές αποδόσεις.

«Υψηλό ρίσκο» σημαίνει κίνδυνος να χαθούν οι εισφορές, στο χαοτικής αβεβαιότητας περιβάλλον των  διεθνών αγορών. Η εγγύηση ότι, «οι ασφαλισμένοι θα λάβουν πίσω την αξία των εισφορών που απέδωσαν, συν τον πληθωρισμό», συνιστά μια «τζάμπα μαγκιά», αφού είναι γνωστό αφενός ότι, οι πρώτες εγγυήσεις θα ισχύσουν (;) μετά από δεκαετίες και αφετέρου ότι, σε περίπτωση που τα δισεκατομμύρια των εισφορών χαθούν, κανένας ελληνικός προϋπολογισμός δεν θα μπορέσει να αντέξει το βάρος και, αναγκαστικά, θα προκύψουν μειώσεις συντάξεων. Το ζήσαμε το 2010, το ζήσαμε το 2012, το ζήσαμε το 2015. Το κράτος, άλλωστε, με βάση το Σύνταγμα, δεν εγγυάται το ύψος των συντάξεων, αλλά την επάρκεια των παροχών, που είναι κάτι τελείως διαφορετικό.

Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι, στους τέσσερις βασικούς του στόχους, το νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα αποτυγχάνει παταγωδώς:

• Δεν αντιμετωπίζει τον δημογραφικό κίνδυνο,
• Δεν διασφαλίζει την επένδυση των εισφορών.
• Δεν εξασφαλίζει ούτε και αυξάνει τις μελλοντικές επικουρικές συντάξεις και
• Κλονίζει την εναπομείνασα εμπιστοσύνη των ασφαλισμένων στην κοινωνική ασφάλιση, που «πνίγεται» στην αβεβαιότητα του κινδύνου των χρηματαγορών.

Η κυβέρνηση «παίζει με τη φωτιά». Για χάρη λίγων, κυρίως πολυεθνικών, ασφαλιστικών επιχειρήσεων και των γνωστών επενδυτικών funds, εισάγει τη χώρα σε μια δημοσιονομική περιπέτεια, που μπορεί να μας γυρίσει πίσω στο 2010. Αντί να κινηθεί στη λογική της στήριξης του δημόσιου Ασφαλιστικού συστήματος, το ακρωτηριάζει. Συνεπώς, δεν πρόκειται για το Ασφαλιστικό της νέας γενιάς, αλλά για το «Ασφαλιστικό του Ηρώδη».

*Δικηγόρος- Εργατολόγος