Μπορούν οι φαρμακευτικές εταιρείες να καταστρέψουν τον κόσμο αν αφεθούν ελεύθερες;

Μπορεί στην Ελλάδα ο φαρμακευτικός κλάδος να έχει αποκτήσει κακή δημόσια εικόνα μόνο τον τελευταίο χρόνο αλλά σε άλλες χώρες είναι εδώ και πολύ καιρό αποκρουστικός. Ειδικά στις ΗΠΑ είναι μισητός. Σ’ αυτή τη χώρα τίποτα δεν σταματάει τις φαρμακευτικές να χρεώνουν όσο θέλουν για τα φάρμακα που πουλάνε ανεξάρτητα από το πραγματικό τους κόστος.

Τα περισσότερα νέα φάρμακα προέρχονται από ασήμαντες αλλαγές παλιών που μετά την έγκριση του FDA παίρνουν δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και άρα μονοπωλιακή θέση στην αγορά, κάτι που ανοίγει την πόρτα για αυξήσεις τιμών. Στη συνέχεια, οι φαρμακευτικές δαπανούν εκατομμύρια για τη διαφήμιση και την προώθηση του προϊόντος στους γιατρούς, οι οποίοι με διάφορους τρόπους αμείβονται για τις συνταγογραφήσεις. Τελικά, οι πιο φτωχοί Αμερικανοί προσπαθούν να προμηθευτούν τα φάρμακά τους από άλλες χώρες όπου είναι πιο φθηνά.

Δεν είναι όμως τα ακριβά φάρμακα ο λόγος που ο φαρμακευτικός κλάδος έχει γίνει το μαύρο πρόβατο του καπιταλισμού. Όταν υπάρχει market failure σε προϊόντα που έχουν να κάνουν με το πολυτιμότερο αγαθό της ζωής, την υγεία, μπορεί να επέλθει η χειρότερη συνέπεια: ο θάνατος. Αυτό ακριβώς βιώνει το αμερικανικό έθνος με την επιδημία των οπιοειδών. Η κύρια αιτία θανάτου των Αμερικανών σήμερα δεν είναι ούτε τα τροχαία ατυχήματα ούτε οι ανθρωποκτονίες ούτε οι καρδιακές προσβολές. Είναι τα ναρκωτικά. Αλλά αντίθετα με ότι θα νόμιζε κανείς, δεν κατηγορείται γι’ αυτό κάποια μαφία του δρόμου αλλά οι φαρμακευτικές εταιρείες.

Είναι γνωστό ότι τα οπιοειδή είναι θαυματουργά στην αντιμετώπιση του πόνου αλλά συγχρόνως πολύ επικίνδυνα γιατί προκαλούν εθισμό. Αυτός ήταν ο λόγος που οι γιατροί έγιναν διστακτικοί στη χορήγησή τους μετά το 1920 και τα συνταγογραφούσαν μόνο σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις. Αλλά στην δεκαετία του 1990 οι φαρμακευτικές εταιρείες έπεισαν τους γιατρούς ότι είχαν βρει νέα οπιοειδή, ξαδελφάκια της ηρωίνης, που είχαν ελάχιστη πιθανότητα να προκαλέσουν εξάρτηση. Καλλιέργησαν την ιδέα ότι ήταν λάθος που η ιατρική κοινότητα έγινε “οπιοφοβική”. Η κοινωνία είχε την ηθική υποχρέωση να ανακουφίσει τον χρόνιο πόνο εκατομμυρίων ασθενών συνταγογραφώντας τα νέα οπιοειδή της φαρμακοβιομηχανίας. Οι γιατροί βέβαια δεν ήθελαν και πολλά για να πεισθούν, άλλωστε θα είχαν μια έμμεση αύξηση του εισοδήματός τους.

Μέσα σε λίγα χρόνια, τα οπιοειδή έγιναν τα πιο συχνά συνταγρογραφούμενα φάρμακα στις ΗΠΑ και μαζί τους ήρθαν τα αποτελέσματα: θάνατοι από υπερβολική χρήση τους καθώς και από παράνομα ναρκωτικά σε ολόκληρη τη χώρα. Ο ισχυρισμός ότι τα νέα οπιοειδή δεν προκαλούσαν εξάρτηση δεν είχε καμία σχέση με την πραγματικότητα. Πάνω από 2 εκατομμύρια Αμερικανοί εθίστηκαν στα οπιοειδή που τους χορηγούσαν οι γιατροί και άρχισαν να τα χρησιμοποιούν καταχρηστικά ή να τα αντικαθιστούν με ηρωίνη που ήταν πιο φθηνή στην αγορά.

Το 2016 πέθαναν 64.632 άτομα στις ΗΠΑ από υπερβολική δοσολογία φαρμάκων κάθε είδους και εξ’ αυτών 42,249 άτομα πέθαναν από οπιοειδή, συνταγογραφούμενα ή μη. Κάθε μέρα, πάνω από 500 Αμερικανοί χρησιμοποιούν για πρώτη φορά ηρωίνη στη ζωή τους και οι ειδικοί δεν ξέρουν πως θα τελειώσει αυτή η κατάσταση. Κι όλα αυτά επειδή ο φαρμακευτικός κλάδος δεν αρκείται μόνο στην αύξηση των τιμών των φαρμάκων που επιτυγχάνει κάθε τόσο αλλά θέλει να πουλάει οτιδήποτε μπορεί, ακόμα κι αν σπέρνει τον όλεθρο.

Οι φαρμακευτικές εταιρείες έχουν τρομάξει ακόμα και τους πιο φανατικούς υποστηριχτές του νεοφιλελευθερισμού κι αυτό δεν είναι καθόλου άσχετο με το γεγονός ότι ο Ντόναλντ Τραμπ βρέθηκε να είναι πρόεδρος των ΗΠΑ. Φαίνεται όμως ότι στην Αμερική έχει γίνει κατανοητό σήμερα πως αν αυτές οι εταιρείες συνεχίσουν να κάνουν ότι θέλουν, στο τέλος θα καταστραφεί η χώρα, κι αυτό δεν περιέχει καμία υπερβολή. Δεν είναι μόνο αμετανόητες για ό,τι έχουν κάνει στις ΗΠΑ, αλλά ορισμένες από αυτές νομίζουν ότι μπορούν να κάνουν το ίδιο και στον υπόλοιπο κόσμο.