Cosco, κυβέρνηση και ΣτΕ «πνίγουν» ελληνικές επιχειρήσεις
«Κάθε λιμάνι και καημός, κάθε καημός και δάκρυ»… Οι στίχοι του αλησμόνητου Πυθαγόρα περιγράφουν, με τον πιο γλαφυρό τρόπο, τα όσα συμβαίνουν εδώ και χρόνια με την πολυσυζητημένη επένδυση της Cosco στον Πειραιά.
Η ιστορία αρχίζει το 2008, όταν έγινε η πρώτη σύμβαση για την απευθείας παραχώρηση του λιμανιού στην εταιρία Cosco Pacific Ltd. Την εποχή εκείνη ο Κώστας Καραμανλής ως πρωθυπουργός μετέβη, συνοδευόμενος από 100 Έλληνες επιχειρηματίες, στη χώρα του Σινικού Τείχους. Η συμφωνία που υπεγράφη προέβλεπε ναυπηγήσεις πλοίων σε ναυπηγεία της Κίνας, με δάνεια που θα δίδονταν προς τους Έλληνες εφοπλιστές, από κινεζικές τράπεζες.
Η συμφωνία αυτή περιλάμβανε, ως αντάλλαγμα, την παραχώρηση τμήματος του λιμανιού, του σταθμού εμπορευματοκιβωτίων Πειραιά στο Ικόνιο, υπό τη λειτουργία ενός ελεύθερου καθεστώτος. Μετά τη συμφωνία δημιουργήθηκε ένας παράδεισος, κυριολεκτικά, για υψηλή κερδοφορία των Κινέζων, σε ένα καθεστώς εργασιακής «γαλέρας». Εξακόσιοι (600) από τους 800 εργαζόμενους βρέθηκαν υπό το καθεστώς των εργολαβιών, με αποτέλεσμα το ωράριο και οι αργίες να τίθενται στο περιθώριο.
Η κλεψύδρα του χρόνου δεν σταμάτησε εκεί. Ο «κινεζικός δράκος» ζητούσε -και επιτύγχανε- τις τροποποιήσεις των αρχικών συμβάσεων, με την Cosco σταδιακά να κυριαρχεί στο μεγάλο λιμάνι για να φθάσουμε, παραμονές Χριστουγέννων, στις 24 Δεκέμβρη 2014, όταν και ψηφίστηκε νομοθέτημα της κυβέρνησης Σαμαρά, δίνοντας στην κινεζική εταιρία ακόμη μεγαλύτερη ευχέρεια κινήσεων.
Πήραμε λίγα, δώσαμε πολλά
Η πώληση του λιμανιού του Πειραιά είχε για τα καλά μπει στους μνημονιακούς όρους, με το ΔΝΤ και τους τροϊκανούς να εγκαλούν την Ελλάδα για τις όποιες καθυστερήσεις στην πλήρη εκποίησή του. Για μια ακόμη φορά, η Ελλάδα -όπως συμβαίνει και σήμερα, στα τέλη του 2021- βρίσκεται στο ενδιάμεσο διασταυρούμενων πυρών, μεταξύ ανατολής και δύσης.
Εν μέσω των αμερικανοκινεζικών αντιθέσεων, η μεγάλη θαλάσσια πύλη του Πειραιά δίνει την ευκαιρία στην Κίνα να μεταφέρει τα προϊόντα της στην Ευρώπη με το μικρότερο δυνατό κόστος, με την ευκολότερη πρόσβαση και χωρίς επί της ουσίας να έχει γίνει εδώ και πολλά χρόνια -δηλαδή από την αρχή του εγχειρήματος- μια σκληρή διαπραγμάτευση. Για μια ακόμη φορά, πήραμε λίγα και δώσαμε πολλά.
Στα χρόνια αυτά, της συνύπαρξης της Cosco με το λιμάνι και τις τοπικές κοινωνίες, το ισοζύγιο ετεροβαρώς «γέρνει» υπέρ των κινεζικών συμφερόντων με μικρές εξαιρέσεις, όπως αυτές της Κυνόσουρας της Σαλαμίνας και των λιπασμάτων της Δραπετσώνας, χώροι που δεν εμπίπτουν στον έλεγχο της Cosco.
Ταυτόχρονα, επιχειρήθηκε να επιβληθούν συλλογικές συμβάσεις, να αποτραπούν οι απολύσεις εργαζομένων που συνδικαλίζονται και να εξισωθούν οι απολαβές των εργαζομένων υπό καθεστώς εργολαβίας, με τους μόνιμους εργαζόμενους. Οι μικρές αυτές θετικές εξαιρέσεις της περιόδου 2015-2016 ήρθαν, ωστόσο, σε αντίθεση με την πώληση επιπλέον ποσοστού του λιμανιού στην Cosco (2016), δημιουργώντας πολιτικές τριβές για την τότε κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και ένα νέο γύρο εσωστρέφειας.
Η Cosco σήμερα, με όλα όσα έχουν προηγηθεί και με το 67% του λιμανιού στην κατοχή της, φαντάζει ως ο απόλυτος κυρίαρχος του παιχνιδιού, επιχειρώντας ανά τακτά χρονικά διαστήματα να επιβάλλει τους όρους της σε ένα παιχνίδι που εξ’ αρχής φτιάχτηκε στα μέτρα της.
Η Cosco ήρθε για να μείνει, το λιμάνι του Πειραιά χτύπησε πρωτιά στη Μεσόγειο και καταλαμβάνει σήμερα την τέταρτη θέση στην Ευρώπη. Τα μεγέθη αυτά μπορεί να φαντάζουν ως σημαντικά και ελπιδοφόρα, όμως -για την ώρα- δεν έχουν μεταφραστεί σε ανταποδοτικά οφέλη για την τοπική οικονομία, ούτε έχουν συμβάλλει στον βαθμό που κανείς θα περίμενε, στην ανάπτυξη του ελληνικού ΑΕΠ.
Η έξοδος από την κρίση για κοινωνικές ομάδες του Πειραιά, όπως η εμπορική τάξη και η τάξη των εργατοτεχνιτών, δεν έγινε πραγματικότητα με την είσοδο των Κινέζων. Τα προβλήματα παραμένουν και είναι εδώ. Αντιθέτως, για τη χώρα του Σινικού Τείχους ήταν μία τεράστια γεωπολιτική ευκαιρία, μία στρατηγική κίνηση που ξεπερνά τα σύνορα της Ελλάδος και απλώνει τα κινεζικά δίχτυα για την πώληση και μεταφορά των προϊόντων της σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Καίριο πλήγμα στην ελληνική ναυπηγοεπισκευή
Μία κινεζική παροιμία λέει πως «η φωτιά είναι πολύ καλός υπηρέτης, μα πολύ κακός αφέντης» και το γνωμικό αυτό παίρνει σάρκα και οστά στην υπόθεση της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης του Περάματος.
Εκτός από τη διαχρονική αθέτηση από πλευράς Cosco των συμπεφωνημένων στο κομμάτι των επενδύσεων -όπου τα 293 εκατ. ευρώ θα επενδυθούν, καλώς εχόντων των πραγμάτων, με χρονικό ορίζοντα 5+5 έτη- μέχρι τώρα παρέχεται στους Κινέζους η δυνατότητα να αλλάζουν τις υποχρεωτικές επενδύσεις, κατά το εκάστοτε συμφέρον τους.
Ο ΟΛΠ του οποίου το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών ανήκει στην Cosco -«Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει», δηλαδή- έλαβε το πράσινο φως για την εγκατάσταση ναυπηγείων. Με απόφαση του ΣτΕ άνοιξε η κερκόπορτα, παρά τις αντιδράσεις και τις νομικές ενστάσεις, τα εξώδικα και τις προσφυγές των εταιριών της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης, εταιριών ελληνικών συμφερόντων, που δίνουν δουλειά σε Έλληνες εργαζόμενους και τηρούν απαρέγκλιτα τις περιβαλλοντικές και άλλες, νομοθετικές διατάξεις.
Κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης
Μπορεί η διοίκηση του ΟΛΠ με τον… κινεζικό φερετζέ να ισχυρίζεται πως δεν προτίθεται η Cosco να ναυπηγεί πλοία, αλλά ότι ο στόχος της είναι οι εκτεταμένες επισκευές, όμως έχουν δίκιο οι εταιρίες του Περάματος που στον αντίποδα μιλούν για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, ενώ καλούν τον ΟΛΠ να τηρήσει τις συμβατικές του υποχρεώσεις για τα τρία κενά κτίρια που βρίσκονται στη ζώνη του Περάματος. Πρόθεση της Cosco είναι να επισπεύσει την κατασκευή της τέταρτης προβλήτας, στους χερσαίους χώρους που σήμερα χρησιμοποιούνται για ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες από εταιρίες που τους μισθώνουν.
Έχοντας διανύσει περισσότερα από 12 χρόνια συνύπαρξης της Cosco με το ελληνικό κράτος, ούτε το μεγάλο νούμερο των 10.000 νέων θέσεων εργασίας έγινε ποτέ πραγματικότητα, αλλά ούτε και το εμπόριο είχε την άνθηση που αναμενόταν. Την ίδια ώρα που έχουν ανακύψει θέματα φωτορύπανσης και μία σειρά από περιβαλλοντικά ζητήματα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία να μην τηρείται στο σύνολο της και την κυβέρνηση να σφυρίζει αδιάφορα.
Η λογική των αποικιοκρατικών συμβάσεων καλά κρατεί, με τους κυβερνώντες σήμερα να ενστερνίζονται πλήρως το δόγμα πως το μεγάλο ψάρι πρέπει να τρώει το μικρό. Ακόμα και όταν αυτό πλήττει τα συμφέροντα δυναμικών ελληνικών επιχειρήσεων, όπως τα Ναυπηγεία του Περάματος, που παράγουν πλούτο για την ελληνική οικονομία και αποτελούν εργασιακή διέξοδο για εκατοντάδες Έλληνες εργαζόμενους.
