Ιντεάλ, Άστορ, Ίριδα: Κομμάτι του πολιτισμού και της ζωής μας

Είναι εξαιρετικά αισιόδοξη η μαζική κινητοποίηση, η οποία σημειώθηκε το τελευταίο διάστημα γύρω από το θέμα της διάσωσης των ιστορικών σινεμά της Αθήνας, που κινδυνεύουν να πέσουν θύματα της «ανάπτυξης».

Και το λέμε αυτό διότι, ασχέτως της τελικής έκβασης που φυσικά ευχόμαστε να είναι η επιθυμητή, είναι ένα ελπιδοφόρο μήνυμα από μόνη της, η συστράτευση τόσων ανθρώπων, από διαφορετικά μετερίζια γύρω από ένα ζήτημα το οποίο, μέσα στον ορυμαγδό της καθημερινότητας, θα μπορούσε εύκολα να περάσει απαρατήρητο.

Από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, μέχρι τον Δήμαρχο Αθηναίων, Κώστα Μπακογιάννη και από τους διάσημους σκηνοθέτες Κεν Λόουτς, Φατίχ Ακίν, Εμίρ Κουστουρίτσα, Κώστα Γαβρά και Γιώργο Λάνθιμο, μέχρι τους 12.500 «ανώνυμους» πολίτες που έβαλαν την υπογραφή τους στο ψήφισμα για την αποτροπή του πιθανού «λουκέτου» στους κινηματογράφους, γρήγορα και αθόρυβα δημιουργήθηκε ένα «ποτάμι» διαμαρτυρίας απέναντι σε μία εξέλιξη που κάθε άλλο παρά τιμά μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, όπως θέλει να λογίζεται η Αθήνα.

Είναι γεγονός ότι, τα πράγματα όσον αφορά το σινεμά και τους «ναούς» της έβδομης τέχνης άλλαξαν ριζικά τις τελευταίες δεκαετίες. Η τεχνολογική εξέλιξη, πρώτα το βίντεο, ύστερα το DVD, μετά το ίντερνετ, οι πλατφόρμες και τα συνδρομητικά κανάλια, κατάφεραν ένα βαρύ πλήγμα όχι τόσο στην ίδια την κινηματογραφική βιομηχανία, η οποία διανέμει με πολλαπλούς τρόπους το «προϊόν» της, αλλά κυρίως στις αίθουσες προβολής.

Αν συνυπολογίσει κανείς και τη μόδα των multiplex και της συγκέντρωσης πολλών αιθουσών προβολής, συνήθως, σε εμπορικά κέντρα, οι παραδοσιακοί κινηματογράφοι, εδώ και χρόνια περνούν δύσκολα. Βάλτε τώρα στην εξίσωση και την -πολλάκις εσκεμμένη- υποβάθμιση μεγάλων κομματιών του κέντρου της πόλης, ρίξτε και ως κερασάκι στην τούρτα τις καραντίνες λόγω κορονοϊού και θα έχετε την πλήρη και ζοφερή εικόνα της πραγματικότητας.

Ωστόσο, ιστορικοί κινηματογράφοι του κέντρου της Αθήνας, όπως το Άστορ ή το Ιντεάλ, εγκατεστημένοι σε ορισμένα από τα όχι και πολλά εμβληματικά κτήρια της πρωτεύουσας, δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται με όρους αγοράς, κερδοφορίας ή βιωσιμότητας. Είναι κομμάτι όχι μόνο του Πολιτισμού, αλλά της ίδιας της ζωής και της ιστορίας της πόλης και των κατοίκων της και ως τέτοιο, οφείλουν να διασωθούν και να παραμείνουν σε λειτουργία.

Ούτε αιθεροβάμονες είμαστε ούτε δογματικοί. Και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν έχουμε τίποτα εναντίον της ανάπτυξης και των επενδυτών, αρκεί αυτοί να κινούνται βάσει σχεδίου και κανόνων και όχι με λογικές «πειρατών». Ούτε έχουμε την ψευδαίσθηση ότι, μπορεί -και πρέπει- να τα κάνει όλα το κράτος. Αν δεν είχε βάλει η ιδιωτική πρωτοβουλία το «χέρι» της, η Αθήνα δεν θα είχε Μέγαρο Μουσικής, δεν θα είχε σύγχρονη Λυρική Σκηνή και Βιβλιοθήκη (Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος), δεν θα είχε τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (Ίδρυμα Ωνάση). Αν κάποιοι ιδιώτες δεν τα είχαν φτιάξει πριν από δεκαετίες, η Αθήνα δεν θα είχε ούτε το Άστορ και το Ιντεάλ, ούτε τον Απόλλωνα και το Αττικόν, που ακόμη δεν βρέθηκε φόρμουλα για να αποκατασταθούν μετά την πυρκαγιά που τα κατέστρεψε.

Καλώς ή κακώς, ο ιδιωτικός τομέας έχει και τα κεφάλαια και το κίνητρο, που συνήθως λείπουν από το Δημόσιο, για να διασώσει, να ανακαινίσει και να κρατήσει σε λειτουργία όλες αυτές τις κοιτίδες των τεχνών. Σήμερα, για παράδειγμα, έρχεται ένας επιχειρηματικός όμιλος και προτείνει ένα αξιόλογο, πρωτοποριακό θα έλεγε κανείς, σχέδιο για την ανάπτυξη του ακινήτου που φιλοξενεί το Ιντεάλ, με διατήρηση του κινηματογράφου και σεβασμό στην ιστορία και τον πολιτιστικό ρόλο του κτηρίου. Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι οι ιδιώτες, ούτε καν το κίνητρο του κέρδους.

Το πρόβλημα ήταν και είναι η απουσία του κράτους, όσον αφορά τη θέσπιση των εκάστοτε κανόνων. Διότι αυτό που θέτει σε κίνδυνο σήμερα τους ιστορικούς κινηματογράφους δεν είναι ούτε η επιθυμία των επενδυτών να προχωρήσουν τα σχετικά πρότζεκτ ούτε η βούληση του ΕΦΚΑ να μεγιστοποιήσει τα έσοδά του από τα εν λόγω ακίνητα. Είναι η απροθυμία των συναρμόδιων υπουργείων να σταματήσουν να παίζουν την κολοκυθιά και να χαρακτηρίσουν τα σινεμά διατηρητέα ως προς τη χρήση, δεσμεύοντας τους επιχειρηματίες να τα σεβαστούν και να τα αξιοποιήσουν όπως πρέπει.