Κίνα: Ισχυροποιεί τη θέση της στην διεθνή επιστημονική κοινότητα

Δεν είναι μόνο η οικονομική και η στρατιωτική δύναμη ενός κράτους που το καθιστά ισχυρό, αν και αναμφίβολα στην οικονομία δίδεται το κύριο βάρος. Η επιστημονική υπεροχή αποτελεί εξίσου ή και περισσότερο κρίσιμο μέγεθος και από αυτή την άποψη, η κινεζική ανάδυση είναι εξαιρετικά σημαντική.

Αν πάρουμε ως δείγμα τον αριθμό των επιστημονικών δημοσιεύσεων, η πρόοδος της Κίνας τις τελευταίες δύο δεκαετίες είναι εντυπωσιακή, καθώς ήδη το 2017 τα papers Κινέζων επιστημόνων ήσαν περισσότερα από των Αμερικανών. Αλλά και ποιοτικά, έχοντας ως μέτρο τις ετεροαναφορές, οι δημοσιεύσεις Κινέζων επιστημόνων έχουν κατακτήσει κορυφαία θέση.

Για την ακρίβεια, μεταξύ του 1% των δημοσιεύσεων με τις περισσότερες ετεροαναφορές παγκοσμίως, αυτές από Κινέζους συγγραφείς ξεπέρασαν ως ποσοστό τις προερχόμενες από συναδέλφους τους στην Ε.Ε. το 2015 και από Αμερικανούς το 2019 (με 8.422 άρθρα έναντι 7.959). Καταρρίπτεται έτσι πλέον η εδραιωμένη παλαιότερα πεποίθηση ότι οι εργασίες των Κινέζων ερευνητών ήσαν μάλλον χαμηλής ποιότητας και συνιστούσαν εν πολλοίς μίμηση της επιστημονικής παραγωγής της Δύσης.

Σύμφωνα με στοιχεία του 2022 που συγκέντρωσε η Caroline Wagner του Ohio State University, Κινέζοι ερευνητές δημοσίευσαν τρεις φορές περισσότερα άρθρα στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης από τους Αμερικανούς συναδέλφους τους και από αυτά όσα βρέθηκαν στην κατηγορία του κορυφαίου 1% σε ετεροαναφορές ήσαν διπλάσια των αντίστοιχων αμερικανικών. Αντίστοιχες τάσεις παρατηρούνται και στη χημεία, τη νανοεπιστήμη και τις μεταφορές.

Η ίδια καθηγήτρια και οι συνεργάτες της διαπίστωσαν ότι οι κινεζικές επιστημονικές δημοσιεύσεις χαρακτηρίζονταν από μεγάλο βαθμό πρωτοτυπίας, αν ληφθεί ως μέτρο ο βαθμός της διεπιστημονικής συνεργασίας που προϋποτίθεται σε κάθε άρθρο, μετρούμενη με τον αριθμό των παραπομπών από διαφορετικούς κλάδους.

Ομοίως, αυξάνεται διαρκώς ο αριθμός των διεθνών συνδημοσιεύσεων, αυτών δηλ. που συνυπογράφονται από Κινέζους και ξένους επιστήμονες και τείνουν να έχουν υψηλότερο citation index: από το 8% το 2005 ανήλθαν σε 14% το 2017.

Όλα αυτά δεν προκύπτουν απλώς από τον δημογραφικό όγκο της Κίνας, αλλά από τη συστηματική επένδυση στην έρευνα και τεχνολογία.

Λ.χ. οι συνολικές δημόσιες και ιδιωτικές δαπάνες για έρευνα και τεχνολογία αυξήθηκαν το 2019 κατά 12,5% σε ετήσια βάση, φθάνοντας τα 2,21 τρισ. γιουάν, ήτοι 2,23% του ΑΕΠ (το αντίστοιχο ποσοστό για τις ΗΠΑ το 2018 ήταν 2,83% του ΑΕΠ).

Από το έτος 2000 και εξής η Κίνα έχει στείλει περίπου 5,2 εκατομμύρια επιστήμονες για σπουδές στο εξωτερικό, κυρίως στον τομέα των θετικών επιστημών. Από αυτούς ολοένα και περισσότεροι επαναπατρίζονται για να στελεχώσουν ερευνητικούς οργανισμούς στην πατρίδα τους. Περισσότερο από “διαρροή εγκεφάλων” το τελικό αποτέλεσμα μοιάζει με οικειοποίηση της επιστημονικής προόδου της Δύσης.

Σε πρόσφατη συνέντευξή του στην εφημερίδα Le Figaro, ο γνωστός Γάλλος κοινωνιολόγος και δημογράφος Εμανουέλ Τοντ επισημαίνει ότι μόνο το 7% των Αμερικανών φοιτητικής ηλικίας σπουδάζει θετικές επιστήμες (έναντι λ.χ. 25% των Ρώσων). Το χάσμα συνεπώς σε επιστημονικό προσωπικό στις ΗΠΑ καλύπτεται με ξένους φοιτητές, κυρίως Κινέζους και Ινδούς. Ωστόσο, ο αριθμός τους τείνει να μειώνεται και η όλη κατάσταση δεν μπορεί να κριθεί ασφαλής. Πρόκειται για ένα ενδιαφέρον δίλημμα της αμερικανικής οικονομίας, όπως το περιγράφει ο Τοντ: ο ανταγωνισμός με την Κίνα βασίζεται στην εισαγωγή κινεζικού ειδικευμένου δυναμικού.

Έχοντας κατά νου κυρίως τις πιθανές στρατιωτικές εφαρμογές της τεχνολογικής προόδου, η αμερικανική πολιτική ηγεσία αντιμετωπίζει την κινεζική ανάδυση αμυντικά. Χαρακτηριστικό είναι το πρόσφατο νομοθέτημα Chips and Science Act, το οποίο θέτει περιορισμούς στην πρόσβαση της Κίνας σε ορισμένα πεδία της έρευνας και της μεταποίησης. Ωστόσο, αυτή η εθνική περιχαράκωση, υποστηρίζει η Wagner, μοιάζει ξεπερασμένη, όταν η επιστήμη γίνεται ολοένα και περισσότερο διεθνοποιημένη και συνεργατική και τα πορίσματά της δημοσιοποιούνται ταχύτατα ανά τον κόσμο. Ομοίως και οι διεθνείς προκλήσεις, όπως η πανδημία και η κλιματική αλλαγή, επιβάλλουν πλατιά συνεργασία. Η Αμερική θα έπρεπε να αντιμετωπίζει την κινεζική επιστημονική ανάδυση όχι μόνο ως απειλή, αλλά και ως ευκαιρία.