Μακροχρόνια ανεργία στην Ε.Ε.: Πρέπει να αναληφθούν ειδικότερες δράσεις

Η μακροχρόνια ανεργία μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες τόσο για τους ανέργους όσο και για την ανάπτυξη και τα δημόσια οικονομικά. Όμως, σύμφωνα με την έκθεση που δημοσιεύθηκε από το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, οι δράσεις που έχουν αναληφθεί δεν είναι επαρκώς στοχευμένες.

Από το 2014 και μετά, η ΕΕ έχει χρηματοδοτήσει μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ) πολλά μέτρα για την προώθηση της πρόσβασης στην απασχόληση. Ωστόσο, τα εν λόγω μέτρα του ΕΚΤ δεν ήταν πάντοτε προσαρμοσμένα στις ειδικές ανάγκες των μακροχρόνια ανέργων. Οι ελεγκτές συνιστούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επιμείνει ώστε τα κράτη μέλη να παρέχουν βοήθεια στους μακροχρόνια ανέργους εφαρμόζοντας εξατομικευμένη προσέγγιση στο πλαίσιο του νέου ΕΚΤ +, το οποίο θα καλύψει την περίοδο 2021-2027. Συνιστούν επίσης στην Επιτροπή να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα των μέτρων «πρόσβασης στην απασχόληση» που στοχεύουν τους μακροχρόνια ανέργους.

«Η μακροχρόνια ανεργία επηρεάζει τον κοινωνικό μας ιστό. Οι άνεργοι αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας, κοινωνικού αποκλεισμού, ακόμη και προβλημάτων υγείας». δηλώνει ο κ. Λάζαρος Στ. Λαζάρου, μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και υπεύθυνος για τη σύνταξη της έκθεσης. «Διαπιστώσαμε ότι τα μέτρα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ έχουν προσεγγίσει πολλούς μακροχρόνια αναζητούντες εργασία, αλλά δεν έχουν σχεδιαστεί ειδικά για αυτούς. Η πανδημία COVID-19 μπορεί να επιδεινώσει το πρόβλημα της μακροχρόνιας ανεργίας. Θεωρούμε ότι θα ήταν προτιμότερο να εφαρμοστεί μια εξατομικευμένη προσέγγιση σε όλους τους μακροχρόνια ανέργους στο πλαίσιο των εθνικών ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας».

Όσοι παραμένουν εκτός απασχόλησης για μεγάλο χρονικό διάστημα αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα κατά την αναζήτηση εργασίας, καθώς στερούνται κινήτρων, αυτοπεποίθησης και δεξιοτήτων. Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα ετήσια στοιχεία, το 2020 το 35 % από τους 15 εκατομμύρια αναζητούντες εργασία στην ΕΕ (5,3 εκατομμύρια άτομα) ήταν άνεργοι για τουλάχιστον 12 μήνες. Οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας COVID-19 θα μπορούσαν να επιτείνουν το πρόβλημα.

Στην ΕΕ, τα κράτη μέλη είναι αρμόδια για τις πολιτικές σχετικά με την αγορά εργασίας. Το ΕΚΤ είναι το κύριο χρηματοδοτικό μέσο της ΕΕ για τη στήριξη ενεργών μέτρων για την αγορά εργασίας. Κατά την περίοδο 2014-2020, διατέθηκαν περίπου 11,4 δισεκατομμύρια ευρώ για μέτρα «πρόσβασης στην απασχόληση». Οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι με τα εν λόγω μέτρα «πρόσβασης στην απασχόληση» του ΕΚΤ χρηματοδοτήθηκαν διάφορες παρεμβάσεις την περίοδο 2014-2020, από τις οποίες ωφελήθηκαν πολλοί επί μακρόν αναζητούντες εργασία. Οι παρεμβάσεις δεν ήταν όμως ειδικά στοχευμένες σε αυτούς. Αντιθέτως, οι μακροχρόνια άνεργοι αντιμετωπίζονταν ως υποομάδα ενός ευρύτερου συνόλου το οποίο περιλαμβάνει όλους τους ανέργους ή τις «μειονεκτούσες» ομάδες. Επιπλέον, τα μέτρα του ΕΚΤ δεν αντανακλούν κατ’ ανάγκη την έκταση του προβλήματος σε ορισμένα κράτη μέλη.

Οι ελεγκτές σημείωσαν επίσης ότι, παρόλο που ορισμένες δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης εφάρμοσαν την εξατομικευμένη προσέγγιση σε μεμονωμένες περιπτώσεις μακροχρόνια ανέργων στο πλαίσιο των εθνικών ενεργητικών πολιτικών τους για την αγορά εργασίας, δεν υπήρχε εντούτοις σαφής σύνδεση μεταξύ της στήριξης του ΕΚΤ για την «πρόσβαση στην απασχόληση» και των δράσεων για την αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών των μακροχρόνια ανέργων. Επιπλέον, οι ελεγκτές συνάντησαν δυσκολίες στην παρακολούθηση των αποτελεσμάτων που είχαν επιτευχθεί από το ΕΚΤ όσον αφορά τους μακροχρόνια ανέργους. Αυτό οφείλεται επίσης σε αδυναμίες του πλαισίου παρακολούθησης και αξιολόγησης του ΕΚΤ: το ότι δεν προβλέπεται ειδική κατηγορία δαπανών για τις διάφορες ομάδες-στόχους (όπως είναι οι μακροχρόνια άνεργοι) δεν δυσχεραίνει απλώς τον προσδιορισμό του ύψους της χρηματοδότησης της ΕΕ που διατίθεται για τα εν λόγω μέτρα, αλλά καθιστά επίσης δύσκολη την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και του αντικτύπου της χρηματοδότησης στην ομάδα-στόχο.

Έχουν σημειωθεί αξιοσημείωτα βήματα προόδου με τη θέσπιση των κανόνων για το νέο μέσο χρηματοδότησης «ΕΚΤ+» για την περίοδο 2021-2027, όπως οι ρυθμίσεις για την κατάρτιση προφίλ των ατόμων που αναζητούν εργασία και για την αξιολόγηση των αναγκών τους. Εντούτοις, οι ελεγκτές καλούν την Επιτροπή να επιμείνει ώστε, κατά την εφαρμογή των νέων μέτρων στο πλαίσιο του ΕΚΤ +, τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν μια προσέγγιση ειδικά στοχευμένη στους μακροχρόνια ανέργους και τις ανάγκες τους στις περιπτώσεις που το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ, δεδομένου ότι υπάρχουν μεγάλες διαφορές σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Επιπλέον, οι ελεγκτές συνιστούν στην Επιτροπή να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα των μέτρων «πρόσβασης στην απασχόληση» που στοχεύουν τους μακροχρόνια ανέργους.