Moody’s Analytics: Ποιοι παράγοντες θα οδηγήσουν σε ύφεση την Ευρωζώνη

Η ευρωζώνη δεν είχε τεελιώσει την μάχη της κατά της πανδημίας του κορονοϊού την περίοδο που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Συνδυαστικά, ο κίνδυνος από την πανδημία και οι γεωπολιτικές αναταράξεις δημιουργούν ένα πολύ αρνητικό κλίμα για την ευρωζώνη, όπως τονίζει η Moody’s Analytics.

Το επικρατέστερο σενάριο του οίκου, θέλει την ευρωζώνη να καταφέρνει να ξεφύγει από την ύφεση, αν και είναι πιθανό να βιώσει αρκετά δύσκολα τρίμηνα, αλλά η πιθανότητα ύφεσης έχει αυξηθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες. “Τώρα δίνουμε μια πιθανότητα 50% ότι η ευρωζώνη θα εισέλθει σε ύφεση τους επόμενους 12 μήνες. Δεν είναι εμφανείς μεγάλες ανισορροπίες, όπως φούσκες στην αγορά κατοικίας και στον χρηματοπιστωτικό τομέα, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ευρωζώνη ενδέχεται να μην υποστεί σοβαρό πλήγμα στη δραστηριότητα και την απασχόληση. Ωστόσο, η ύφεση μπορεί να διαρκέσει αρκετά τρίμηνα”, όπως εξηγεί.

Η ευρωπαϊκή οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνθηκε σημαντικά τους τελευταίους μήνες. Το αφήγημα στην αρχή της χρονιάς επικεντρώθηκε στο ότι η Omicron είναι προσωρινό “βαρίδι” στην ανάπτυξη με την προσδοκία ότι στη συνέχεια θα έδινε τη θέση της σε μια ευνοϊκή περίοδο δραστηριότητας την άνοιξη και το καλοκαίρι. Οι τιμές της ενέργειας αναμένονταν να μειωθούν και οι αλυσίδες εφοδιασμού να ομαλοποιηθούν, επιτρέποντας τη χαλάρωση των τιμών, δίνοντας έτσι στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα άφθονο χρόνο να προετοιμαστεί για μια σταδιακή αύξηση των επιτοκίων.

Η έναρξη του πολέμου της Ουκρανίας στις 24 Φεβρουαρίου ανέτρεψε αυτό το αφήγημα και οδήγησε στην εμφάνιση πολύ σημαντικών γεωπολιτικών ανησυχιών που επηρέασαν σημαντικά τις οικονομικές προοπτικές.

Τέσσερις μήνες μετά την εισβολή, χωρίς σημάδια αποχώρησης της Ρωσίας από την Ουκρανία και με τις διεθνείς κυρώσεις να πιέζουν τη ρωσική οικονομία, οι προοπτικές της ευρωπαϊκής οικονομίας είναι αναμφισβήτητα ζοφερές, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η Moody’s Analytics. Η ελπίδα ότι το καλοκαίρι θα επιτρέψει στους ευρωπαίους καταναλωτές να σταθούν ξανά στα πόδια τους έχει δώσει τη θέση της στις ανησυχίες σχετικά με τη πίεση από τις υψηλές τιμές ενέργειας και τροφίμων. Επίσης, υπάρχει ισχυρή πιθανότητα η Ευρώπη να μην έχει στην πραγματικότητα αρκετό φυσικό αέριο για να τροφοδοτήσει τη βιομηχανία της και να θερμάνει τα κτίριά της τους επόμενους μήνες, και η ταχύτητα με την οποία η ΕΚΤ προσπαθεί να ομαλοποιήσει τη νομισματική πολιτική εγείρει το ερώτημα: Είναι η Ευρώπη στα πρόθυρα της επόμενης ύφεσης; Τέσσερις παράγοντες δείχνουν πως ο κίνδυνος είναι υψηλός: ο αυξανόμενος πληθωρισμός, η νομισματική πολιτική, το τοπίο της ενέργειας και η πανδημία που σε καμία περίπτωση δεν έχει τελειώσει.

Πληθωρισμός

Ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη βρίσκεται στο 8,1% και αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω. Σε ιστορική προοπτική, ο πληθωρισμός την περίοδο 2001-2020 ήταν κατά μέσο όρο 1,7%, πράγμα που σημαίνει ότι ο πληθωρισμός είναι επί του παρόντος 6,4% πάνω από τον μέσο όρο. Αυτή η περίοδος είναι και η πιο ακραία στην ιστορία της νομισματικής ένωσης, όπως παρατηρεί η Moody’s Analytics. Αναλύοντας τον πληθωρισμό σε υποκατηγορίες, η άνοδος της ενεργειακής συνιστώσας ήταν αξιοσημείωτη και αντιπροσωπεύει σχεδόν το ήμισυ του συνόλου. Η άνοδος της τιμής της ενέργειας που ξεκίνησε πέρυσι όχι μόνο συνεχίστηκε το 2022, αλλά επιδεινώθηκε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τα επακόλουθα εμπάργκο και τις κυρώσεις του πετρελαίου που επιβλήθηκαν από διάφορες χώρες και τα ζητήματα σχετικά με την ασφάλεια του φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν επίσης τους τελευταίους μήνες, όπως σημειώνει ο οίκος. Δεδομένων των τρεχουσών τιμών των γεωργικών προϊόντων και του κύκλου παραγωγής, αυτή η συνιστώσα του πληθωρισμού είναι πιθανό να συμβάλει στην περαιτέρω άνοδο του πληθωρισμού, ενώ οι τιμές και άλλων αγαθών και υπηρεσιών αυξάνονται επίσης. Η τρέχουσα γεωπολιτική κατάσταση συνεπάγεται σημαντικούς περαιτέρω ανοδικούς κινδύνους για τον πληθωρισμό, ιδίως από τις υψηλότερες τιμές της ενέργειας. Ένα περαιτέρω σοκ στις τιμές της ενέργειας θα μπορούσε να είναι αρκετό για να οδηγήσει την ευρωζώνη σε ύφεση.

ΕΚΤ

Οι επίμονες πληθωριστικές πιέσεις και οι ενέργειες άλλων κεντρικών τραπεζών όπως η Fed και η Τράπεζα της Αγγλίας, που προηγούνται και οι δύο από την άποψη της σύσφιξης, οδήγησαν την ΕΚΤ να εγκαταλείψει τη σταδιακή προσέγγισή της στη νομισματική σύσφιξη. Οι προσδοκίες πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ήταν για σταδιακές αυξήσεις των επιτοκίων από την ΕΚΤ, ξεκινώντας προς τα τέλη του 2023 ή πιθανώς ακόμη και το 2024. Πλέον η αύξηση των επιτοκίων στην ευρωζώνη τον Ιούλιο είναι βέβαιη, ενώ η πιθανότητα να αυξηθούν τα επιτόκια έως και 75 μονάδες βάσης σε μία μόνο συνεδρίαση αργότερα φέτος δείχνει πόσο έχει αλλάξει η στάση της ΕΚΤ.
Η ΕΚΤ αντιμετωπίζει μια δύσκολη πρόκληση, υπογραμμίζει η Moody’s. Έχοντας αφήσει το πρόβλημα του πληθωρισμού για τόσο καιρό, τώρα πρέπει να τρέξει για να καλύψει τη διαφορά με άλλες κεντρικές τράπεζες στον αγώνα για τον έλεγχό του. Δυστυχώς, την ίδια στιγμή διατρέχει τον κίνδυνο να οδηγήσει την ευρωζώνη σε ύφεση.

Ενεργειακή ασφάλεια

Η ιστορική εξάρτηση της ευρωζώνης από τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας αποδεικνύεται σημαντική ευπάθεια. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το ενδεχόμενο πλήρους διακοπής της προμήθειας φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Οι προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μειώθηκαν τους τελευταίους 12 μήνες και η Ευρώπη έπρεπε να στραφεί όλο και περισσότερο στο εισαγόμενο LNG για να αντισταθμίσει αυτή την απώλεια. Το τελευταίο της σχέδιο για το 2022 φιλοδοξεί να μειώσει την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο κατά τα δύο τρίτα φέτος, αφήνοντας το ρωσικό αέριο να αντιπροσωπεύει περίπου το 10% της ετήσιας κατανάλωσης της ΕΕ.

Το σχέδιο της ΕΕ είναι φιλόδοξο, επισημαίνει ο οίκος, αλλά δεν προστατεύει την Ευρώπη από διαταραχές του εφοδιασμού. Με το φυσικό αέριο να ρέει μέσω του αγωγού Nord Stream στη Γερμανία με περίπου το 40% της χωρητικότητας, η προσοχή έχει στραφεί στην ικανότητα της ευρωζώνης να αντέξει την πλήρη διακοπή της παροχής φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Το καλοκαίρι μπορεί να φαίνεται πιο εύκολο να αντιμετωπιστεί από το χειμώνα, καθώς η ζήτηση φυσικού αερίου είναι εποχιακή. Ωστόσο, η διακοπή ακόμη και τους επόμενους δύο μήνες θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιβολή δελτίου ενέργειας, προειδοποίει η Moody’s.

Η ΕΕ έχει θέσει στόχο 90% της πληρότητα αποθήκευσης έως την 1η Νοεμβρίου, ημερομηνία που αντιστοιχεί στη συνήθη ετήσια αιχμή της αποθήκευσης αερίου. Με τα αποθέματα να λειτουργούν στο 55% της χωρητικότητας, υπάρχει μεγάλη ανησυχία ότι ο στόχος είναι δύσκολος ακόμη και χωρίς διακοπή της προσφοράς τους επόμενους μήνες. Οι πιέσεις της εφοδιαστικής αλυσίδας θα γίνουν αισθητές παγκοσμίως και ο αντίκτυπος θα μπορούσε να οδηγήσει τη γερμανική και άλλες οικονομίες της ευρωζώνης σε ύφεση.

Πανδημία – Πιθανό νέο lockdown τον χειμώνα

Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, η COVID-19 είναι ακόμα μαζί μας, όπως σημειώνει η Moody’s. Οι περιορισμοί που έχουν αρθεί στην ευρωζώνη, τα κρούσματα έχουν μειωθεί και η κινητικότητα έχει αυξηθεί τους τελευταίους μήνες. Οι Ευρωπαίοι άρχισαν να ταξιδεύουν περισσότερο, να κυκλοφορούν και έχουν αρχίσει να επιστρέφουν στους χώρους εργασίας. Ενώ αυτή η μείωση των κρουσμάτων και η ανάκαμψη στην κινητικότητα είναι ενθαρρυντικές, τα κρούσματα έχουν αρχίσει και αυξάνονται έντονα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

Αν και ο οικονομικός αντίκτυπος μειώνεται με κάθε διαδοχικό κύμα της πανδημίας, υπάρχει η πιθανότητα ότι τους επόμενους μήνες μια πιο θανατηφόρα μετάλλαξη του ιού μπορεί να συμπέσει με την εξασθένηση της ανοσίας και να απαιτήσει μεγαλύτερη αυστηρότητα για την καταπολέμησή του. Οι καλοκαιρινές διακοπές είναι προ των πυλών και οι χώρες της ευρωζώνης είναι πολύ απίθανο να οδηγηθούν σε lockdown κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αλλά οι προοπτικές για τον ερχόμενο χειμώνα φαίνονται πιο αβέβαιες. Τα αυξανόμενα κρούσματα τους χειμερινούς μήνες θα χτυπήσουν την ανάπτυξη, ενώ μία πιο επικίνδυνη μετάλλαξη θα αυξήσει την πιθανότητα ύφεσης.