Πώς μεταδίδεται η ευλογιά των πιθήκων

Το Σάββατο ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την Δημόσια Υγεία σε παγκόσμια κλίμακα, για την αντιμετώπιση της ευλογιάς των πιθήκων, που έχει πλήξει μέχρι σήμερα 17.000 ανθρώπους σε 74 χώρες στον κόσμο.

Μόλις δύο μέρες πριν είχε δημοσιευτεί μια Βρετανική μελέτη που κατέδειξε πως είναι εκτεταμένη η μόλυνση επιφανειών και αέρα σε χώρους νοσηλείας συμπτωματικών ασθενών, ενώ η αερογενής μετάδοση του ιού φαίνεται πως είναι σημαντικότερη από αυτή που είχε αρχικά εκτιμηθεί. Η συγκεκριμένη είναι μια από τις μελέτες που θορύβησαν τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τον οδήγησαν στην κήρυξη ανώτατου επιπέδου συναγερμού, σύμφωνα με ανάρτηση – σχόλιο του αναπληρωτή καθηγητή Δημόσιας Υγείας στο Walden University στη Μινεάπολη των ΗΠΑ, Βασίλειου Μαργαρίτη.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, το 93% των επιφανειακών δειγμάτων που ελέγχθηκαν ήταν θετικά στον ιό, ακόμα και αυτών που πάρθηκαν από επιφάνειες που ήταν απίθανο να αγγίξουν οι ασθενείς, γεγονός που καταδεικνύει πως η μόλυνση έγινε μέσω σταγονιδίων ή αερολύματος. Παράλληλα, ο ιός ανιχνεύτηκε και σε δείγματα αέρα σε απόσταση 2 μέτρων από τον ασθενή. Ο κίνδυνος διαπιστώνεται πως αυξάνεται κατά τη διάρκεια ορισμένων δραστηριοτήτων, όπως η αλλαγή των κλινοσκεπασμάτων του αρρώστου.

Εκτεταμένη μόλυνση επιφανειών

Όπως αναφέρεται στη μελέτη των Βρετανών επιστημόνων, που αναρτήθηκε σε προδημοσίευση στην πλατφόρμα MedRxiv, οι ορθοποξικοί ιοί είναι σταθεροί στο περιβάλλον και μπορούν να παραμείνουν βιώσιμοι σε αερολύματα για έως και 90 ώρες. Ένας εργαζόμενος σε νοσοκομείο στο Ηνωμένο Βασίλειο που ανέπτυξε ευλογιά των πιθήκων πιστεύεται ότι είχε εκτεθεί στον ιό ενώ άλλαζε τα σεντόνια στο κρεβάτι ενός ασθενούς, πριν εκείνος διαγνωστεί ώστε και τεθούν σε εφαρμογή τα κατάλληλα μέτρα αποφυγής της μετάδοσης.

Οι μελετητές διερεύνησαν τα επίπεδα της μόλυνσης με τον ιό MPXV από ασθενείς που νοσηλεύονται σε αίθουσες απομόνωσης στο νοσοκομείο Royal Free του Λονδίνου. Όλοι οι ασθενείς είχαν δερματικά εξανθήματα οφειλόμενα στον ιό σε διάφορα σημεία του σώματός τους κατά τη διάρκεια των δειγματοληψιών.

Όπως φαίνεται στο παρακάτω σχεδιάγραμμα, λήφθηκαν δείγματα από διάφορες επιφάνειες των θαλάμων νοσηλείας και τους χώρους υγιεινής, καθώς και από τον εξοπλισμό ατομικής προστασίας των επαγγελματιών υγείας, στον ειδικό χώρο αλλαγής και απόθεσής του. Επίσης, δείγματα αέρα από τους χώρους νοσηλείας, σε διάφορες αποστάσεις από τους ασθενείς, πριν και κατά τη διάρκεια αλλαγής των σεντονιών από το προσωπικό.

DNA του ιού ανιχνεύτηκε σε 56 από τα 60 δείγματα (93%) που ελήφθησαν από επιφάνειες, στους χώρους νοσηλείας και στα μπάνια των ασθενών. Όπως επισημαίνεται, ο ιός βρέθηκε ακόμα και σε δείγματα από περιοχές που ήταν απίθανο να έχουν αγγιχθεί απευθείας από τον ασθενή, όπως π.χ. ο αεραγωγός πάνω από την πόρτα μεταξύ του θαλάμου νοσηλείας και του μπάνιου, γεγονός που υποδηλώνει μόλυνση χωρίς επαφή, πιθανώς μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων ή νέου αερολύματος από δραστηριότητες όπως η αλλαγή των κλινοσκεπασμάτων.

Συνολικά, θετικά ήταν τα 66 από τα 73 δείγματα που ελήφθησαν από επιφάνειες στους χώρους νοσηλείας και στα μέσα ατομικής προστασίας (στολές, γάντια κ.ά.) του προσωπικού.

Σε ό,τι αφορά τα δείγματα αέρα, θετικά ήταν τα 5 από τα 15 που ελήφθησαν. Είναι όμως αξιοσημείωτο ότι περιείχαν τον ιό τα 3 από τα 4 δείγματα αέρα που ελήφθησαν κατά την διάρκεια αλλαγής των σεντονιών. Ιός κατάλληλος για αναπαραγωγή εντοπίστηκε σε δύο από τα τέσσερα δείγματα που επιλέχθηκαν για ιική απομόνωση, συμπεριλαμβανομένων δειγμάτων αέρα που συλλέχθηκαν κατά την αλλαγή των κλινοσκεπασμάτων.

Όπως επισημαίνεται, ο ιός ανιχνεύτηκε και σε δείγματα αέρα που συλλέχθηκαν σε αποστάσεις μεγαλύτερες από 1,5 μέτρου από τον ασθενή, καθώς και σε ύψος σχεδόν 2 μέτρων. Το συγκεκριμένο εύρημα υποδηλώνει ότι μπορεί να υπάρχει σε αερολύματα, αιωρούμενα σωματίδια ή σε σκόνη και όχι μόνο σε μεγάλα σταγονίδια που μπορεί να πέσουν σε μέγιστη απόσταση 1 – 1,5 μέτρο από το μολυσμένο άτομο.

«Τα δεδομένα αυτά καταδεικνύουν σημαντική μόλυνση στις εγκαταστάσεις απομόνωσης των ασθενών, καθώς και δυνατότητα αερολυματοποίησης του MPXV κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων δραστηριοτήτων. Η μόλυνση των Μέσων Ατομικής Προστασίας παρατηρήθηκε μετά από κλινική επαφή και αλλαγή κλινοσκεπασμάτων», επισημαίνουν οι μελετητές. Σύμφωνα με τους ίδιους, «η ανίχνευση μολυσματικού MPXV σε δείγματα αέρα που συλλέγονται κατά τη διάρκεια αλλαγής κλινοσκεπασμάτων υπογραμμίζει τη σημασία του κατάλληλου εξοπλισμού αναπνευστικής προστασίας κατά την εκτέλεση δραστηριοτήτων που ενδέχεται να επαναδιαλύσουν μολυσματικό υλικό σε μολυσμένα περιβάλλοντα».

Μέτρα για τη νοσηλεία στο σπίτι;

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, με πάνω από 2.000 επιβεβαιωμένα κρούσματα μέχρι σήμερα, οι ασθενείς που δεν έχουν σοβαρά συμπτώματα απομονώνονται στο σπίτι σύμφωνα με τις οδηγίες.

Παρόλο που η μελέτη αφορούσε δειγματοληψία σε ειδικό περιβάλλον υγειονομικής περίθαλψης και περιορίστηκε σε μικρό αριθμό ασθενών, όπως αναφέρουν οι συντάκτες της, τα ευρήματά της «μπορεί να σχετίζονται με τα μέτρα δημόσιας υγείας για άλλους χώρους όπου άτομα με ευλογιά των πιθήκων περνούν παρατεταμένες περιόδους, όπως υπνοδωμάτια και μπάνια κατοικιών». Επίσης, σημειώνουν πως απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση της μόλυνσης χώρων που καταλαμβάνονται για μικρότερα χρονικά διαστήματα, όπως τα εξωτερικά ιατρεία νοσοκομείων, καθώς και χώρων υγειονομικής περίθαλψης που δεν διαθέτουν μηχανικό αερισμό αρνητικής πίεσης. «Προηγούμενες έρευνες για επιφανειακή μόλυνση σε οικιακό περιβάλλον και σε δύο νοσοκομειακούς χώρους που καταλαμβάνονται από μολυσμένα συμπτωματικά άτομα έχουν δείξει υψηλή συχνότητα ανίχνευσης ιικού DNA MPX και απομόνωσης του ιού», καταλήγουν.