Το μυστικό της ανόδου του τουρκικού χρηματιστηρίου κόντρα στα δυσμενή οικονομικά δεδομένα

Ένα ακόμη ιστορικό χαμηλό –από αυτά που έχουμε βαρεθεί, πλέον, να μνημονεύουμε- κατέγραψε η τουρκική λίρα χθες, στον απόηχο της αιφνιδιαστικής απόφασης της κεντρικής τράπεζας να κρατήσει αμετάβλητα τα επιτόκια στο 10,25%, κόντρα στις προβλέψεις που ήθελαν αύξηση έως και κατά 175 μονάδες βάσης. Με πτώση κατά 1,09% έκλεισε και το τουρκικό χρηματιστήριο. Όμως, μεταξύ τους υπάρχει μια διαφορά!

Η διαφορά είναι πως το sell off της τουρκικής λίρας είναι αδιάλειπτο τους τελευταίους μήνες, με αποτέλεσμα το τουρκικό νόμισμα να έχει απωλέσει πάνω από το 30% της αξίας του από τις αρχές της χρονιάς, αντανακλώντας τις πολλαπλές αδυναμίες της τουρκικής οικονομίας.

Αντιθέτως, το τουρκικό χρηματιστήριο έχει πάει συνολικά καλά μέσα στη χρονιά και μάλιστα βρίσκεται μεταξύ των κερδισμένων αγορών των αναπτυσσόμενων κρατών, κόντρα στο γενικότερα δυσμενές κλίμα που επικρατεί διεθνώς λόγω των συνεπειών της πανδημίας. Μάλιστα, μόλις τη Δευτέρα ο δείκτης BIST 100 «έπιασε» ταβάνι οκταμήνου, στις 1.205,37 μονάδες (συγκριτικά χθες έκλεισε στις 1.198,32 μονάδες).

Το γεγονός αυτό μοιάζει παράδοξο, δεδομένου πως τα οικονομικά δεδομένα σε όλα τα επίπεδα παραμένουν δυσμενή και οι γεωπολιτικές εντάσεις είναι στοιχείο κινδύνου παρά τις βαρύγδουπες απειλές και την φαινομενική απείθεια του Σουλτάνου. Όμως, εξήγηση υπάρχει!

Η εξήγηση έχει να κάνει με το ποιοι τροφοδοτούν την άνοδο αυτή: καταρχάς το ίδιο το ερντογανικό καθεστώς που ελέγχει απόλυτα τις εισηγμένες κρατικές επιχειρήσεις όπως και τα κονδύλια που επενδύονται είτε από ημετέρους είτε από πηγές όπως το αναπτυξιακό ταμείο της χώρας, αλλά και γενικά οι ντόπιοι, μικροί και μεγάλοι, επενδυτές που είδαν στο χρηματιστήριο και στις φτηνές τουρκικές μετοχές μια διέξοδο να επενδύσουν τα όποια χρήματα τους σε ένα διάστημα που ο υψηλότατος πληθωρισμός και τα μέχρι τώρα πολύ χαμηλά επιτόκια είχαν καταστήσει ασύμφορες άλλες επενδύσεις.

Σύμφωνα με στοιχεία του πρακτορείου Reuters, ο αριθμός των ντόπιων χρηματιστηριακών επενδυτών έχει εκτοξευτεί κατά 37%(!) μέσα στη χρονιά, σε αντίθεση με τους ξένους που την κάνουν με… ελαφρά πηδηματάκια. Βέβαια οι ξένοι θεσμικοί έχουν αρχίσει να εγκαταλείπουν τη χώρα ήδη από τη μεγάλη νομισματική κρίση του 2018, όταν φοβούμενοι για τις εξελίξεις άρχισαν να μειώνουν δραστικά ή και να μηδενίζουν την έκθεση τους στην τουρκική αγορά. Όμως, οι διαρροές συνεχίστηκαν και φέτος.

Υπολογίζεται πως η επένδυση ξένων θεσμικών σε τουρκικές μετοχές έχει πέσει πλέον κάτω από το 50%, ήτοι το χαμηλότερο ποσοστό που έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα στο τουρκικό χρηματιστήριο, με τις ρευστοποιήσεις μόνο μέσα στη φετινή χρονιά να κυμαίνονται στα 5,61 δισ. δολάρια.

Το κενό της εξόδου των ξένων ήρθαν, ωστόσο, να καλύψουν οι ντόπιοι «σπάζοντας» την παράδοση δεκαετιών που ήθελε τους Τούρκους να επενδύουν τα χρήματα που είχαν στην… άκρη κυρίως σε χρυσό και ξένο συνάλλαγμα (κυρίως δολάρια).

Ο χρυσός παραμένει μια ελκυστική λύση –το «χούι», άλλωστε, δεν κόβεται-, όμως έχει γίνει μια ασύμφορη λύση, καθώς η διεθνής τιμή του πολύτιμου μετάλλου έχει ανέβει θεαματικά από την άνοιξη λόγω της αναταραχής της πανδημίας και είναι λίαν αμφίβολο πως θα υποχωρήσει σύντομα στα προ-πανδημίας επίπεδα. Το ίδιο απλησίαστο έχει γίνει το ξένο συνάλλαγμα, όχι μόνο λόγω της κατάρρευσης της τουρκικής λίρας, αλλά κι επειδή η κεντρική τράπεζα κρατάει πλέον υπό αυστηρό έλεγχο τα όποια αποθέματα ξένου συναλλάγματος κυκλοφορούν στη χώρα.  

Σύμφωνα με στοιχεία της ίδιας της κεντρικής τράπεζας, στις αρχές Οκτωβρίου, τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας βρίσκονταν στο χαμηλότερο επίπεδο τους από την άνοιξη του 2004, στα 16,80 δισ. δολάρια και ο καθοδικός τους δρόμος για την ώρα φαντάζει… μονόδρομος.

Κάπως έτσι ο απλός κόσμος στράφηκε στο χρηματιστήριο. Για πόσο ακόμη, βεβαίως, ουδείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος…