«Εδώ και τώρα να τον κρεμάσουν!»

Αυτοί που φάγανε τα δάνεια από τους Άγγλους τοκογλύφους, φυλάκισαν τον Κολοκοτρώνη. Στις 2 Φεβρουαρίου 1825 φυλακίζεται στην Ύδρα. Η συμφωνία για το δεύτερο δάνειο υπογράφεται πέντε ημέρες αργότερα, στις 7 Φεβρουαρίου.

«Ο κόσμος μάς έλεγεν τρελούς.
Ημείς αν δεν είμεθα τρελοί,
δεν εκάναμε την επανάσταση…»

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

Τα δάνεια δεν στήριξαν τις πολεμικές επιχειρήσεις. Εμφύλιο πόλεμο και καταστροφές έφεραν. To πρώτο κατασπαταλήθηκε στον εμφύλιο πόλεμο για την εξαγορά των Ρουμελιωτών και  για την εξόντωση των καπεταναίων του Μοριά. To δεύτερο δάνειο, προοριζόμενο για τη δημιουργία τακτικού στρατού και σύγχρονου πολεμικού ναυτικού, χάθηκε σε κερδοσκοπικές παραγγελίες πλοίων, που δεν ήλθαν ποτέ στην Ελλάδα. Σε μεσιτείες, αμοιβές και προμήθειες. Μόνος αντίθετος στα αγγλικά δάνεια ο Κολοκοτρώνης. Γι’ αυτό ούρλιαζε από το Λονδίνο ο Ορλάνδος και ζητούσε: «Εδώ και τώρα να τον κρεμάσουν!» Γιατί αυτή ήταν η επιθυμία των Άγγλων δανειστών. Των αδελφών Ρικάρντο.

Οι Έλληνες ζήτησαν και πήραν από τους Άγγλους, για τις ανάγκες του Αγώνα, δυο δάνεια, συνολικού ύψους 2.800.000 λιρών. To πρώτο συνομολογήθηκε το 1823 για 800.000 λίρες, από τις οποίες έφτασαν στα χέρια μας μόλις 278.700 λίρες. To δεύτερο συνομολογήθηκε το 1825 για 2.000.000 λίρες και πήραμε μόνο 816.000 λίρες. H διαφορά κρατήθηκε από τους Άγγλους δανειστές αδελφούς Ρικάρντο, για… προκαταβολές τόκων, έξοδα, προμήθειες και μεσιτείες διαφόρων επιτήδειων.

Τα δάνεια αυτά, ήταν τα πιο τοκογλυφικά και ληστρικά. Δεν υπήρχε τέτοιο προηγούμενο στις διεθνείς συναλλαγές. Και φυσικά, δεν πήγαν για την επανάσταση. To γεγονός αυτό επισημαίνει ο Κοραής, σε επιστολή του προς τον Κουντουριώτη: «Το δάνειον το γινόμενον από το Άγγλικόν έθνος δεν πρέπει να το στοχάζεσθε ως ευεργεσίαν. Και αυτόν τόν διάβολον ήθελον ούτοι μετά χαράς δανείσει αργύρια, αν ο διάβολος είχε να τούς ασφαλίσει τα ενέχυρα». To πρώτο κατασπαταλήθηκε στον εμφύλιο πόλεμο για την εξαγορά των Ρουμελιωτών και την εξόντωση των καπεταναίων του Μοριά, και το μεγαλύτερο μέρος του καρπώθηκαν οι Υδραίοι και οι Σπετσιώτες. To μεγαλύτερο μέρος του πρώτου δανείου γράφει ο George Finlay, καταναλώθηκε από τους πλοιοκτήτες και τους ναύτες «και η μερίδα του λέοντος έπεσε στους Αρβανίτες της Ύδρας και των Σπετσών». To δεύτερο δάνειο, προοριζόμενο για τη δημιουργία τακτικού στρατού και σύγχρονου πολεμικού ναυτικού, χάθηκε σε κερδοσκοπικές παραγγελίες πλοίων, που δεν ήλθαν ποτέ στην Ελλάδα. Σε μεσιτείες, αμοιβές και προμήθειες. O ρόλος που έπαιξαν στις διαπραγματεύσεις, στη σύναψη και ακόμη στη διαχείριση αυτών των αισχρών δανείων, ο Ορλάνδος και ο Λουριώτης, θεωρήθηκε μεγάλη επιτυχία, για την οποία το Έθνος, έπρεπε να τους οφείλει ευγνωμοσύνη. Το πιο αποκαλυπτικό βιβλίο που διάβασα και περιγράφει με λεπτομέρειες την πρώτη εθνική τοκογλυφία είναι του Θεόδωρου Παναγόπουλου: «Άγνωστες σελίδες γύρω από την Επανάσταση του 1821», από τις εκδόσεις ΕΝΑΛΙΟΣ.

Μόνος αντίθετος στα αγγλικά δάνεια ο Κολοκοτρώνης. Γι’ αυτό ούρλιαζε από το Λονδίνο ο Ορλάνδος και ζητούσε: «Εδώ και τώρα να τον κρεμάσουν». Γιατί αυτή ήταν η επιθυμία των Άγγλων δανειστών. Έτσι εξηγούνται όλα. Ο κατατρεγμός και η φυλάκιση του Γέρου του Μοριά. Όσο αυτός ήταν ζωντανός ή ισχυρός, δεν θα μπορούσαν να φτάσουν οι λίρες στις υδραίικες και σπετσιώτικες τσέπες. Και για του λόγου το αληθές, στις 2 Φεβρουαρίου 1825 φυλακίζεται στην Ύδρα ο Κολοκοτρώνης και πέντε ημέρες αργότερα, στις 7 Φεβρουαρίου υπογράφεται η συμφωνία για το δεύτερο δάνειο.

Σαν βεβαιώθηκαν οι Άγγλοι τοκογλύφοι ότι δεν υπήρχε πλέον πρόβλημα -το εμπόδιο Κολοκοτρώνης είχε ξεπεραστεί- αποφάσισαν να χορηγήσουν το δάνειο με τους όρους που ήθελαν και έσπευσαν να υπογράψουν τη ληστρική συμφωνία. Έτσι, στις 21 Απριλίου 1825 καταφθάνει στο λιμάνι του Ναυπλίου το αγγλικό πλοίο Lively με 60.000 αγγλικές λίρες. H κυβέρνηση το υποδέχεται με τυμπανοκρουσίες και πανηγυρισμούς. H στρατιωτική μπάντα παίζει τον αγγλικό εθνικό ύμνο: «O Θεός σώζοι τον Βασιλέα», ενώ το πλήθος κραύγαζε: «Ζήτω ο Γεώργιος! Ζήτω ο βασιλιάς της Αγγλίας!» «Ζήτω», γιατί; Επειδή καταδέχτηκαν οι άνθρωποι του βασιλιά να μας στείλουν 60.000 λίρες, ενώ υπογράψαμε για 2.000.000 και οι υπόλοιπες πήγαν στις τσέπες των δανειστών, των κερδοσκόπων και στα κεμέρια των Αρβανίτικων οικογενειών!

Σαράντα ημέρες αργότερα, στις 9 Ιουνίου 1825, γράφει από το Ναύπλιο, ο γνωστός μας συνταγματάρχης Φαβιέρος στο Φιλελληνικό Κομιτάτο του Παρισιού: «H Κυβέρνηση ξόδεψε πενήντα εκατομμύρια γρόσια: Είκοσι για να τσακίσει τον Κολοκοτρώνη, που τώρα τον αποκαλεί μοναδικό σωτήρα, πέντε ως έξι για τους αποστόλους στην Ευρώπη και για το δάνειο και τα υπόλοιπα στους ναυτικούς και στους Ρουμελιώτες που λεηλάτησαν τον Μοριά και νέκρωσαν τους κατοίκους, έτσι που τώρα νοσταλγούν τους Τούρκους».

Τα αγγλικά δάνεια ήταν ένα από τα μεγαλύτερα, ίσως το συνταρακτικότερο σκάνδαλο της εποχής του. To ξεσκέπασαν οι αγγλικές εφημερίδες. Οι Times του Λονδίνου αποκάλυψαν ότι οι τραπεζίτες αδελφοί Ρικάρντο, κράτησαν για τον εαυτό τους, ως προμήθεια 64.000 λίρες: «Οι κ.κ. Ρικάρντο τσέπωσαν 64.000 λίρες. To κομψό αυτό ποσό που κράτησαν για τον εαυτόν τους οι εκδότες του δευτέρου δανείου είναι διπλάσιο των συνεισφορών όλων των φιλελλήνων της Ευρώπης, κομιτάτων, συλλόγων σχολείων, πανεπιστημίων, συναυλιών»…

H Eλλάδα θα πάρει κι άλλα δάνεια. Επί Όθωνα, επί Κουμουνδούρου -το 1879 και 1890-, επί Τρικούπη- 450 εκατ. δραχμές-, επί Ράλλη. Η πρώτη χρεοκοπία, το 1825, έγινε πριν ακόμα συγκροτηθεί το νεοελληνικό κράτος. Η δεύτερη το 1843 και η τρίτη το 1893, όταν ο βασιλιάς και οι συντηρητικοί φρόντισαν να χρεοκοπήσει ο Τρικούπης. Το 1898 η Ελλάδα θα τεθεί υπό τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο. Τα νέα δάνεια στους βαλκανικούς πολέμους  και τη μεταπολεμική περίοδο -εννέα το διάστημα 1924-1931- οδηγούν στην πτώχευση το 1932. Μεταπολεμικά η Ελλάδα θα πάρει είκοσι οχτώ δάνεια και μετά τη χούντα -και τον εσωτερικό δανεισμό με εξήντα δάνεια- άλλα εικοσιτέσσερα.

Αν τα δάνεια για αγορά όπλων ήταν ένας μηχανισμός εξάρτησης, οι συντάξεις που δίνονται προνομιακά ως μέθοδος εξαγοράς χρησιμεύουν για να χτιστεί η μηχανή της εξάρτησης -ο κρατικός μηχανισμός. Ο Όθωνας π.χ. δανείζεται για να συντηρεί την Αυλή και τον -βαυαρικό- στρατό του και στέλνει τον λογαριασμό στο ελληνικό κράτος. Ώσπου ήρθε η χρεοκοπία και οι ξένες δυνάμεις κατέλαβαν με πολεμικά πλοία τον Πειραιά. Οι πρώτοι που πήραν συντάξεις στο νεοελληνικό κράτος ήταν οι αγωνιστές του ‘21. Όσοι δεν καρατομήθηκαν το 1834 και δεν ξαναπήραν τα βουνά ως ληστές. Κι άλλοι πήραν συντάξεις ή έστω μια… «άδεια επαιτείας», όπως ο περίφημος Νικηταράς ο Τουρκοφάγος.